Miasta

Ciekawostki o Krynicy-Zdrój

Znaleźliśmy 31 ciekawostek na temat Krynicy-Zdrój

Perła polskich uzdrowisk

Położona w Beskidzie Sądeckim Krynica-Zdrój jest jednym z najbardziej znanych w Polsce kurortów. Swą sławę uzdrowiska zawdzięcza wodom leczniczym o niezwykle wysokim stopniu mineralizacji. Wody mineralne i liczne uzdrowiska od lat przyciągają do Krynicy rzesze kuracjuszy. Ale Krynica-Zdrój to nie tylko uzdrowisko, to także prężnie rozwijające się centrum sportowe, turystyczne, kulturalne, kongresowe. To także miasto Nikifora - słynnego malarza-prymitywisty.
Krynica-Zdrój
1
Krynica-Zdroj jest niewielkim miasteczkiem o powierzchni około 40 km2 w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim.
Położona jest w Beskidzie Sądeckim (pasmo górskie w Karpatach Zachodnich, należące do Beskidów Zachodnich) na wysokości 560-650 m.n.p.m, w dolinach Kryniczanki (potok, prawostronny dopływ Muszynki) i jej dopływów. Otaczają ją wzgórza Góry Parkowej (szczyt w paśmie Jaworzyny), Krzyżowej i Jasiennika.
2
Prawa miejskie Krynica uzyskała w 1911 roku.
W tym samym roku doprowadzono do miasta linię kolejową.
3
Krynica istniała już przed 1547 rokiem i nosiła wtedy nazwę Krzenycze.
Świadczy o tym przywilej nadania sołectwa w tej miejscowości dla Danka z Miastka (obecnie Tylicz).
4
Od początku istnienia aż do pierwszego rozbioru Polski (1772-1795) Krynica wchodziła w skład tzw. Kresu Muszyńskiego należącego do biskupów krakowskich.
Kres Muszyński - Państwo Muszyńskie, zwane też kluczem muszyńskim, Biskupszczyzną, kresem biskupim państwa, było historycznym latyfundium w powiecie nowosądeckim przy granicy ze Słowacją (zw. kiedyś Górnymi Węgrami), z centrum administacyjnym w Muszynie, dysponujące własną administracją, sądownictwem i wojskiem, istniejącym od XIII wieku do 1781 roku. Zajmował obszar około 450 km2.
5
Pod koniec XVIII wieku Krynica wraz z całym Kresem Muszyńskim trafiła pod zarząd austriacki.
Austriacy przysłali tam wkrótce krajowego radcę górniczego, celem zbadania i oceny krynickich źródeł. Radcą tym był profesor uniwersytetu lwowskiego - Baltazar Hacquet - austriacki naturalista francuskiego pochodzenia, profesor anatomii, chemik, botanik, etnolog, uważany za pioniera alpinizmu i pioniera badań przyrody Karpat. Jego pozytywna opinia na temat źródeł krynickich, leczniczych właściwości tych wód, zarówno do kąpieli jak i do picia, stała się podstawą późniejszego rozwoju uzdrowiska.
6
W 1793 roku Franciszek Stix von Saunbergen, jako austriacki komisarz rządowy z Nowego Sącza, kupił w Krynicy ziemię ze źródłami mineralnymi z myślą o utworzeniu uzdrowiska. Za krynicki zdrój wraz z okolicznymi łąkami i polami zapłacił 50 ówczesnych złotych.
Z jego inicjatywy powstały pierwsze domy zdrojowe.
7
Gwałtowny rozwój Krynicy jako uzdrowiska nastąpił po 1856 roku za sprawą profesora Józefa Dietla.
Józef Dietl był polsko-austriackim lekarzem, politykiem, profesorem i rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, oraz prezydentem Krakowa w latach 1866-74. Stworzył on nową dziedzinę medycyny - balneologię. Jako pierwszy sklasyfikował polskie wody lecznicze i to dzięki niemu modne stały się polskie sanatoria w Krynicy, Rabce, Iwoniczu, Szczawnicy i Żegiestowie. Już od 1858 roku stosowano w Krynicy kąpiele borowinowe, a kontynuatorzy dzieła profesora Dietla przyczynili się do rozwoju technicznego uzdrowiska.
8
Pod koniec XIX wieku powstała Komisja Zdrojowa, a kuracjuszy w Krynicy przyjmowało już 11 domów uzdrowiskowych oraz 64 domy prywatne.
Rocznie do Krynicy przyjeżdżało wtedy około 6 tys. kuracjuszy.
9
Najstarszym budynkiem w Krynicy jest pijalnia "Słotwinka" z 1806 roku.
