Ciekawostki o sośnie zwyczajnej

Sosnowate (Pinaceae) są rodziną drzew i krzewów obejmującą od 224 do 231 gatunków skupionych w 11 rodzajach. Występują one przede wszystkim na obszarach chłodnych i umiarkowanych półkuli północnej. Zasięg nielicznych gatunków sięga do tropików (jedynym gatunkiem przekraczającym równik jest sosna Merkusa z Sumatry). Sosnowate są głównym składnikiem borealnych lasów iglastych (iglaste lasy występujące w obrębie klimatu umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej), obok świerków, jodeł, modrzewi, a także lasów górskich.

Dzięki szerokiej skali przystosowawczej do różnych warunków ekologicznych, sosna występuje na rozległych obszarach Europy i Azji. Swoim zasięgiem obejmuje prawie całą Europę, z wyjątkiem rejonów o klimacie wybitnie oceanicznym i w jej najbardziej południowych częściach. Na północy, w Norwegii dochodzi do 70 st. szer. płn. i sięga dalej niż świerk. Na Syberii nie sięga tak daleko jak w Europie i nie przekracza koła podbiegunowego. W Europie nie występuje w Holandii, Danii, w północno-zachodnich Niemczech, w Wielkiej Brytanii(z wyjątkiem Szkocji, gdzie rośnie w odmianie szkockiej - var. scoticea. Nie rośnie także na Półwyspie Apenińskim, w południowej części Półwyspu Bałkańskiego, na Nizinie Węgierskiej i na Podolu, a także w południowej części Ukrainy i Rosji. Wyspowe stanowiska sosny zwyczajnej występują w Hiszpanii, na Bałkanach, na Kaukazie, na Krymie i w Azji Mniejszej.

Tam, gdzie panują optymalne warunki wzrostowe dla sosny (na północ od linii Kraków-Tarnów-Przemyśl), tworzy ona rozległe drzewostany. Jest ona w Polsce gatunkiem nizinnym, dochodzącym w górach do 600 m n.p.m. W obrębie Karpat występuje tylko wyspowo (w Tatrach, Pieninach, Beskidach i w niektórych częściach Karpat Wschodnich). W Tatrach w postaci karłowej dochodzi do wysokości 1570 m n.p.m.

Około 300-400 lat temu została jednak wytrzebiona z powodu nadmiernego wyrębu. W Niemczech i Holandii gatunek ten jest obecnie reintrodukowany.

Z upraw leśnych przedostała się do naturalnych ekosystemów. W niektórych regionach Stanów Zjednoczonych została naturalizowana, w innych uznano ją za gatunek inwazyjny.

Średnica pnia wynosi od 0,5-1,5 m.

U młodych osobników korona jest stożkowata, u strych - szeroka, zaokrąglona lub parasolowata. Drzewa rosnące w większym skupisku (zwarciu) wykształcają pień prosty i mają wysoko osadzoną koronę. Na otwartej przestrzeni, stare, samotne drzewa są niższe (15-20 m), mają pień krótki i szeroką, spłaszczoną koronę.

W środkowej i górnej części pnia jest cienka, czerwonożółta, łuszcząca się cienkimi płatami. Na młodych gałęziach kora jest gładka, szarobrązowa.

Pąki, z których rozwijają się przyszłe pędy skupione są na szczytach pędów, są jajowate, wydłużone, ostre. Są one nieożywicowane, czerwono-brązowe. W ciągu roku wyrasta z nich tylko jeden okółek gałęzi, a między okółkami gałęzi brak.

Osadzone są parami na krótkopędach. Ich długość wynosi 3-7 cm, a grubość 1-2 mm. Zwykle są skręcone wzdłuż osi o 180 stopni, są sztywne, drobno piłkowane. Igły pozostają na drzewie od 3 do 6 lat.