17 ciekawostek o ołtarzu Wita Stwosza w Krakowie
Ołtarz Wita Stwosza jest największym i, jak twierdzą krakowianie, najpiękniejszym późnogotyckim ołtarzem w Europie. Fakt że powstał, jest niejako wyni ...
Barbakan jest jednym z najcenniejszych zabytków Krakowa, a także jednym z nielicznych w Europie obiektów architektury obronnej tego typu. Powstał w XV wieku jako element fortyfikacji obronnej, w celu odparcia ewentualnego najazdu tureckiego i mimo wielu zawirowań historii, przetrwał do dziś.
Obecnie znajduje się w jurysdykcji Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i stanowi atrakcję turystyczną oraz miejsce organizacji różnych wystaw.
Mieszkańcy Krakowa oraz przewodniki turystyczne często określają go mianem Rondel, ze względu na okrągły kształt jaki nadali mu budowniczy.
Jest to element średniowiecznego budownictwa obronnego wchodzącego w skład fortyfikacji miejskich. Zwykle posiadał okrągły kształt i stanowił murowaną budowlę wysuniętą przed linię murów obronnych. Połączony był z bramą miejską za pośrednictwem osłoniętego przejścia, tzw. szyi. Szyja łączyła mur obronny z basztą, wieżą, basteją, rondlem, tarasem lub in.
Barbakan rozpowszechnił się w Polsce w średniowieczu i w różnych formach przetrwał do połowy XVIII wieku. Jego rozwinięciem był stosowany od XVI wieku rawelin (dzieło fortyfikacyjne na planie trójkąta).
Najstarszy zachowany w Europie barbakan pochodzi z pierwszej połowy XIII wieku i znajduje się w Carcassonne we Francji.
Barbakany istniały także w kilku innych polskich miastach, ale do dziś zachowały się w:
Obecny barbakan warszawski jest prawie w całości powojenną rekonstrukcją dokonana na podstawie rycin z XVI wieku. Rekonstrukcji dokonano z wykorzystaniem oryginalnych fundamentów i elementów murów.
Jest najbardziej wysuniętą na północ częścią fortyfikacji miejskich. Usytuowany jest przed Bramą Floriańską - Bramą św. Floriana, bramą miejską z basztą, która stanowi pozostałość po dawnych murach miejskich i jest jedną z ośmiu krakowskich bram. Obecnie brama wchodzi w skład trasy turystycznej Mury Obronne.
Wzniesiono go w stylu gotyckim na planie koła o średnicy około 25 metrów. Była to budowla z siedmioma wieżyczkami, okrągłymi i sześciobocznymi ułożonymi naprzemiennie względem siebie, otoczona kamienną fosą o 24-metrowej szerokości i 3,5- metrowej głębokości. Mur wznosił się na wysokość trzech metrów i chronił schowanych wewnątrz rycerzy. Sto trzydzieści okienek strzelniczych umożliwiło obronę, dzięki czemu Barbakan uchodził za budowlę nie do zdobycia.
Król zdecydował o budowie Barbakanu w Krakowie zainspirowany dwoma barbakanami w Toruniu (Starotoruńskim i Chełmińskim), które spełniły oczekiwania obronne. Jan Olbracht sam położył kamień węgielny pod jego budowę i przeznaczył na nią 100 grzywien.
W 1806 roku wydany w Wiedniu dekret carski zalecał zburzenie tej budowli ze względów sanitarnych i zdrowotnych (los taki spotkał większość fortyfikacji Krakowa). Miasto było temu przeciwne. W obronie Barbakanu wystąpił senator Feliks Radwański, którego argumentacja przeciwko wyburzeni przeważyła. Wyburzona została jedynie szyja, która łączyła go z Bramą Floriańską.
Został on dobudowany do miejskich fortyfikacji wzdłuż Traktu Królewskiego, opierając się na arabskiej strategii obronnej.
Marcin Oracewicz był krakowskim pasamonikiem - zajmował się wyrobem pasów, frędzli, galonów. W czasie konfederacji barskiej bronił on miasta przed Rosjanami i w pewnym momencie brakło mu amunicji. Nabił więc karabin guzikiem od czamary (męskie okrycie wierzchnie) i zabił rosyjskiego dowódcę Panina - tak mówi legenda.
Organizowane są w nim rożne wystawy, jest także wykorzystywany jako arena walk sportowych - odbywały się tam m.in. mistrzostwa Polski w szermierce. Odbywają są tam też historyzowane walki rycerskie i tańce dworskie oraz projekcje filmowe pod nazwą BarbaKino - średniowieczne kino letnie w Barbakanie.
Widzieli oni w nim końcowy punkt odniesienia dla magicznej linii zaczynającej się w okultystycznym centrum, którym był Wawel. Symboliki doszukiwali się również w siedmiu wieżyczkach Barbakanu (siedem to święta cyfra). Nie wiadomo, czy Barbakan był tylko bramą do średniowiecznego Krakowa, czy do czegoś więcej.
Wraz ze zmianami w sztuce oblężniczej stracił swoje dawne, obronne znaczenie.
Słowo "barbacana" oznacza "zewnętrzny bastion ze strzelnicami w średniowiecznych fortyfikacjach".