Początkowo znajdowała się ona w miejscu, które obecnie zajmuje Pijalnia Główna na deptaku z 1971 roku. W początkach II połowy XIX wieku "Słotwinka" została przeniesiona do Parku Słotwińskiego. Jest ona otwierana sezonowo. Obok niej znajduje się wybudowana w 1870 roku "Koncertowa" (obecnie restauracja), niegdyś Słowiński Pawilon Koncertowy, który taką pełnił funkcję, gdyż odbywały się tam koncerty, a park stanowił ulubione miejsce kuracjuszy. Pierwszym lekarzem uzdrowiskowym mianowany został w 1807 roku dr Jan Nennel i moment ten jest właściwym do uznania za datę powstania krynickiego uzdrowiska.
10
W 1885 roku do uzdrowiska przybył znany hydroterapeuta Henryk Ebers.
Pełnił funkcję kierownika nowo wybudowanego zakładu wodoleczniczego, gdzie wdrażał nowoczesne metody kuracji. Prowadził Pensyonat Dra Ebersa przy CK.Zakładzie Hydropatycznym (zbudowany w 1884 roku został rozebrany w latach 2000-2001). Ebers angażował się intensywnie w życie miasta. Został członkiem Komisji Zdrojowej, radnym gminy, przewodniczącym Koła Lekarzy w Krynicy. Był też inicjatorem budowy jednej z altan pijalni wód.
11
Ebers otrzymał od rządu austriackiego koncesję na własne nazwisko na budowę połączenia kolejowego między Krynicą a Muszyną.
Był członkiem rady nadzorczej Własnego Galicyjskiego Zakładu Kredytowego Krajowego Związku Zdrojowisk i Uzdrowisk we Lwowie.
12
W czasie I wojny światowej udało mu się ocalić Krynicę od zniszczenia przez wojska rosyjskie.
W sztabie armii rosyjskiej przekonywał, że miasto przyjmując na leczenie wielu obcokrajowców nie jest miastem polskim.
13
Krynica upamiętniła dr Ebersa nazywając jego imieniem ulicę prowadzącą z dworca kolejowego na Deptak.
Henryk Ebers pochowany jest na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
14
Na zaproszenie dr Ebersa, ze Lwowa do Krynicy przyjechał geolog Rudolf Zuber, który stał się kolejną ikoną tego miasta.
Prowadził on głębokie na 810 m wiercenia, w wyniku których odkrył wodę, jedną z najsilniejszych w Europie szczaw alkalicznych (rodzaj wody mineralnej nasyconej wolnym dwutlenkiem węgla w ilości przekraczającej 1000 mg/dm3), zwaną od jego nazwiska Wodą Zuber.
15
W końcu XIX wieku Krynica była modnym i elitarnym miejscem pobytu i spotkań wielu sławnych Polaków (bywali tam m.in. Matejko, Grottger, Sienkiewicz, Kraszewski). Pierwsze lata XX wieku przyniosły dalszy rozwój Krynicy.
Powstały wówczas nowe wille i pensjonaty, przedłużono linię kolejową, dzięki której do uzdrowiska przybywało coraz więcej kuracjuszy. Przed wybuchem II wojny światowej Krynicę odwiedzało w ciągu roku 38 tys osób. W okresie międzywojennym w Krynicy przebywali: Ludwik Solski, Helena Modrzejewska, Władysław Reymont, Julian Tuwim, Konstanty Ildefons Gałczyński, Józef Piłsudski, Jan Kiepura - miał tu własną willę "Patria".
16
W 1937 roku w styczniu, w Krynicy przebywała w podróży poślubnej przyszła królowa Holandii, księżniczka Juliana wraz z mężem księciem Bernardem.
W okresie od stycznia 1944 roku do lutego 1945 roku Krynica była siedzibą ordynariusza apostolskiego Łemkowszczyzny Ołeksandera Małynowśkiego.
17
Po I wojnie światowej uzdrowisko przejęły władze polskie.
Odrestaurowano wtedy wiele obiektów ale też wybudowano nowe, np:"Nowe Łazienki Mineralne", pensjonat "Lwigród", "Nowy Dom Zdrojowy". Zbudowano też schronisko na Jaworzynie Krynickiej i kolejkę na Górę Parkową, stadion zimowy i tor saneczkowy. Krynica stała się też ośrodkiem sportów zimowych - odbyły się tam m.in. Mistrzostwa Europy w saneczkarstwie i Mistrzostwa Świata w hokeju na lodzie.
18
II wojna światowała zahamowała rozwój uzdrowiska.
Wycofujący się w 1945 roku Niemcy zabrali praktycznie wszystkie urządzenia, a następująca po nich Armia Czerwona doszczętnie zdewastowała to, co zostało. Krynica odrodziła się dopiero w końcu lat 50.
19
Krynica znana jest także z twórczości ludowego malarza prymitywisty - Nikifora zwanego Krynickim.
