Architektura

Ciekawostki o Hali Stulecia

Znaleźliśmy 18 ciekawostek na temat Hali Stulecia

Najsłynniejsze dzieło wrocławskiego modernizmu

Hala Stulecia jest symbolem Wrocławia, perłą wrocławskiego modernizmu. Jej ponadczasowa bryła wraz z otaczającymi ją terenami zielonymi stanowi wyjątkowe miejsce spotkań, gdzie każdy, zgodnie z ideą jej twórcy, Maxa Berga, znajdzie coś dla siebie.
Hala Stulecia
1
Hala Stulecia jest halą widowiskowo-sportową.
Znajduje się we Wrocławiu, na Zalesiu - części miasta położonej na Wielkiej Wyspie - w jednym z największych parków Wrocławia (około 100 ha) - Parku Szczytnickim.
2
Została wzniesiona w latach 1911-1013, według projektu niemieckiego architekta, urbanisty, Maxa Berga, który w latach 1909-1924 pełnił funkcję architekta miejskiego we Wrocławiu.
Rozpisano konkurs, na który zgłoszono 43 projekty. Wygrał projekt Berga, który był wizjonerski, prekursorski i nowatorski, choć drogi, bo opiewał on na 1,9 miliona ówczesnych marek.

Hala została wybudowana w ekspresowym tempie, niespełna 14 miesięcy. Max Berg był wyjątkowym architektem wyprzedzającym swoje czasy, który modernizm wyniósł do rangi sztuki.
Hala Stulecia była jego największym osiągnięciem, nazwał ją Katedrą Demokracji.

Max Berg we Wrocławiu mieszkał w willi przy dzisiejszej ul. Kopernika 19. Architekt kupił ten dom w 1910 roku i przebudował go w stylu angielskim. Willa zachowała się do czasów współczesnych.

W 2014 roku prezydent Wrocławia odsłonił pamiątkową tablicę, którą z inicjatywy mieszkańców powieszono na ogrodzeniu posesji.
3
Hala była projektem bardzo nowatorskim, wyprzedzającym o całe lata projekty czołowego francuskiego architekta, przedstawiciela międzynarodowego stylu modernistycznego, Le Corbusiera.
Novum projektu polegało także na wykorzystaniu w budowie hali żelbetu.

Powstanie hali związane było z setną rocznicą wydania we Wrocławiu przez Fryderyka Wilhelma III odezwy An Mein Volk (Do mojego ludu), wzywającej do powszechnego oporu przeciwko Napoleonowi Bonaparte. Miało to miejsce 17 marca 1813 roku.

Rocznicę tego wydarzenia postanowiono uczcić wielką wystawą, prezentującą historię i dorobek gospodarczy Śląska.
4
Wystawa została zaplanowana na wzór Wystaw Światowych i nosiła nazwę Wystawy Stulecia.
Zorganizował ją dyrektor Muzeum Rzemiosła Artystycznego i Starożytnego, Karl Masner - niemiecki muzealnik.

Na ten cel miasto wygospodarowało tereny w Parku Szczytnickim, w pobliżu wrocławskiego Ogrodu Zoologicznego (założonego w 1865 roku, co czyni go najstarszym ogrodem zoologicznym w Polsce), w miejscu czynnego do 1907 roku toru wyścigów konnych. Miasto wypowiedziało umowę Towarzystwu Wyścigów Konnych, a pozostawioną przestrzeń przeznaczono na budowę kompleksu Hali Stulecia.
5
Hala jest tetrakonchosem, czyli czteroliściem.
Plan takiej budowli centralnej posiada co najmniej dwie krzyżujące się osie symetrii, a przestrzeń środkowa dominuje wysokością nad pomieszczeniami bocznymi, wydzielonymi wewnątrz budynku ścianami lub systemem podpór.

Konstrukcja Hali Stulecia składa się z dwóch autonomicznych elementów: podstawy w postaci wygiętych w walec łuków i żeber oraz kopuły zbudowanej z promieniście schodzących się żeber żelbetowych, opartych o dolne i górne pierścienie.

Tarasowy układ zadaszenia umożliwił zamontowanie rzędów okien doświetlających wnętrze Hali.
6
W momencie powstania Hala była obiektem o największej rozpiętości kopuły na świecie - 65 metrów średnicy - większej niż Panteon w Rzymie czy Hagia Sophia w Stambule.
Wysokość samej Hali Stulecia to 42 metry. Szerokość wnętrza hali wynosi 95 m, a dostępna powierzchnia wynosi 14 tys. m2. Oprócz centralnej hali budynku zaplanowano jeszcze 56 innych pomieszczeń wystawienniczych i obszerne kuluary. Całość obliczona była na 10 tys. osób.

Tuż przed oddaniem budowli Max Berg poprosił swoich pracowników, aby odkręcili rusztowanie. Oni nie chcieli się na to zgodzić, gdyż byli przekonani, że po usunięciu rusztowań kopuła runie. Max Berg poprosił więc jednego z przechodniów, wręczając mu złotą markę, aby ten odkręcił jedną ze śrub w rusztowani, co przechodzień uczynił. 

Okazało się, że kopuła nie spadła, a Hala Stulecia nie zawaliła się - stoi już ponad 100 lat.

W trakcie budowy Hali, na otaczających ją terenach, wybudowano liczne obiekty wystawowe, w tym Pawilon Czterech Kopuł, na którego wewnętrznym dziedzińcu znajdowała się fontanna z rzeźbą przedstawiającą grecką boginię Atenę (nie zachowała się do dzisiejszych czasów), Pergolę w kształcie połowy elipsy, usytuowaną wokół  sztucznego stawu z fontanną i ogrody reprezentujące różne style: karoliński, gotycki, renesansowy, barokowy i empirowy. Spośród ogrodów specjalną egzotyczna roślinnością wyróżniał się Ogród Japoński, który jako jedyny przetrwał do dziś.
7
Na kompleks Hali Stulecia skład się kilka elementów.
Są to: sama Hala Stulecia, Wrocławskie Centrum Kongresowe, Pergola z fontanną multimedialną, oraz plac pod Iglicą. Wszystkie te elementy tworzą spójną całość - kompleks Hali Stulecia , który od 2006 roku jest wpisany na światową listę dziedzictwa UNESCO.
8
Max Berg tworząc Halę Stulecia, chciał aby było to miejsce spotkań - Katedra Demokracji - które ciągle będzie tętnić życiem.
Sama gala otwarcia w 1913 roku zgromadziła ponad milion ludzi. Tuż po niej nastąpiła Wystawa Ziem Odzyskanych połączona z Kongresem Intelektualistów.

Na przestrzeni lat w Hali Stulecia organizowane były wielkie wydarzenia sportowe, m.in. Mistrzostwa Europy w koszykówce mężczyzn, Mistrzostwa Europy w piłce ręcznej, Mistrzostwa Świata w piłce siatkowej mężczyzn.

Jest ona miejscem wielu wydarzeń kulturalnych, m.in w 2016 roku Wrocław był Światową Stolicą Kultury, a Hala Stulecia była sercem tych wydarzeń.

W 2011 roku odbył się tam Europejski Kongres Kultury, gdzie Krzysztof Penderecki dał wspaniały koncert, który na wiele lat zapadł w pamięci Wrocławian.
9
Hala Stulecia gościła wiele wspaniałych osób.
Byli tam m.in. Pablo Picasso, Marlena Dietrich, Jan Paweł II, Dalaj Lama Lech Wałęsa, Ennio Morricone, Marino Marini, Paul Anka.
10
W momencie powstania Hala Stulecia była największą konstrukcją żelbetową na świecie.
Posiadała też największe na świecie organy o 222 rejestrach, które wyposażone były w ponad 16 tysięcy piszczałek. Przetrwały one do II wojny światowej. W trakcie działań wojennych organy nie odniosły zniszczeń, jednak po 1945 roku padły łupem szabrowników. Elementy organów, które pozostały, m.in. nienaruszony pulpit do gry zostały zamontowane w Katedrze Wrocławskiej w latach 1950-1952. Brakujące elementy uzupełniono częściami pozyskanymi z instrumentu wrocławskiego kościoła ewangelickiego im. Gustawa Adolfa. Część piszczałek, które nie zmieściły się w archikatedrze zamontowano w instrumencie w bazylice na Jasnej Górze.

Od lat 50. do 90. XX wieku w Hali Stulecia znajdowało się kino "Goliat" z największym ekranem w Europie.
11
W 1948 roku, przy okazji Wystawy Ziem Odzyskanych, przed Halą Stulecia ustawiono Iglicę.
Na jej szczycie umieszczono lustra, które miały odbijać światła reflektorów tak, aby były widoczne w całym mieście. Niestety burza potłukła lustra i pod koniec wystawy zostały one zdjęte przez dwóch studentów-taterników.
12
W swoim projekcie Max Berg nie przewidywał żadnych elementów zdobniczych Hali.
Jedynym takim elementem była płaskorzeźba przedstawiająca scenę walki Michała Anioła ze smokiem, zamontowana nad wejściem głównym. Niestety nie przetrwała ona wojny i została skuta po 1945 roku.

Jej projektantem był rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Kasse - Alfred Vocke, który był zwycięzcą ogłoszonego konkursu.
13
Przed II wojną światową Hala Stulecia wykorzystywana była także na wielkie imprezy masowe nazistów.
Występowali w nich najważniejsi funkcjonariusze NSDAP z Adolfem Hitlerem na czele.
14
W pierwotnym projekcie kompleksu znajdowało się drewniane zadaszenie dziedzińca - zostało ono wzniesione w 1925 roku.
Niestety nie przetrwało ono do czasów obecnych, jego pozostałością są kolumny porośnięte winobluszczem, na których zamontowany był dach.
15
W projekcie Maxa Berga nie było przewidziane ogrzewanie Hali.
Centralne ogrzewanie zainstalowano tam dopiero w okresie PRL-u. Podczas remontu wnętrza Hali wymieniono też instalację wentylacji mechanicznej. Odkryto wówczas cztery oryginalne, sprawne, niemieckie silniki, wyprodukowane przez działającą do dziś firmę Krupp.
16
Sądzono, że Hala Stulecia pierwotnie miała kolor szary, betonowy.
Okazało się jednak, że to czynniki atmosferyczne były odpowiedzialne za wypłukanie farby, którą oryginalnie pomalowano Halę.

Jej ślady odnaleziono w zakamarkach zadaszenia między Halą a budynkiem Wrocławskiego Centrum Kongresowego.

Na podstawie badań chemicznych ustalono dokładny kolor i odtworzono go podczas remontu elewacji w 2010 roku.
17
Po Wystawie Stulecia pozostała tradycja sadzenia wokół Hali Stulecia tulipanów.
Po raz pierwszy pojawiły się one na Pergoli, jako element kompozycji zaprojektowanej i przygotowanej przez J.W. Beisenbuscha.

Dzisiaj tulipany znajdują się nie tylko na Pergoli, a także tworzą kolorowy dywan przy wejściu do kompleksu. Tworzą one wspaniały efekt, który jest jednym z najpopularniejszych fotograficznych motywów Wrocławia.
18
Nie tylko tulipany zdobią kompleks Hali Stulecia, zdobi go także winobluszcz okalający całą Pergolę i bryłę Hali.
Bluszcz okalając bryłę Hali zachwyca swoimi kolorami zmieniającymi się od wiosny, kiedy jest zielony, aż do jesieni, kiedy przyjmuje barwę intensywnie czerwoną. Wymaga on stałej pielęgnacji ze strony Zarządu Zieleni Miejskiej, gdyż rośnie on w ogromnym tempie, nawet do czterech metrów w ciągu roku.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

37 ciekawostek o Wrocławiu
37 ciekawostek o Wrocławiu
Stolica Dolnego Śląska
Wrocław to miasto, którego historia sięga ponad tysiąca lat. Niegdyś był największym miastem i stolicą historycznego Śląska, dziś jest stolicą wojewód ...
30 ciekawostek o Pałacu Saskim w Warszawie
30 ciekawostek o Pałacu Saskim w Warszawie
Symbol nieodbudowanej Warszawy
Historia Pałacu Saskiego sięga XVIII wieku, kiedy został wzniesiony jako rezydencja książąt saskich rządzących ówczesną Polską. Jego architektura nawi ...
15 ciekawostek o willi Tugendhatów
15 ciekawostek o willi Tugendhatów
Ikona modernizmu
Willa Tugendhatów, znana również jako Dom Tugendhatów jest jednym z najważniejszych osiągnięć architektonicznych modernizmu na świecie. Zlokalizowana ...
13 ciekawostek o Muzeum Guggenheima w Bilbao
13 ciekawostek o Muzeum Guggenheima w Bilbao
Monumentalny symbol architektury i sztuki oraz odrodzenia miasta
Muzeum Guggenheima w Bilbao to jedno z najważniejszych dzieł architektury i sztuki współczesnej na świecie. Jest symbolem sztuki i architektury, ale t ...
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
Piękne Źródło
Pałac Schönbrunn nazywany czasem "Pięknym Źródłem, to wyjątkowy zabytek architektury wiedeńskiej i jedno z najważniejszych miejsc turystycznych w Aust ...
18 ciekawostek o Hagii Sophii
18 ciekawostek o Hagii Sophii
Najważniejsze dzieło architektury bizantyjskiej
Świątynia Hagia Sophia, obecnie meczet w Stambule, pierwotnie powstała jako kościół Mądrości Bożej. Była świątynią najwyższej rangi w Cesarstwie Biz ...
18 ciekawostek o Białym Domu
18 ciekawostek o Białym Domu
Najpotężniejszy dom świata
Biały Dom to oficjalna rezydencja prezydenta Stanów Zjednoczonych, zlokalizowana w Waszyngtonie, D.C. Zaprojektowany przez Jamesa Hobana budynek ma ne ...
17 ciekawostek o Göbekli Tepe
17 ciekawostek o Göbekli Tepe
Najstarsze znane miejsce kult
Stanowisko archeologiczne Göbekli Tepe zmieniło sposób myślenia archeologów o początkach cywilizacji. Miejsce to uznaje się za najstarszy znany ośro ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy