Architektura
Ciekawostki o Wielkim Sfinksie
Wielki posąg w Gizie
Wielki Sfinks jest jedną z największych i najbardziej charakterystycznych rzeźb świata oraz jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Egiptu. Według niektórych badaczy, jego powstanie zawdzięczamy pracy około stu robotników, którzy wykuwali go przez trzy lata wykorzystując do tego kamienne młoty i miedziane dłuta.
1
Wielki Sfinks to monolityczna rzeźba położona w Gizie w Egipcie. Znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie trzech wielkich piramid:
Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa.
2
Wielki Sfinks nie jest de facto prawdziwym sfinksem. Według mitologii starożytnych Greków, sfinks to postać z głową kobiety, ciałem lwa i ptasimi skrzydłami. W związku z tym, że Sfinks w Gizie nie posiada ani kobiecej twarzy ani skrzydeł technicznie nie powinien nosić tej nazwy.
3
Posąg Sfinksa powstał w okresie Starego Państwa, około 2550 r. p.n.e. Jest najstarszą monumentalną rzeźbą Egiptu. Jest monolitem wykutym w skale, która była wykorzystywana jako kamieniołom do budowy okolicznych piramid.
4
Nie jest do końca jasne, za czyich rządów powstał Wielki Sfinks. Najpopularniejszą teorią jest okres panowania Chefrena gdyż w jego pobliżu znajduje się jego piramida oraz kompleks grobowych świątyń znajdujących się nieopodal w dolinie. Ponieważ brak jednoznacznych dowodów za twórcę Sfinksa uważa się również Cheopsa lub jego syna Dżedefre.
5
Do niedawna uważano, że ludzie pracujący nad powstaniem Sfinksa byli niewolnikami. Przeczą temu niedawne odkrycia, które sugerują, że robotnicy Ci jedli podobnie jak władcy Egiptu. W ich menu znajdowała się doskonałej jakości wołowina, baranina i kozina.
6
Po kilku wiekach świetności, los dla Sfinksa przestał być łaskawy. Po ponad tysiącu lat od powstania posąg został przysypany aż po ramiona piaskami pustyni. Najwięcej szkód przyniósł pierwszy okres przejściowy (ok. 2250 do ok. 2050 p.n.e.) gdy tereny nekropolii w Gizie zostały opuszczone a przez region ten przetoczyła się fala chaosu i rabunków.
7
Posąg został odnowiony przez faraona Totmesa IV. Około roku 1400 p.n.e. po zostaniu faraonem, Totmes IV w ramach podziękowań za otrzymanie władzy zdecydował się odkopać przednie łapy sfinksa, umieścił pomiędzy nimi kapliczkę i granitową stellę z inskrypcjami. Ponoć gdy odpoczywał w pobliżu posągu przyśnił mu się sen, w którym bóstwo obiecało mu panowanie nad królestwem w zamian za odkopanie Sfinksa.
8
Twarz Sfinksa przedstawia najprawdopodobniej wizerunek Chefrena. Jego głowę okrywa chusta nemes, która była symbolem władzy królewskiej a na jego brodzie znajdował się ureusz, którego fragmenty odnaleziono u stóp posągu podczas wykopalisk z roku 1817. Podczas tych samych wykopalisk odkryto również stellę Totmesa IV.
9
Twarzy Sfinksa brakuje nosa. Za ten uszczerbek na urodzie posągu przez długi czas obwiniano Napoleona Bonapartego. Podobno jedna z artyleryjskich kul wystrzelona z francuskich dział uderzyła w twarz posągu odkupując nos. Hipoteza ta została jednak obalona, gdyż wiele szkiców z okresu cesarza Francji przedstawiało wizerunek Sfinksa w taki sposób, jak wygląda dzisiaj. Za oszpecenie twarzy Sfinksa, XV wieczny egipski historyk Al-Makrizi obwinia sufickiego szejka, Muhammada Sa'im al-Dahr, który widząc, że lokalna ludność składa swoje plony w darze Sfinksowi postanowił uszkodzić posąg i ukrócić pogańskie zwyczaje. Miejscowa ludność powiązała uszkodzenie posągu z nawiedzającymi płaskowyż Gizy burzami piaskowymi a sam al-Dahr niedługo po tym wydarzeniu został zabity.
10
Ma 73 metry długości (licząc od łap po ogon), wysokość 20 metrów i 19 metrów szerokości. Przez większość swojego istnienia dolna część posągu spoczywała przysypana piaskami pustyni. Dopiero badania archeologiczne przeprowadzone w 1817 roku pod przewodnictwem włoskiego archeologa Giovanniego Battisty Caviglia wydobyły spod piasków pustyni jego tors. Łapy Sfinksa po tysiącach lat ujrzały światło słoneczne dopiero w roku 1878.
Powyższe zdjęcie ukazuje Sfinksa podczas wykopalisk archeologicznych z 1878 roku.