Jego właściwe nazwisko brzmiało Epifan Drowniak, był pochodzenia łemkowskiego. Żył samotnie, w nędzy, przez większość uważany był za niepełnosprawnego intelektualnie. Mówił niewyraźnie, bełkotliwie. Jego pasją było malarstwo. Tworczość Nikifora odkrył ukraiński malarz Roman Turyna, którego zachwyciło bezbłędne operowaniem przez Nikifora kolorem. Ten jeden z najwybitniejszych na świecie prymitywistów został doceniony i uznany dopiero pod koniec życia. W Krynicy znajduje się pomnik tego malarza, a także Muzeum Nikifora przy Bulwarach Dietla.
20
W Krynicy, będącej obecnie dużym ośrodkiem lecznictwa uzdrowiskowego i sanatoryjnego, leczy się choroby układu trawiennego, moczowego, układu krążenia, przemiany materii.
Obok szpitali uzdrowiskowych i sanatoriów znajdują się tam odwierty, pijalnie, rozlewnie wód mineralnych i leczniczych: zdrój Jan, Józef, Mieczysław, Słotwinka, Tadeusz i Zuber.
21
Przy Deptaku Krynickim znajduje się Stary Dom Zdrojowy, neorenesansowa budowla przypominająca pałac o bogatym wystroju architektonicznym - obok Pijalni Głównej, najbardziej rozpoznawalny w Krynicy budynek.
Obiekt ten pochodzi z 1889 roku i posiada zachowaną oryginalna salę balową, w której odbywały się bale i rauty, często na cześć przebywających w Krynicy najważniejszych gości, jak np. marszałka Józefa Piłsudskiego. Zostało to upamiętnione tablicą pamiątkową. W budynku znajduje się pijalnia wody i źródło Mieczysław.
22
Przy Bulwarach Dietla znajduje się szereg jednych z najstarszych zachowanych, często drewnianych budynków willowych dla kuracjuszy.
Są to wille o nazwach: "Biała Róża" z 1856 roku, "Biały Orzeł" z 1857 roku, "Kosynier", "Wisła"i "Węgierska Korona" z 1880 roku, "Witoldówka" i "Małopolanka" z 1898 roku. W jednej z nich - w "Romanówce" mieści się Muzeum Nikifora.
23
Jedną z osób związanych z Krynicą był Jan Kiepura - słynny polski śpiewak (tenor) i aktor.
W 1932 roku Kiepura wybudował w Krynicy luksusowy modernistyczny hotel "Patria" ( po wojnie nazywany był sanatorium, obecnie jest zabytkiem). Hotel powstał według projektu Bohdana Pniewskiego, a jego budowa kosztowała trzy miliony dolarów. W "Patrii" zachował się oryginalny wystrój, w tym marmury i alabastry, obrotowe drzwi, winda z lat 30., taras wypoczynkowy na dachu. Przed wojną do hotelu należał też basen i kort tenisowy. Na dachu hotelu znajdował się ogromny maszt, na którym wywieszano polską flagę z okazji świat narodowych. Maszt usunięto w czasie II wojny światowej. "Patria" była miejscem kręcenia kilku filmów przedwojennych (m.in. "Książątko" z 1937 roku).
24
Krynica-Zdrój leży na Szlaku Architektury Drewnianej.
Szlak ten powstał w 2001 roku i obejmuje województwa: małopolskie, śląskie,świętokrzyskie i podkarpackie. Celem projektu jest ochrona zabytków architektury dawnej wsi. Szlak Architektury Drewnanej w wojewdztwie małopolskim liczy 1500 km i obejmuje 237 zespołów architektonicznych: kościoły, cerkwie, kaplice, dzwonnice, spichlerze, wiejskie chałupy i szlacheckie dwory. Wiele z zabytków szlaku to obiekty wpisane na listę UNESCO. Szlak w woj. małopolskim podzielony jest na sześć tras, a teren Krynicy i Muszyny znajduje się na dwóch z nich: Cerkwie dawnego Klucza Muszyńskiego i Krynicki Szlak Cerkwi Łemkowskich - jest częścią większego szlaku (Architektury Drewnanej) i daje szansę poznania niezwykłych świątyń i drewnianej zabudowy Krynicy.
25
W Krynicy-Zdroju istnieje całkowicie bezpłatna Komunikacja Uzdrowiskowa składająca się z czterech linii o numerach 1, 3, 4 i 5.
Linie te łączą kilka najważniejszych miejsc w Krynicy-Zdroju.
26
Największym i najważniejszym wydarzeniem kulturalnym Krynicy jest Festiwal im. Jana Kiepury.
