Rośliny

Ciekawostki o karobie

Znaleźliśmy 18 ciekawostek na temat karobu

Chleb świętojański - substytut kakao

Karob to inaczej szarańczyn strąkowy - Ceratonia siliqua - drzewo rosnące w klimacie śródziemnomorskim. Jest to zimozielone drzewo o ciemnozielonych skórzastych liściach i charakterystycznych owocach w postaci długich, brązowych strąków. Owoce karobu są jadalne, wykorzystywane w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.

W czasach biblijnych uchodził za pokarm biedaków, dziś stanowi znakomity substytut kakao, pełen witamin, minerałów i antyoksydantów. 

Karob
1
Karob to zimozielone drzewo, zwane też szarańczynem strąkowym, drzewem karobowym, drzewem chleba świętojańskiego lub ceratonią (Ceratonia siliqua).

Jest gatunkiem drzewa należącym do rodziny bobowatych, motylkowatych (Fabaceae). Rodzina ta obejmuje 766 rodzajów i około 19,6 tysięcy gatunków. Bobowate rosnące w tropikach często występują w postaci drzewiastej, w klimacie umiarkowanym są to głównie rośliny zielne.

2
Drzewo to pochodzi z regionu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu.

Na obszarach tych, zwłaszcza we wschodnich regionach Morza Śródziemnego rośnie dziko, na zachodnich obszarach zintegrował się z ekosystemem tam występującym (naturalizacja).

Szarańczyń strąkowy jest typowym drzewem dla regionu Algavre w południowej Portugalii, gdzie nazywa się alfarrobeira , a owoc alfarroba. Drzewa te rosną też w Hiszpanii (Andaluzja, Murcja, Walencja), na Malcie, na Sycylii, Sardynii, w południowej Chorwacji, we wschodniej Bułgarii, południowej Grecji, gdzie znane są jako "drewniany róg", oraz na Krecie, Samos i na Cyprze. Rosną także w Izraelu, gdzie noszą nazwę charuv,  w Turcji znane są pod nazwą keçiboynuzu , co oznacza "kozi róg".

 

3
Drzewo chleba świętojańskiego dorasta do wysokości 15 metrów.

Jego korona ma półkolisty, szeroki pokrój, wsparta jest na grubym pniu z szorstką popękaną brązową korą i mocnymi gałęziami. Drzewo jest odporne na mróz do około  -7 °C .

Liście mają od 10 do 20 centymetrów długości, są skórzaste, sztywne w dotyku, błyszczące, ciemnozielone. Liście opadają co dwa lata w lipcu i tylko częściowo odnawiane są wiosną następnego roku.

Owocami karobu są duże strąki w skórzastej okrywie, o długości do 20 centymetrów i szerokości 2 centymetry. Strąk jest wydłużony, prosty lub zakrzywiony i ma pogrubione szwy. Strąki zawierają miękki brązowawy miąższ, w którym znajduje się duża ilość brązowych nasion.

Strąki rozwijają się i dojrzewają przez cały rok. Gdy dojrzeją i opadną na ziemię, zjadane są przez różne ssaki, m.in. świnie, które w odchodach rozprzestrzeniają nasiona karobu.

4
Może przetrwać długie okresy suszy (kserofit).

Jest to przystosowanie do warunków regionu śródziemnomorskiego (250 do 500 mm opadów rocznie). Ale by wydać owoce potrzebuje od 500 do 550 mm rocznych opadów. 

Drzewa te preferują dobrze osuszone, piaszczyste gliny i nie tolerują podmokłych terenów, choć głęboki system korzeniowy może przystosować się do różnych warunków.

5
Jest dość odporne na sól.

Toleruje do 3% stężenia soli w glebie. Prowadzono eksperymenty, w których młode drzewa karobowe zdolne były do podstawowych funkcji fizjologicznych w warunkach wysokiego zasolenia wynoszącego 40 mmol NaCl/l.

6
Nie ma dowodów na naturalne wykorzystywanie przez karob azotu atmosferycznego.

Przypuszczano, że drzewa te, jak wszystkie strączkowe, mogą nawiązać symbiotyczny związek z Rhizobium, w celu wykorzystania azotu z atmosfery. Prowadzone badania nie stwierdziły tego w sposób jednoznaczny. Jedne nie stwierdziły obecności guzków korzeniowych, inne zidentyfikowały guzki zawierające bakterie z rodzaju Rhizobium. Jednak badanie izotopowe w tkance drzewa chleba świętojańskiego nie potwierdziło naturalnego wykorzystania przez nie atmosferycznego azotu.

7
Karob jest jedną z najstarszych roślin spożywczych, znanych i wykorzystywanych przez ludzi od ponad 4000 lat.

Strąki karobu składają się z miazgi stanowiącej 90% masy, i nasion, które stanowią 10%. Mają lekko słodki smak, gdyż zawierają około 1/3 do 1/2 cukru w suchej masie.

Do czasu rozpowszechnienia się upraw trzciny cukrowej i buraków cukrowych, karob był jedynym źródłem cukru dla mieszkańców regionu, w którym rosły te drzewa.

Smakiem owoce karobu przypominają osłodzone kakao, dlatego używane są jako jego substytut o bardzo niskiej zawartości tłuszczu i braku kofeiny.

Z prażonych i zmielonych strąków wytwarzana jest mączka karobowa wykorzystywana do produkcji słodyczy, ciast jako zdrowy, pozbawiony właściwości uczulających zamiennik czekolady.

8
Miąższ chleba świętojańskiego zawiera wiele cennych składników.

Zawiera naturalne białko roślinne i węglowodany, a także witaminy: B1, B2, B3, B6, C, E, D i A.  Posiada w swym składzie także wapń oraz fosfor, żelazo, sód, potas, cynk i magnez. Obfituje też w silne przeciwutleniacze, a zwłaszcza kwas galusowy, który wykazuje działanie antynowotworowe. Ze względu na obecność wielu cennych składników odżywczych, karob jest obowiązkowym składnikiem diety sportowców. Mączka chleba świętojańskiego nie zawiera teombrominy, która bardzo szkodzi niektórym zwierzętom - kotom, psom i koniom.

Jest zdrowym zamiennikiem słodyczy, a dzięki dużej zawartości wapnia wzmacnia kości i stawy, zapobiegając osteoporozie. Obniża poziom cholesterolu i reguluje procesy trawienne (zmniejsza poziom kwasowości żołądka). Jet bezpieczna dla alergików.

Idealnie nadaje się jako dodatek do ciast, słodkich deserów, jogurtów. Dobrze komponuje się z kawą i mlekiem. Dodana do ciasta zmienia jego kolor na ciemniejszy.

9
Z nasion drzewa chleba świętojańskiego produkowana jest mączka wykorzystywana w przemyśle spożywczym jako środek zagęszczający, oznaczony symbolem E410.

Niezwykle twarde, błyszczące, brązowe nasiona maja od 8 do 10 mm długości, od 7 do 8 mm szerokości i od 3 do 5 mm grubości. Z nasion w procesie mielenia otrzymywana jest mączka chleba świętojańskiego, która stosowana jest jako środek zagęszczający. Pełni ona również rolę stabilizatora zastępującego tłuszcz w produktach niskokalorycznych lub zamiennika glutenu.

Aby wyprodukować 1 kilogram mączki, potrzebne są 3 kg nasion, które musza pochodzić z około 30 kilogramów owoców (strąków).

10
Mączka chleba świętojańskiego produkowana jest z bielma, które stanowi 42-46% nasiona.

Bielmo bogate jest w galaktomannany (polisacharydy), które stanowią 88%  jego suchej masy. Galaktomannany są hydrofilowe i pęcznieją w wodzie. Jeśli zmiesza się je z innymi substancjami żelującymi, np. karagenem (karageniny, polisacharydy pochodzące z czerwonych jadalnych wodorostów), można je wykorzystać do zagęszczania płynnej części pokarmu.

Jest to szeroko stosowane w puszkach dla zwierząt w celu uzyskania galaretowatej tekstury.

11
Chleb świętojański wykorzystywany jest do wytwarzania czekoladopodobnych smakołyków dla psów.

Ponieważ nie zawiera teobrominy ani kofeiny, jest bezpieczny dla psów.

12
Karob jest wykorzystywany także jako wysokoenergetyczna pasza dla zwierząt gospodarskich, zwłaszcza przeżuwaczy.

Strąki karobu wykorzystywane były w przeszłości głównie jako pasza dla zwierząt na Wyspach Maltańskich. Jednak w czasach głodu czy wojny stanowiły one część diety wielu Maltańczyków.

Także w przeszłości na Półwyspie Iberyjskim strąkami chleba świętojańskiego karmiono osły.

13
W wielu krajach Basenu Morza Śródziemnego ze strąków karobu robi się syrop - kaftan.

Służy on jako dodatek do wyrobu napojów alkoholowych, kompotów, likierów.

14
Drzewo chleba świętojańskiego jest szeroko uprawiane w szkółkarstwie jako roślina ozdobna.

Powszechnie stosowana w ogrodach rejonów śródziemnomorskich, ale też w innych regionach na całym świecie. Drzewo szczególnie popularne jest w Kalifornii i na Hawajach.

15
Wykorzystywane jest także drewno karobowe.

W niektórych regionach Grecji, np. na Krecie  wykorzystuje się je jako drewno opalowe. Nadaje się ono też do produkcji ogrodzeń, parkietów, drzwi, a ze względu na swoją twardość i wytrzymałość na złamanie może być wykorzystane do wyrobu rękojeści narzędzi i kijków turystycznych.

Służy także do produkcji wolno palącego się węgla drzewnego.

16
Światowa wielkość produkcji owoców karobu wynosiła w 2021 roku 51 907 ton.

Największymi producentami są: Maroko, Turcja, Liban. Mniejsze ilości wyprodukowano w Algierii, Tunezji i Izraelu. Głównymi odbiorcami są: przemysł spożywczy (żywność dla niemowląt, lody, sosy, sery, produkty dla diabetyków, lemoniady), kosmetyczny i farmaceutyczny oraz ostatnio producenci produktów ekologicznych i naturalnych.

17
Nasiona karobu jako jednostka wagi.

Ponieważ nasiona chleba świętojańskiego mają stałą średnią masę około 200 miligramów, w starożytności używane były jako jednostka wagi dla diamentów. Jednostkę tę nazwano karat - wywodzi się ona z języka greckiego, ze słowa keration, oznaczającego karob.

18
Wzmianki o drzewie chleba świętojańskiego pojawiają się w Biblii.

Znaleźć je można między innymi w Ewangelii świętego Mateusza, w przypowieści o synu marnotrawnym, który zmuszony był zjadać pokarm przeznaczony dla świń. Okazuje się, że w czasach biblijnych karob nie był postrzegany jako wartościowy dla człowieka pokarm, ale jako karma dla świń. Mógł on jedynie stanowić pokarm ludzi bardzo biednych, był chlebem biedaków.

W innym fragmencie Biblii mowa jest o Janie Chrzcicielu, który będąc na pustyni odżywiał się szarańczą. Jest to możliwe, gdyż szarańcza była zjadana przez ówczesną ludność (tylko niektóre odmiany szarańczy i jedynie odwłok) i nie było to elementem debaty publicznej. Jako że szarańcza w pustynnych rejonach Ziemi Świętej pojawiała się okresowo chmarami, dlatego przypuszcza się, że Jan Chrzciciel odżywiał się szarańczynem czyli karobem.

Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

23 ciekawostki o Baobabie
23 ciekawostki o Baobabie
Drzewo rosnące do góry nogami
Te bardzo charakterystyczne drzewa spotkać możemy na południowej półkuli naszego globu. Są ogromne i długowieczne a ich olbrzymie pnie dają schronieni ...
Pando - największy i najstarszy organizm na świecie
Pando - największy i najstarszy organizm na świecie
Las genetycznie identycznych drzew
Rosnący prawdopodobnie od końca ostatniego zlodowacenia las znajduje się w amerykańskim stanie Utah. Wygląda jak zwyczajny las, ale rosnące w nim drze ...
35 ciekawostek o sośnie zwyczajnej
35 ciekawostek o sośnie zwyczajnej
Pinus sylvestris
Sosna zwyczajna jest naszym najważniejszym drzewem leśnym. Stanowi ponad 70% ogólnego drzewostanu polskich lasów, a w powierzchni Lasów Państwowych te ...
15 ciekawostek o cerberze złocistej
15 ciekawostek o cerberze złocistej
Drzewo samobójców
To wiecznie zielone drzewo sadzone jest jako drzewo ozdobne, dające dużo cienia. Posiada piękny pokrój i białe kwiaty o zapachu jaśminu. Zawiera też t ...
14 ciekawostek o Brzozie
14 ciekawostek o Brzozie
Pionierskie drzewo półkuli północnej
Choć kojarzy się głównie z polskim krajobrazem, myli się ten kto uważa że nie roślina ta nie występuje na innych kontynentach. Różne gatunki brzozy wy ...
17 ciekawostek o kasztanach
17 ciekawostek o kasztanach
Marony - jesienny przysmak
Kasztan nie jest tym samym drzewem, które powszechne jest w naszych ogrodach i parkach, choć potocznie takim mianem się go określa. Kasztan, w odróżni ...
26 ciekawostek o klonie jaworze
26 ciekawostek o klonie jaworze
Acer pseudoplatanus
Klon jawor to wysokie okazałe drzewo liściaste o charakterystycznej korze wyróżniającej go na tle innych klonów, przypominającej nieco korę platana. ...
20 ciekawostek o Miłorzębie
20 ciekawostek o Miłorzębie
Ginkgo biloba - miłorząb dwuklapowy
Odkryty w Azji, gdzie jego właściwości lecznicze wykorzystywane były od pięciu tysięcy lat. Nazywany jest miłorzębem japońskim ale nazwa ta jest niewł ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy