Architektura
Ciekawostki o pałacu "Pod Baranami" w Krakowie
Pałac Potockich
Pałac "Pod Baranami" nieodłączny element krakowskiego Rynku, posiada bogatą historię rozpoczynającą się w XIV wieku. Miewał wielu, bardzo różnych właścicieli, ale zawsze stanowił miejsce, gromadzące wiele osób. Najpierw jako karczma przyciągał konsumentów, później jako siedziba rodu Potockich, stał się ośrodkiem życia towarzyskiego "wyższych sfer". Współczesnym kojarzy się głównie z mieszczącym się w piwnicach rezydencji legendarnym kabaretem "Pod Baranami" i jego niezapomnianym twórcą Piotrem Skrzyneckim.
1
Pałac "Pod Baranami" znajduje się na Rynku Głównym w Krakowie. Jest to kamienica u zbiegu Rynku Głównego 27 i ulicy św. Anny 1.
2
Prawdopodobnie w tym miejscu kiedyś znajdowała się gospoda o nazwie "Gdzie Barany", przy której trzymano barany przeznaczone do sprzedaży dla mieszkańców Krakowa. Tradycja mówi, że właśnie od nich pochodzi godło i nazwa kamienicy.
3
Godłem gospody były dwa barany złączone wspólną głową. Gospoda znajdowała się w narożnej gotyckiej kamienicy, na której było umieszczone godło.
4
Po 1346 roku kamienica stanowiła część majątku żupnika bocheńskiego, Włocha Paulina Cavallo. Następnie była w posiadaniu Jana Langa (Karniowskiego) z Karniowa, później stanowiła 3/4 własności Jana Gawrona i Jana Kislinga, sołtysa bronowickiego.
5
W XV i XVI wieku w kamienicy mieściła się najbardziej znana w Krakowie gospoda. Gospodę często i chętnie odwiedzali ówcześni poeci i pisarze, jak: Jan Kochanowski, Mikołaj Rej czy Łukasz Górnicki.
6
Z tego późnośredniowiecznego okresu do dziś zachowało się dziewięciopolowe sklepienie żebrowe w pomieszczeniu na parterze, na prawo od sieni. W pomieszczeniu tym dziś mieści się restauracja.
7
Nazwa "Pałac pod Baranami" po raz pierwszy została udokumentowana w 1706 roku. Pałac powstał ze scalenia dwóch średniowiecznych kamienic w pierwszej połowie XVII wieku. Jedną z nich była narożna (Pod Barany) kamienica Karniowska (nazwana tak od Jana Langa z Karniowa, który był jej właścicielem w latach 1464-86), oraz druga, tzw. Różanka (nazwa pochodziła od nazwiska Stanisława Różanki, rajcy miejskiego). Z tego okresu pochodzi stiukowa dekoracja jednej z sal parteru przypisywana Baltazarowi Fontanie (dziś jest tam kawiarnia w narożu pałacu na parterze).
8
Właścicielem kamienicy był Justus Ludwig Decjusz. Justus Ludwig Decjusz był pochodzącym z Alzacji krakowskim dyplomatą, historykiem, ekonomistą, finansistą i sekretarzem króla Zygmunta Starego. Później został doradcą króla i zwierzchnikiem mennic koronnych. Po pożarze kazał on przebudować kamienicę na renesansową rezydencję z arkadowymi krużgankami.
9
Kolejnym właścicielem kamienicy Pod Baranami był król Stefan Batory, który kupił rezydencję od dzieci Decjusza w 1577 roku. Po dwóch latach od zakupu, rezydencja została ofiarowana przez króla staroście lanckorońskiemu Kasprowi Bekieszowi (magnat węgierski, podskarbi księcia Jana Zygmunta). W tym czasie, w kamienicy mieszkał węgierski poeta odrodzenia Balint Balassi - jeden z pierwszych znaczących poetów piszący po węgiersku (jego bliskie kontakty z pałacem Pod Baranami upamiętniono tablicą na elewacji domu od ulicy św. Anny). Kasper Bekiesz nie nacieszył się kamienicą zbyt długo, bo już w 1579 roku zmarł podczas pobytu w Grodnie, a dom przejęła wdowa (ciesząca się ponoć nadzwyczajną urodą) Anna Szarkandy. Anna wyszła za mąż za bliskiego współpracownika Stefana Batorego, Franciszka Wesselenyiego. W piwnicach domu prowadziła ona winiarnię, w której bywali goście z najbliższego otoczenia króla (Polacy, Węgrzy, Włosi, Niemcy), a także literaci, uczeni, żołnierze, politycy.
10
Następnym właścicielem była Katarzyna z Lubomirskich Ostrogska (dziedzicząca po Annie Szarkandy), żona kasztelana krakowskiego Janusza Ostrogskiego). Pałac należał do książąt Ostrogskich przez cały XVII wiek. Działały tutaj drukarnia i księgarnia prowadzone przez Wolfganga Lerma, Jana Bajera i Jana Thenauda.