Odbywa się on corocznie od 1967 roku, a jego twórcą był Stefan Półchłopek (znawca historii Krynicy i wielu zabawnych anegdot, bohater filmów, książek i reportaży - np. dokumentu Marka Piwowskiego "Magister Półchłopek"), który nawiązując do pięknych tradycji przedwojennej Krynicy, chciał upamiętnić życie i twórczość wielkiego tenora, którego znał osobiście. Gościem honorowym pierwszego festiwalu była Marta Eggerth-Kiepura. Koncerty odbywały się wówczas na Deptaku i w Sali Teatralnej Starego Domu Zdrojowego. Od 1984 roku festiwal odbywał się pod dyrekcją Bogusława Kaczyńskiego.
27
W Krynicy ma też miejsce "Forum Ekonomiczne"
Są to cykliczne, od września 1990 roku spotkania polityków i przedsiębiorców z Europy Centralnej i Wschodniej.
28
Krynica-Zdrój jest ośrodkiem turystycznym i z racji swojego położenia na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego stanowi bazę wypadową w okoliczne góry.
W Krynicy swoją siedzibę posiada grupa krynicka GOPR.
29
Miasto jest jednym z największych polskich ośrodków sportów zimowych.
Można tam uprawiać narciarstwo (w ośrodku Dwie Doliny Muszyna - Wierchomia mieści się najdłuższy w Polsce wyciąg krzesełkowy). Krynica posiada też długą tradycję uprawiania hokeja na lodzie (międzynarodowe turnieje), jest też kolebką polskiego saneczkarstwa. Jeszcze po II wojnie światowej w Krynicy istniały dwie skocznie narciarskie.
30
W Parku Zdrojowym na tzw. Edwrdówce (ulubione miejsce Józefa Ignacego Kraszewskiego), znajduje się Ławka Kraszewskiego - ławka pomnikowa z popiersiem pisarza, kuracjusza uzdrowiska.
Kraszewski bywał w Krynicy. Pierwszy raz pojawiła się w 1866 roku i zamieszkał w nieistniejącym już pensjonacie "Trzy Róże". Pisał wtedy listy i felietony oraz powieść "Wielki nieznajomy", które obrazowały życie kuracjuszy z tamtych lat.
31
Poprawną formą pisania nazwy Krynica-Zdrój, jest ta z dywizem (łącznikiem), jest to forma zatwierdzona urzędowo.
Forma bez łącznika jest formą potoczną.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
Jeden z dwóch nadmorskich parków narodowych
Słowiński Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce i drugim, obok Wolińskiego Parku Narodowego, parkiem nadmorskim w n ...
47 ciekawostek o Puszczy Białowieskiej
47 ciekawostek o Puszczy Białowieskiej
Największy i najbardziej znany w Europie obszar leśny z naturalnym drzewostanem
Puszcza Białowieska stanowi unikalny na skalę europejską kompleks leśny, będący lasem pierwotnym, o niezmienionym ekosystemie, w który nie ingerował c ...
16 ciekawostek o Bieszczadach
16 ciekawostek o Bieszczadach
Idealne miejsce do obcowania z naturą
Przez swoje położenie Bieszczady tworzą niepowtarzalny klimat ciszy i spokoju. Pierwotne lasy stanowią dom dla setek gatunków zwierząt i roślin, a czę ...
22 ciekawostki o Rysach
22 ciekawostki o Rysach
Najwyższy polski szczyt
Rysy są jednym z najczęściej odwiedzanych szczytów w Tatrach. Przy dobrej pogodzie na zdobywców wierzchołka czeka niezapomniany widok, w którym dostrz ...
35 ciekawostek o zamku Czocha
35 ciekawostek o zamku Czocha
Najbardziej nawiedzone miejsce w Polsce
Tuż obok niewielkiego miasteczka Leśna na Dolnym Śląsku leży wieś Czocha, w której nad malowniczym zalewem na rzece Kwisa, znajduje się jeden z najpię ...
55 ciekawostek o Sopocie
55 ciekawostek o Sopocie
Miasto wakacji, słońca, szumu morza, słynnego mola i festiwalu
Sopot jest jednym z najpiękniejszych polskich kurortów nadmorskich. Zawsze przyciągał turystów swoim urokiem. Już w 1823 roku wybudowano tu pierwszy Z ...
18 ciekawostek o Wiśle
18 ciekawostek o Wiśle
Najdłuższa rzeka w Polsce
Jest najdłuższą rzeką Polski, rozciąga się na długość ponad 1000 kilometrów i wpływa do Bałtyku w Zatoce Gdańskiej. Pierwsze pisane wzmianki o tej rze ...
37 ciekawostek o Kaszubach
37 ciekawostek o Kaszubach
"Wody niezbyt głębokie, wysoką trawą porosłe"
Kaszuby są rejonem Polski powszechnie znanym chociażby ze względu na Gdańsk, Sopot czy Gdynię. Kiedyś zajmowały obszar bardziej rozległy - od Gdańska ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy