Ludzie
Ciekawostki o królowej Elżbiecie II
Królowa Wielkiej Brytanii
Elżbieta II, królowa Wielkiej Brytanii z dynastii Windsorów, córka króla Jerzego VI i Elżbiety Bowes-Lyon, była najdłużej panującym monarchą Wielkiej Brytanii. Piastowała godność królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a także 15 innych państw, które razem z Wielką Brytanią mają status tzw. Commonwealth realm.
W czasie jej panowania liczba państw uznających ją z a głowę państwa zmieniała się, wszystkich było 33. W roku obchodów Złotego Jubileusz 50-lecia swojego panowania wybrała się w podróż po krajach Wspólnoty Narodów.
Była ciepłą osobą, kochaną i szanowaną przez Brytyjczyków, w badaniach opinii publicznej przeprowadzonych tuż przed 80. urodzinami monarchini, większość Brytyjczyków wyraziło życzenie, aby panowała aż do śmierci.
1
Elizabeth Alexandra Mary Windsor urodziła się na Bruton Street 17 w Londynie, w dzielnicy Mayfair, w 1926 roku. Jej rodzicami byli: książę Yorku Albert, późniejszy król Jerzy VI i Elżbieta Bowes-Lyon (po śmierci męża oficjalnie znana jako Elżbieta, królowa matka).
2
Elżbieta została ochrzczona w Pokoju Muzycznym pałacu Buckingham, przez arcybiskupa Yorku, Cosmo Langa. Rodzicami chrzestnymi byli m.in.: dziadek król Jerzy V i jego żona królowa Maria Windsor.
3
Pierwsze imię otrzymała po swojej matce, drugie po swojej prababce, królowej Aleksandrze, trzecie po swojej babce, królowej Marii. Jako dziecko nazywana była "Lilibet".
4
Jako wnuczka panującego monarchy w linii męskiej miała prawo do tytułu "Jej Królewskiej Wysokości". Jej pełny tytuł brzmiał: Jej Królewska Wysokość Księżniczka Elżbieta z Yorku".
5
Zajmowała trzecie miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu, po swoim stryju, księciu Walii Edwardzie i ojcu.
6
Ojciec Elżbiety Jerzy VI mawiał o swojej rodzinie "nasza czwórka". W 1932 roku rodzina przeprowadziła się do Royal Lodge w parku przy
zamku Windsor. Rodzice poświęcali dużo czasu dziewczynkom, nie szczędzili im czułości. Elżbieta i Małgorzata zaczynały dzień o 9 rano od godzinnej zabawy z rodzicami, siostry się nie rozstawały, ubierały się tak samo i wszędzie chodziły razem.
7
Elżbieta i jej siostra Małgorzata wychowywane były w odosobnieniu, z daleka od rówieśników, co miało uchronić Elżbietę przed chorobami wieku dziecięcego. Edukacja Elżbiety obejmowała historię, aby poznać świetność Wielkiej Brytanii, geografię, aby poznać ogrom Imperium Brytyjskiego oraz Biblię. Później uczyła się jeszcze historii prawa państwowego.
8
Elżbieta miała świadomość swoich braków w edukacji. Na kilka lat przed objęciem tronu zwierzyła się pokojówce: "Przy stole nie rozumiem, o czym rozmawiają ludzie wokół mnie. Ogarnia mnie przerażenie na myśl o zasiadaniu wśród cudzoziemców dyskutujących na tematy, które są mi kompletnie nie znane".
9
Gdy Elżbieta miała 10 lat umarł jej dziadek, król Jerzy V. Tron objął stryj, książę Walii Dawid, jako Edward VIII. Edward był królem tylko przez 11 miesięcy. Będąc głową kościoła Anglii nie mógł poślubić swojej przyjaciółki, dwukrotnie rozwiedzionej amerykanki Wallis Simpson. Wygłosił orędzie, w którym powiedział, że nie jest w stanie dźwigać ciężaru ogromnej odpowiedzialności bez wsparcia kobiety, którą kocha. Edward VIII abdykował a następcą tronu został ojciec Elżbiety.
10
Koronacja Jerzego VI sprawiła, że Elżbieta stała się następczynią tronu. Elżbieta zrozumiała, że to ona przejmie kiedyś koronę św. Edwarda (główne insygnium Klejnotów Koronnych Zjednoczonego Królestwa, tradycyjnie używane podczas koronacji władców Anglii i Wielkiej Brytanii od XIII w.)
11
Gdy wybuchła II wojna światowa, po zbombardowaniu zamku Buckingham, Elżbieta wraz z siostrą znalazła się w Windsorze w Berkshire (hrabstwo ceremonialne w południowej Anglii, uznawane za jedno z tzw. Home Counties). W Windsorze księżniczki pracowały przy kopaniu transzei w pobliskim parku.
12
W 1940 roku czternastoletnia Elżbieta po raz pierwszy wystąpiła publicznie, na antenie BBC w programie "Children's Hour". Mówiąca już biegle po francusku Elżbieta,zawiesiła w tamtym czasie lekcje języka niemieckiego i rozpoczęła naukę historii Stanów Zjednoczonych.
13
Pod koniec wojny Elżbieta przekonała ojca, aby pozwolił jej wstąpić do korpusu pomocniczego. Księżniczka wstąpiła do Women's Auxiliary Territorial Service, ze stopniem podporucznika. Została przeszkolona na kierowcę i mechanika uzyskując stopień kapitana i przez szereg miesięcy dzieliła los kobiet oficerów. Dużo pracowała. Król był z niej dumny, widział w niej godnego następcę.
14
Pierwszą oficjalną wizytą zagraniczną Elżbiety była podróż do Związku Południowej Afryki, gdzie w Kapsztadzie świętowała swoje 21 urodziny. Towarzyszyła jej cała królewska rodzina. Z tej okazji Elżbieta powiedziała:"Oświadczam wobec was wszystkich, iż poświęcę całe moje życie, jakiekolwiek będzie, długie czy krótkie, służbie wam i wielkiej imperialnej Wspólnocie, której członkami jesteśmy my wszyscy".
15
W 1946 roku Elżbieta zaręczyła się z młodym oficerem niemiecko-duńskiego pochodzenia, synem księcia Andrzeja Greckiego i Alicji Battenberg, Filipem Mountbattenem. Poznali się jeszcze w 1939 roku w Akademii Marynarki w Dartmouth, dokąd udała się wraz z rodzicami i siostrą. Osiemnastoletni Filip, kuzyn królewski, który był przewodnikiem i opiekunem księżniczek podczas tej wizyty, wywarł na Elżbiecie ogromne wrażenie. Był wysoki, błyskotliwy, uśmiechnięty i niebieskooki. Podczas wojny Elżbieta i Filip regularnie do siebie pisywali. Związek z Filipem nie przypadł do gustu parze królewskiej, gdyż krewni Filipa byli blisko związani z reżimem nazistowskim. Mimo niechęci króla i królowej zaręczyny młodej pary zostały podane do publicznej wiadomości 10 czerwca 1947 roku.
16
Ślub odbył się 20 listopada 1947 roku w opactwie westminsterskim (jedna z najważniejszych świątyń anglikańskich, miejsce koronacji i pochówku królów). Wbrew wszelkim pogłoskom wzięli ślub z miłości a nie z rozsądku. Miesiąc miodowy spędzili w posiadłości lorda Mountbattena w Broadlands, w Stanach Zjednoczonych, w Wirginii. Z okazji ślubu Filip otrzymał tytuł księcia Edynburga.
17
Księżna i książę Edynburga spędzili cudowne lata na Malcie, gdzie Filip kontynuował służbę wojskową. Elżbieta wiodła tam życie prostej żony oficera marynarki wojennej. Czas spędzała na piknikach na plaży, wyprawach łodzią i potańcówkach w luksusowych hotelach.
18
14 listopada 1948 roku Elżbieta urodziła pierwsze dziecko. Zgodnie z osiemnastowieczną tradycją, minister spraw wewnętrznych uczestniczył w narodzinach królewskich dzieci.Miał się upewnić, czy nie doszło do zamiany dzieci.W takich okolicznościach przyszedł na świat książę Karol. Pozostał trójka królewskich dzieci: Anna, Andrzej i Edward, przyszli na świat w spokojniejszych warunkach. Karol dorastał pod czujnym okiem rodziców i kamer a gdy rodzice wyjeżdżali opiekowała się nim babcia.
19
Po urodzeniu przez Elżbietę pierwszego syna, król Jerzy VI postanowił, że potomkowie jego córki mają prawo do tytułu "Królewskiej Wysokości".
20
Ze względu na zły stan zdrowia Jerzego VI (choroba nowotworowa płuc), Elżbieta przejmowała coraz więcej jego obowiązków. Były to przede wszystkim liczne podróże. Elżbieta odwiedziła 15 krajów, wygłosiła 157 przemówień, uczestniczyła w 135 przyjęciach i 50 balach. Podczas pobytu w Kenii, 6 lutego 1952 roku otrzymała wiadomość o śmierci ojca, króla Jerzego VI.
21
Elżbieta była pierwszym od czasów Jerzego I (pierwszy król Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii), brytyjskim monarchą, który w momencie wstąpienia na tron przebywał za granicą. Gdy asystent prywatnego sekretarza królowej spytał jakie wybiera imię, odpowiedziała: Elżbieta, oczywiście.
22
Elżbieta II została ogłoszona królową 7 lutego 1952 roku. Królowa dzieliła czas między obowiązki służbowe i domowe. Starała się być blisko swoich dzieci. Para królewska próbowała wprowadzić pewne zwyczaje; rano dzieci schodziły na śniadanie i spędzały pół godziny sam na sam z rodzicami.Wieczorem książę i królowa schodzili kąpać dzieci i położyć je do łóżek.
23
Koronacja odbyła się w opactwie westminsterskim w czerwcu 1953 roku. Królowa długo przygotowywała się do noszenia korony, nosiła ją na głowie w ciągu dnia a nawet, gdy szła usypiać dzieci. Na koronację przybyło 7000 osób. Podczas koronacji został wykonany hymn koronacyjny Georga Friedricha Handla "Zadok the Priest", który od 1727 roku powtarza się na każdej uroczystości koronacyjnej brytyjskiego monarchy. Po trzygodzinnej ceremonii, po odśpiewaniu Te Deum, królowa z ciężką koroną św. Edwarda na głowie, berłem w lewej a jabłkiem w prawej dłoni miała kłopoty z powstaniem i poprosiła arcybiskupa o pomoc. Przed opuszczeniem opactwa wymieniła ciężką koronę koronacyjną na lżejszą państwową koronę imperialną.
24
Podczas ceremonii koronacyjnej królowa przysięga na Biblię, że będzie rządzić królestwem i krajami Wspólnoty Narodów zgodnie z ich prawami i zwyczajami oraz że będzie umacniać wiarę anglikańską. Po przysiędze miała podpisać pergamin, ale kałamarz okazał się pusty. Za radą lorda wielkiego szambelana królowa tylko udawała, że podpisuje.
25
Po koronacji Elżbieta i Filip przeprowadzili się do pałacu Buckingham, który od 1837 roku jest oficjalną rezydencją brytyjskich królów i królowych.
26
Oficjalną siedzibą Elżbiety II jako królowej Szkocji jest Holyrood House w Edynburgu. Królowa zobowiązana jest do przebywania tam co najmniej przez tydzień w roku.
27
Do rezydencji królowej należy jeszcze zamek Balmoral, Sandringham House, Pałać św. Jakuba, Hampton Court, pałac Kensington i Marlborough House. Historycznie wszystkie rezydencje królewskie są własnością królowej w imieniu narodu, nie posiada ona jednak swobody dysponowania nimi, nie może ich zbyć. Jedynie Sandringham House i Balmoral są rezydencjami prywatnymi.
28
Pałac św. Jakuba do 1837 roku był oficjalną rezydencją królów określaną dyplomatycznym mianem Dwór św. Jakuba. Przy nim wciąż akredytowani są ambasadorzy.
29
Elżbieta II była pierwszym monarchą, który wyruszył w sześciomiesięczną podróż dookoła świata. Podróż tę odbyła z mężem w 1953-54 roku.
30
Była również pierwszą królową Australii, Nowej Zelandii i wysp Fidżi, która odwiedziła te kraje.
31
Królowa odbyła wiele podróży zagranicznych; była kilka razy w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, odwiedziła Turcję, Indie, Pakistan, większość krajów europejskich i poza europejskich.
32
Była pierwszym brytyjskim władcą, który uczestniczył w obradach Kongresu amerykańskiego.
33
Królowa uwielbia Francję, utrzymywała doskonałe uprzywilejowane relacje ze wszystkimi prezydentami.
34
Królowa odbyła 696 podróży zagranicznych i 272 wizyty w portach brytyjskich, na pokładzie jachtu brytyjskiej monarchini HMY Britannia w ciągu 44 lat jego użytkowania. Britannia gościła na swym pokładzie zarówno królową jak i członków rodziny panującej, różnych dygnitarzy innych państw.
35
Królowa na pokładzie Britanni dopłynęła do Chicago, odnotowując pierwszą w historii wizytę brytyjskiego monarchy w tym mieście. Prezydenci Stanów Zjednoczonych (Eisenhower, Fort, Reagan) byli zapraszani na jacht.
36
Książę Karol i Diana, księżna Walii spędzili na Britanni swój miesiąc miodowy. Okręt królowej ewakuował ponad tysiąc uchodźców z objętego wojną domową Adenu (miasto w Jemenie) w roku 1986.
37
Królowa Elżbieta II uznawana jest za głowę państwa w 21 krajach świata.
38
Zawsze była bardzo odważna i stanowcza wobec zagrożeń. Dała temu nie raz wyraz podczas zagranicznych podróży. Gdy królowa dokonywała przeglądu wojska oddano do niej 6 strzałów ślepymi nabojami, Elżbieta jak gdyby nic dosiadała konia i kontynuowała przegląd.
39
Królowa jako głowa monarchii parlamentarnej, stojąca ponad podziałami politycznymi, nie sprawująca władzy osobiście, przez całe swoje panowanie stosowała się do zasady nie wyrażania opinii osobistych na tematy polityczne.
40
Elżbieta II jako królowa Zjednoczonego Królestwa jest najwyższym zwierzchnikiem Kościoła Anglii i protektorem Szkockiego Kościoła Prezbiteriańskiego. W innych królestwach Wspólnoty królowa nie pełni żadnych funkcji religijnych.
41
W brytyjskim systemie władzy królowa pełni rolę symboliczną, ma prawo do udzielania rad, zachęcania i ostrzegania. Teoretycznie posiada prawo weta, ale ostatnią monarchinią, która z tego prawa skorzystała była królowa Anna Stuart w 1707 roku.
42
Teoretycznie królowa jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych i ma prawo decydować o wojnie i pokoju. Królowa mianuje również premiera, ale to też jest czynność symboliczna, bo premierem zawsze zostaje lider zwycięskiej partii.
43
Windsor jest najstarszym nieprzerwanie zamieszkałym zamkiem na świecie, jest kolebką brytyjskiej monarchii zachowującą pamiątki po 39 dawniejszych monarchach. W 1992 roku wybuchł tam pożar, który przez 15 godzin trawił ponad 1000-letnią fortecę. Dziewięć pomieszczeń królewskich uległo spaleniu, uszkodzona została słynna galeria św. Jerzego. Spłonęły nie tylko kolekcje dzieł sztuki ale też historyczne ozdoby. Odbudowa zamku przy współudziale państwa kosztowała królewską kasę 40 mln funtów. Aby uzyskać pieniądze na ten cel, królowa otworzyła dla zwiedzających niektóre swoje rezydencje.
44
Królowa jest pragmatyczna, aby nie obciążać budżetu a więc podatników, monarchia uruchomiła szeroki marketing. Otwarcie dla zwiedzających pałacu Buckingham i Holyroodhouse,
zamku w Windsorze oraz królewskich kolekcji sztuki umożliwiło zdobycie środków na utrzymanie majątku.
45
Królowa posiada największy na świecie zbiór obrazów Canaletta.
46
Klejnoty koronne przechowywane są w londyński Tower, gdzie strzeżone są od roku 1303. Wszystkie kosztowności mają znaczenie historyczne i są bezcenne.
47
Cztery razy w roku królowa wydaje garden party dla poddanych; trzy w Backingham i jedno w Holyrood w Edynburgu. Łącznie co roku 30 tys uprzywilejowanych osób bierze udział w takich spotkaniach.
48
Osobisty majątek królowej owiany jest tajemnicą ale ocenia się go na 450 mln euro. Królowa sama utrzymuje dwa zamki. Ma spory portfel brytyjskich akcji, stajnię koni pełnej krwi odziedziczoną po matce. kolekcję znaczków po Jerzym V. Elżbieta II jest na przełomie 2 i 3 setki brytyjskich bogaczy.
49
Po kryzysie z roku 2008 rząd brytyjski zmniejszył budżet królowej, zredukowano koszty podróży i utrzymania rezydencji. Królowa zaczęła podróżować po kraju zwykłym pociągiem, anulowała święto dla pracowników i zmniejszyła ilość prezentów dla personelu, w pałacu walczy z marnotrawstwem.
50
Królowa bardzo dużo pracuje i bardzo poważnie podchodzi do swoich obowiązków. Od ponad 60 lat co dziennie zapoznaje się z poufnymi dokumentami królestwa. Dokumenty te trafiają do teczek z czerwonej skóry, do których tylko ona ma klucz. Co wtorek premier składa królowej wizytę, rozmowa jest godzinna. Jest osobą niesłychanie dyskretną, powierzone jej informacje nigdy nie bywają rozpowszechniane.
51
Pierwszym premierem królowej Elżbiety był Winston Churchill. Łączyły ich silne więzi, doskonale się rozumieli, wszystkiego ją nauczył. Gdy zmarł w 1965 roku nakazała aby uroczystości pogrzebowe odbyły się tak jak dla członków rodziny królewskiej.
52
Gdy królowa spotyka się z głową państwa lub szefem jakiegoś rządu, tematem którego się nie porusza jest polityka. Jest to sfera premiera.
53
Królowa Elżbieta II znana jest z tego, że regularnie pojawia się na balkonie pałacu Buckingham.
54
Nigdy nie udziela wywiadów a personel podpisuje zobowiązanie o zachowaniu tajemnicy.
55
Lubi żartować, jest odważna i wytrwała, gdy dąży do celu. Rzadko ujawnia swoje uczucia ale zawsze jest pełna godności. Bardzo lubi wieś i chętnie przebywa w Szkocji.
56
Doskonale jeździ konno.
57
Od ponad sześćdziesięciu lat Elżbieta ma stały rozkład dnia.
58
Nosi stroje w żywych barwach aby każdy mógł ją szybko zlokalizować. Stroje muszą być wygodne przy wsiadaniu do auta czy karocy a do podszewki wszywane są ciężarki z ołowiu, aby wiatr nie unosił jej sukienki. Kapelusze nie mogą zasłaniać jej twarzy. Królowa ma imponującą kolekcję przezroczystych parasoli. Nosi małe podobne do siebie torebki z lakierowanej, czarnej skóry. W torebce prawdopodobnie nosi szminkę do ust, gdyż zdarzało się, że publicznie poprawiała makijaż. Fryzura królowej się nie zmienia, jest identyczna od kilku dekad. Poddani mówią o niej "sklejony kask".
59
Podobizna królowej znalazła się na około 20 mld znaczków, banknotów i oficjalnych zdjęciach.
60
Dwa lub trzy razy do roku królowa pozuje do oficjalnych portretów. Przez cały rok jest fotografowana.
61
Królowa uwielbia prowadzić samochód, jeździ szybko. Ochrona skarży się, że nie zapina pasów bezpieczeństwa.
62
Elżbieta co dziennie wstaje o 7.30 i zjada śniadanie z Filipem, często przy dźwiękach dud. Taka jest wielowiekowa tradycja w rodzinie królewskiej. Dzień pracy rozpoczyna od przeglądu najważniejszych dzienników. O jedenastej prywatny sekretarz przedkłada plan zajęć na najbliższe dni i tygodnie. Przed południem spotyka się z garderobianą, kucharzem, odbywa spotkania z intendenturą. Po południu wypełnia swoje oficjalne obowiązki.
63
Zawsze wraca do pałacu na herbatę o 17. Wtedy też karmi swoje ukochane psy rasy Corgi. Hoduje również Labradory, Retrievery i Spaniele. Od ojca dostała Dookiego, który stał się protoplastą długiej linii Corgi.Wszystkie psy zostały przez nią osobiście wyszkolone i wytresowane. Obecnie, Elżbieta II posiada około 25 psów w swojej prywatnej hodowli. Gdy królowa wyjeżdża do swojego letniego zamku zabiera ze sobą psy.
64
Królowa uwielbia wyścigi konne i co dziennie czyta wyniki gonitw. Jej pasja sięga dzieciństwa, kiedy to na czwarte urodziny dostała kuca szetlandzkiego. Do roku 1986 królowa osobiście prowadziła przegląd wojsk. Nawet, gdy miała już 80 lat królowa kłusowała w parku windsorskim. Pasję do koni przekazała córce Annie.
65
Jest osobą głębokiej wiary, została królową przed Bogiem z jego nadania. Jest jednocześnie bardzo tolerancyjna. Wśród jej personelu jest wielu gejów i wcale jej to nie przeszkadza.
66
Elżbieta II ma niezwykłe poczucie obowiązku, jest przywiązana do wartości tradycyjnych, ucieleśnia stabilność swojego królestwa i ciągłość brytyjskiej monarchii. Od ponad 60 lat Elżbieta II wzorowo wywiązuje się z obowiązków królowej, Brytyjczycy są dumni z jej stałości i prawości.
67
Królowa Elżbieta II zmarła 8 września 2022 roku w Zamku Balmoral w wieku 96 lat. Była najdłużej panującą monarchinią w historii Wielkiej Brytanii - zasiadała na tronie 70 lat.
Kolejnym królem Wielkiej Brytanii został najstarszy syn Elżbiety II, Karol, który przyjął imię Karol III.
