Ludzie
Ciekawostki o Winstonie Churchillu
Brytyjski polityk, przywódca, pisarz i malarz
Winston Churchill, człowiek wielu talentów, był politykiem, strategiem, doskonałym mówcą, dwukrotnym premierem Zjednoczonego Królestwa, a także laureatem literackiej Nagrody Nobla i malarzem. W plebiscycie BBC w 2002 roku został uznany za najwybitniejszego Brytyjczyka w historii.
1
Winston Leonard Spencer Churchill urodził się 30 listopada 1874 roku w Blenheim Palace. Blenhein Palace jest posiadłością ziemską w hrabstwie Oxfordshire i jako jedyny w Anglii obiekt tego typu nosi nazwę "Palace", choć nie jest własnością królestwa ani władzy kościelnej.
2
Winston Churchill wywodził się z bocznej linii arystokratycznej rodziny Spencer-Churchill, ale jego rodzina używała tylko nazwiska Churchill. Jego ojciec, lord Randolph Churchill (młodszy syn 7. księcia Marlborough), był wpływowym politykiem Partii Konserwatywnej. Matka, Jeanette Jerome była córką amerykańskiego finansisty Leonarda Jerome'a.
3
Z rodzicami łączyła go dość chłodna relacja. Bardziej związany był z nianią, Elisabeth Anne Everest, w której jako dziecko miał oparcie. Bardzo kochał matkę i kiedy przebywał w Harrow School, szkole z internatem, często pisał do niej listy, w których prosił, aby przekonała ojca do zabrania go stamtąd. Matka rzadko go odwiedzała.
4
Zgodnie z tradycją dzieci z wyższych sfer, naukę pobierał w szkołach z internatem, w których spędził większość dzieciństwa. W Harrow School poznano go z jego niezależnej i buntowniczej natury, gdzie z tego powodu dość często był karany.
5
Był mistrzem szkoły w szermierce. Osiągał dobre wyniki z języka angielskiego i historii. Nie lubił gry w piłkę nożną i krykieta.
6
Jego pierwszy nauczyciel łaciny skutecznie zniechęcił siedmioletniego Winstona do łaciny, każąc mu nauczyć się na pamięć I deklinacji. Pobyt w tej szkole przypłacił załamaniem psychicznym i po dwóch latach pobytu w niej, po rehabilitacji, został przeniesiony do innej.
7
Po ukończeniu Harrow School, Churchill rozpoczął naukę w Royal Military Academy w Sandhurst. Do szkoły zdawał trzy razy i dopiero za trzecim podejściem udało mu się do niej dostać. Szkołę ukończył w 1895 roku i jako podporucznik w 4 regimencie huzarów Królowej został wysłany do brytyjskich Indii. Tam krótko po przybyciu dotkliwie zranił się w ramię. Ta kontuzja dokuczała mu przez całe życie. Ponieważ jego pobyt w Indiach ograniczał się głównie do gry w polo, z braku możliwości udziału w walkach, Churchill poświęcał się czytaniu książek.
8
Po wystaraniu się o urlop w służbie wojskowej, Churchill wyjechał na Kubę w celu obserwowania działań wojsk hiszpańskich przeciwko kubańskiej partyzantce. Stamtąd przesyłał do "Daily Graphic" relacje w formie listów, które nosiły nazwę "listów z frontu", co dało początek jego pracy dziennikarskiej. Swoje obserwacje i spostrzeżenia z Kuby opisał potem po latach we wspomnieniach "My Early Life".
9
W wieku 21 lat Churchill po raz pierwszy znalazł się na pierwszej linii frontu. Pojechał na Bałkany, by relacjonować wojnę grecko-turecką. Później po krótkim pobycie w Anglii powrócił do Indii, gdzie wraz ze swoim regimentem tłumił powstanie Pasztunów (jedna z głównych grup etnicznych Pakistanu). Z zapisów historycznych wynika, że poczynania regimentu wobec Pasztunów należały do okrutnych. Z tych działań wojskowych również sporządzał relacje tekstowe, które przesyłał do gazet. Po powrocie do Anglii napisał i wydał swoją pierwszą książkę - The Story of The Malakand Field Force.
10
Wraz z armią lorda Kitchenera (o dostanie się do niej bardzo zabiegał) został wysłany do Sudanu, gdzie był świadkiem szarży brytyjskiej kawalerii w bitwie pod Omdurmanem. Relacje z niej zdawał w swojej korespondencji do Morning Post, a gdy wrócił do Anglii rozpoczął pisanie dwutomowego dzieła The River War, które zostało opublikowane w 1899 roku.
11
W 1899 roku Churchill opuścił armię i postanowił zająć się polityką. Wystartował w wyborach uzupełniających w okręgu Oldham z ramienia konserwatystów, zajął trzecie miejsce i nie wszedł do Parlamentu.
12
Churchill w charakterze korespondenta wojennego wyjechał do Afryki, aby relacjonować przebieg wojny między Brytyjczykami a Afrykanerami, tzw. II wojny burskiej. Pociąg, którym podróżował, wpadł w zasadzkę. Biorąc udział w odblokowywaniu torów Churchill został ranny. Wkrótce trafił do niewoli burskiej i osadzono go w obozie jenieckim w Pretorii. Udało mu się stamtąd zbiec i wspólnie z angielskim zarządcą kopalnianym, przeszedł 480 km i trafił do Lourenco Marques w portugalskim Mozambiku.
13
Ucieczka z obozu jenieckiego uczyniła z niego bohatera wojennego. Po powrocie do Anglii Churchill szybko przyłączył się do armii generała Bullera i brał udział w zdobywaniu Pretorii. Był jednym z pierwszych Brytyjczyków, którzy wkroczyli do Pretorii. O tej wojnie Churchill napisał dwie książki: London to Ladysmith via Pretoria i Ian Hamilton's March. Książki te posłużyły w promocji autora, który ponownie podjął próbę zaistnienia w polityce.
14
Startując ponownie z ramienia konserwatystów, Churchill wygrał wybory powszechne w okręgu Oldham. Nie pojawił się na posiedzeniu inauguracyjnym Izby Gmin, gdyż zaangażował się w cykl wykładów w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, za które otrzymał 10 tys. funtów. Była to niebagatelna kwota dla niezbyt bogatego Churchilla, zważywszy, że ówcześni parlamentarzyści nie pobierali żadnego uposażenia.
15
Przed jednym z wykładów Churchilla prelekcję wygłosił Mark Twain. Churchill uczestniczył też w obiedzie z wiceprezydentem Roosveltem, ale panowie nie rozmawiali ze sobą.
16
Różnice w poglądach na wiele spraw gospodarczych i dotyczących armii wśród konserwatystów spowodowały, że Churchill rozczarowany własną partią, zmienił ją, zostając deputowanym liberałów. W kolejnych wyborach kandydował w okręgu Manchester North West i wygrał je. Został podsekretarzem stanu w ministerstwie ds. kolonii.
17
Churchill zyskał sławę doskonałego mówcy i najbardziej prominentnego polityka niewchodzącego w skład gabinetu. Nowy premier mianował go Przewodniczącym Zarządu Handlu i jako nowo wybrany minister musiał zrezygnować ze swojego miejsca w okręgu wyborczym i zostać ponownie wybranym w innym. Wybrano go w okręgu Dundee.
18
W 1910 roku został mianowany ministrem spraw wewnętrznych i stał się bohaterem skandalu. Gdy doszło do strzelaniny między Szkocką Gwardią a łotewskimi anarchistami, Churchill, który udał się na miejsce strzelaniny, zezwolił Gwardii na użycie broni, nie dopuścił na miejsce zdarzeń straży pożarnej i dał się tam sfotografować, co wywołało ogromną aferę.
19
Jako minister spraw wewnętrznych Churchill był zdecydowanym przeciwnikiem praw wyborczych kobiet i zezwolił policji na używanie brutalnych metod wobec sufrażystek. Na dworcu w Bristolu został za to wychłostany szpicrutą przez jedną z nich.
20
Przez cztery lata Churchill sprawował urząd Pierwszego Lorda Admiralicji. Zreformował Royal Navy, wyposażył ją w najnowocześniejszy sprzęt, m.in. lotnictwo morskie, jako paliwo okrętowe wprowadził ropę naftową zamiast węgla. Opowiedział się też za wzmożoną ochroną brytyjskich interesów na polach naftowych Mezopotamii, która podlegała jeszcze Imperium Osmańskiemu.
21
Churchill jako Pierwszy Lord Admiralicji postawiwszy (po ataku wojsk niemieckich na neutralną Belgię w 1914 roku) Royal Navy w stan gotowości bojowej, zdecydował o przystąpieniu Wielkiej Brytanii do I wojny światowej. Niepowodzenia na froncie spowodowały podanie się Churchilla do dymisji i opuszczenie rządu. Zaciągnął się on ponownie do armii i przez kilka miesięcy dowodził batalionem na froncie zachodnim.
22
Churchill był zadeklarowanym antybolszewikiem i twierdził, że "bolszewizm należy zdusić w zarodku". Jako minister uzbrojenia, a później minister wojny, zdecydował o interwencji Brytyjczyków w rosyjskiej wojnie domowej. Jednak interwencja nie spotkała się z aprobatą społeczeństwa i polityków i w 1920 roku oddziały brytyjskie zostały ewakuowane z Rosji.
23
Churchill jest pierwszym człowiekiem, który wydał rozkaz użycia gazów bojowych przeciwko cywilom. W 1920 roku wydał rozkaz użycia ich podczas powstania Kurdów i Arabów w Iraku, który był od niedawna poddanym władzy brytyjskiej.
24
W 1921 roku został mianowany ministrem kolonii. Był jednym z sygnatariuszy traktatu angielsko-irlandzkiego, powołującego Wolne Państwo Irlandzkie.
25
W 1922 roku zmuszony był poddać się operacji wyrostka robaczkowego. W czasie jego pobytu w szpitalu okazało się, że upadł rząd, a Partia Liberalna zaczęła się rozpadać. W wyborach do Parlamentu jego kandydatura przepadła, a sam Churchill stwierdził, że "pozostał bez urzędu, bez miejsca w Parlamencie, bez partii i bez wyrostka". Opuścił Partię Liberalną i powrócił do konserwatystów, ale w kolejnych wyborach wystartował jako kandydat niezależny. Wygrał wybory generalne w okręgu Epping i po dwuletniej przerwie zasiadł ponownie w Izbie Gmin.
26
Pełnił funkcję ministra skarbu, którego zadaniem było przywrócenie pełnej wymienialności funta na złoto, według standardów z 1914 roku. Sukces tego przedsięwzięcia spowodował ogromną deflację, bezrobocie i strajki górników. Churchill sam przyznał, że była to jedna z najgorszych jego decyzji.
27
Podczas strajków w 1926 roku Churchill domagał się użycia broni przeciwko protestującym. Twierdził, że "jeśli państwo nie złamie strajku generalnego, to strajk generalny złamie państwo".
28
W latach 30. Churchill odsunięty był od polityki i zajmował się głównie pisaniem książek. Napisał wtedy biografię swojego słynnego przodka Johna Churchilla, 1. księcia Marlborough, oraz Historię Anglików, wydaną dopiero w latach 50.
29
Churchill odbudował swoją pozycję w polityce, a także zdobył uznanie w szeregach Partii Konserwatywnej, gdy jako pierwszy z polityków sprzeciwił się polityce ustępstw (tzw. appeasementu) wobec kanclerza III Rzeszy, Adolfa Hitlera. Appeasement było polityką ustępstw prowadzoną przez rząd Wielkiej Brytanii premiera Neville'a Chamberlaina, a później także prze rząd francuski w latach 1935-1939 wobec państw Osi: III Rzeszy i faszystowskich Włoch.
30
Wobec takiej polityki rządu Churchill stwierdził, że "Nasz rząd miał do wyboru hańbę i wojnę. Wybrał hańbę, a wojnę będzie miał i tak".
31
Po wybuchu II wojny światowej Churchill początkowo wszedł w skład gabinetu jako Pierwszy Lord Admiralicji, co w Royal Navy przyjęto stwierdzeniem "Winston wrócił". Jednak po ataku Niemiec na Belgię, Holandię, Luksemburg i Francję w 1940 roku, rząd Chamberlaina podał się do dymisji, a ustępujący premier na swego następcę wskazał Churchilla. Tego samego dnia król Jerzy VI powierzył mu misję tworzenia rządu.
32
W swoim pierwszym wystąpieniu do Brytyjczyków, Churchill oświadczył, że "nie ma nic do zaoferowania, tylko krew, trud, łzy i pot" - był zdeterminowany do prowadzenia wojny z Niemcami do samego końca. Odparcie powietrznej ofensywy Luftwaffe w bitwie o Anglię przysporzyło mu bardzo wielu zwolenników. Wspierał on także ruch oporu w okupowanej Europie. Na jego polecenie utworzono Zarząd Operacji Specjalnych - brytyjskiej tajnej agencji rządowej, której zadaniem było m.in. prowadzenie wojny nieregularnej (dywersji, sabotażu, operacji specjalnych, wspomaganie ruchu oporu w krajach Europy oraz prowadzenie działań także na Bliskim i Dalekim Wschodzie). Aby zachęcić Brytyjczyków do poświęceń, Churchill wykorzystywał swój niewątpliwy talent mówcy. Wiele jego wypowiedzi z tego okresu przeszło do historii.
33
Podczas II wojny światowej Churchill przeszedł dwa ataki serca, w 1941 i 1943 roku. Naziści umieścili jego nazwisko na liście wrogów III Rzeszy, w tzw. Czarnej Księdze.
34
W 1941 roku Churchill spotkał się na pokładzie pancernika HMS "Prince of Wales" z prezydentem Stanów Zjednoczonych, Franklinem Delano Rooseveltem, gdzie politycy podpisali Kartę Atlantycką. Był to pierwszy krok w kierunku utworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych.
35
Churchill był jednym z przywódców (obok Roosevelta i Stalina) najpotężniejszych państw tworzących tzw. Wielką Trójkę Wielka Trójka posiadała decydujący wpływ na ustalanie działań wojennych i powojennego porządku świata (Jałta w lutym 1945 roku, gdzie ustalono podział stref wpływów w Niemczech i Europie i Poczdam - lipiec-sierpień 1945 - gdzie powtórzono ustalenia z Jałty).
36
Osobisty ochroniarz Churchilla z czasów wojny, Walter H. Thompson spisał swoje wspomnienia z tego okresu, ale Churchill nie wyraził zgody na ich publikację. Podjął nawet starania prawne, administracyjne i finansowe, aby ją uniemożliwić.
37
W pierwszych po wojnie wyborach konserwatyści ponieśli dotkliwą klęskę i Churchill kolejne sześć lat spędził jako lider partii opozycyjnej. Ponownie objął urząd premiera w 1951 roku.
38
Winston Churchill był jednym z pierwszych polityków, którzy poparli ideę zjednoczenia Europy. Był pomysłodawcą utworzenia "Stanów Zjednoczonych Europy", wspierał sojusz z Francją, która dzięki jego staraniom uzyskała stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ.
39
Jemu również przypisuje się autorstwo terminu "żelazna kurtyna", który określał podział Europy na blok wschodni i zachodni, a Churchill użył go po raz pierwszy w telegramie wysłanym do nowego prezydenta Stanów Zjednoczonych Harry'ego Trumana. Jednak powiedzenie to zaczerpnięte było najprawdopodobniej z poematu Wasilija Rozanowa "Apokalipsa naszych czasów" z 1918 roku.
40
W czasie powtórnego kierowania rządem, Churchill skupił się głównie na sprawach międzynarodowych, był gorącym zwolennikiem przywrócenia Wielkiej Brytanii statusu światowej potęgi. Wewnętrzne sprawy kraju zeszły na dalszy plan.
41
Pogarszający się stan zdrowia zmusił Churchilla do ustąpienia ze stanowiska premiera w 1955 roku. Przestał też być liderem Partii Konserwatywnej i całkowicie wycofał się z czynnego życia politycznego.
42
Churchill całe życie spędził u boku jednej żony, którą była Clementine Hozier. Pobrali się w 1908 roku w St. Margaret's Church w Westminsterze. Mieli pięcioro dzieci - jednego syna, Randolpha Fredricka Edwarda i cztery córki: Dianę, Sarah, Marigold i Mary. Tradycje polityczne rodziny zostały zachowane w następnych pokoleniach.
43
Zanim ożenił się z Clementine, Churchill oświadczył się amerykańskiej aktorce Ethel Barrymore, ale nie został przyjęty. Ethel Barrymore została laureatką Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej za rolę w filmie z 1944 roku "Nic oprócz samotnego serca", gdzie wystąpiła u boku Cary'ego Granta.
44
Ulubionym miejscem do spędzania wolnego od polityki czasu, było Chartwell House w Kencie, posiadłość, którą wraz z żoną kupił w 1922 roku. Tam pisał, malował i podziwiał czarne łabędzie.
45
Churchill namalował ponad 500 obrazów i wykonał dwie rzeźby. Posiadał też dyplom Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Londynie. Po jego śmierci obrazy skatalogowano. Wiele z nich znajduje się w prywatnych kolekcjach. Na aukcjach obrazy Churchilla osiągają ceny do miliona dolarów.
46
Choć, jak większość polityków w tamtym czasie należał do różnych klubów i stowarzyszeń, nie lubił w nich przebywać. Preferował spotkania i obiady w Ritzu, Savoy Grill lub w stołówce Izby Gmin.
47
W 1953 roku Winston Churchill został laureatem literackiej Nagrody Nobla za mistrzostwo opisu historycznego i biograficznego, jak i doskonałe przemowy w obronie wszystkich ludzkich wartości. Churchill bardzo dużo czytał, głównie książki historyczne, i bardzo dużo pisał. Jego literaturę można podzielić na trzy kategorie: prace dotyczące własnej rodziny, prace autobiograficzne oraz wczesne zapiski reporterskie i wielotomowe opracowania historyczne, które przyniosły mu najwięcej uznania.
48
Churchill był pierwszym przywódcą na świecie, który zatrudniał doradcę ds. nauki. Jako premier stwarzał dogodne warunki do rozwoju nauki, wspierał rozwój technologiczny. Przyjaźnił się z przedstawicielami świata nauki. Sam, już na początku służby wojskowej w Indiach, czytał książki popularnonaukowe i naukowe, pisał też eseje o życiu we Wszechświecie, o zagadnieniach eksploracji Układu Słonecznego czy o perspektywach opanowania reakcji syntezy jądrowej.
49
Churchill przez całe życie zmagał się z depresją, którą określał mianem "czarnego psa". Był człowiekiem bardzo emocjonalnym, skorym do płaczu, nawet w sytuacjach publicznych. Prasa brytyjska po latach określała go jako najbardziej płaczliwego polityka w historii.
50
Był miłośnikiem whisky i cygar. Zamiłowanie do whisky zrodziło się w Indiach i Afryce, gdzie dolewał tego trunku do wody, aby uniknąć zatrucia. Jego ulubionymi alkoholami były czarny i czerwony Johnnie Walker. Najchętniej palił cygara marki Romeo Y Julieta rozmiar Julieta No.2. Ten rozmiar teraz nazywany jest churchill. Był również miłośnikiem tabaki, a głównie Western Glory firmy Gawith & Hoggarth.
51
Churchill był honorowym obywatelem Stanów Zjednoczonych. Obywatelstwo to przyznano mu w 1963 roku, jednak ze względu na stan zdrowia nie mógł uczestniczyć w ceremonii, gdzie zastąpił go jego syn.
52
Winston Churchill zmarł z powodu udaru mózgu 24 stycznia 1965 roku w wieku 90 lat. Jego pogrzeb był pierwszym publicznym pogrzebem osoby spoza rodziny królewskiej od 1914 roku. Odbył się w katedrze Świętego Pawła. Churchill został pochowany w St. Martin Church w Bladon, w okolicach Woodstock, w niewielkiej odległości od Blenheim Palace, gdzie się urodził.
53
Parlamentarzyści obu izb parlamentu, z okazji 80. urodzin Churchilla zamówili jego portret u Grahama Sutherlanda. Portret przedstawiał siedzącego na krześle premiera. Oficjalna prezentacja obrazu odbyła się 30 listopada w Pałacu Westminsterskim w trakcie uroczystości z okazji 80. urodzin Churchilla, w obecności 2500 gości.
Niefortunny portret autorstwa Grahama Sutherlanda.Obraz bardzo nie podobał się Winstonowi, uznał go za złośliwość. Po tej oficjalnej prezentacji obraz nigdy już nie był publicznie prezentowany, prawdopodobnie został spalony przez prywatną sekretarkę Clementine Churchill.
