Geografia
Ciekawostki o zaporze w Solinie
Najwyższa budowla hydrotechniczna w Polsce
Zapora Solińska, to najwyższa budowla hydrotechniczna w Polsce. Wraz z Jeziorem Solińskim, zwanym często przez turystów "bieszczadzkim morzem", stanowi największą atrakcję turystyczną Podkarpacia. Z potężnej zapory rozpościera się wspaniała panorama otoczonej malowniczymi, zielonymi wzgórzami Soliny. Ale zapora to nie tylko atrakcja turystyczna, ale też ujarzmienie kapryśnej rzeki, która niegdyś zalewała znajdujące się w jej dolnym biegu miejscowości, a także potężna elektrownia wodna o wymiernych korzyściach gospodarczych.
1
Zapora w Solinie jest najwyższą budowlą hydrotechniczną oraz zaporą w Polsce. Jej wysokość wynosi 82 m, długość 664 m, a kubatura 760 000 m3.
2
Zapora utworzyła jezioro - Jezioro Solińskie - o pojemności 474 mln m3, powierzchni około 22 km2 oraz maksymalnej głębokości 60 m (przy zaporze). Jezioro ma kilkadziesiąt kilometrów długości - 27 km przypada na rzekę San , a 14 km stanowi odnogę Solinki, z łączną długością linii brzegowych wynoszącą około 150-166 km (w zależności od poziomu wody).
3
Historia zapory solińskiej sięga roku 1921, gdy powstał pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej. Projekt opracowany był przez profesora hydrotechniki, Karola Pomianowskiego z Politechniki Warszawskiej. Przygotowania do budowy rozpoczęto dopiero w 1937 roku, jednak wybuch II wojny światowej przerwał dalsze prace.
4
Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w 1955 roku pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina, położonej w województwie podkarpackim, w powiecie leskim.
5
Podczas napełniania zbiornika zatopionych zostało kilka wsi: Solina, Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewit i duża część Wołkowyi, z których wysiedlono ponad 800 osób. Dużo wcześniej niż zapora w Solinie, zaczęła powstawać mniejsza zapora w Myczkowicach. Kiedy zbiornik Myczkowski był gotowy, rozpoczęły się prace nad drugą kaskadą. Budowę rozpoczęto od stworzenia warunków do pracy dla około 2000 planowanych pracowników W 1960 roku zaczęły powstawać budynki noclegowe dla pracowników, stołówki, wielkie betoniarnie.
6
Położona nieopodal góra "Koziniec" została zamieniona w kamieniołom, który dostarczył 1 200 000 ton kruszywa - piaskowca, który posłużył jako materiał budowniczy. W osiem lat wzniesiono najwyższą w Polsce tamę, która spiętrzyła wody Sanu i Solinki oraz dziesiątki mniejszych potoków. Efektem pracy 2000 robotników jest żelbetonowy kolos o długości 664 m o łamanym na kształt litery V przebiegu. Nie jest on monolitem, ale ma budowę segmentową z dylatacjami (przerwami między segmentami), zabezpieczonymi ogromnymi uszczelkami.
7
Jest to tzw. zapora typu ciężkiego, grawitacyjna - jej ciężar skutecznie walczy z naporem wody. Koroną zapory jest droga ciągnąca się wzdłuż całej długości budowli o szerokości 8 metrów - jest to najludniejszy deptak w Bieszczadach, przez miejscowych nazywany solińskimi Krupówkami.
8
Wnętrze zapory to prawie sam żelbeton - jej kubatura to 760 000 m3. W środku, na czterech poziomach, znajdują się tunele serwisowe nazywane galeriami, o łącznej długości 2,5 km. Dwa z tych tuneli udostępnione są turystom. Wewnątrz zapory panuje stała temperatura 7-8 stopni C oraz 100% wilgotności. Całość zapory podzielona jest na 43 sekcje. Nadmiar wody odprowadzany jest przez dwa strome kanały spustowe - zrzut wody wygląda bardzo efektownie.
9
Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW. Jest to hydroelektrownia wodna szczytowo pompowa z czterema turbozespołami (generator plus turbina) typu Francisa. Obecna moc wynosi 200 MW i produkuje rocznie 112 GWh. W skład Zespołu Elektrowni Wodnych Solina- Myczkowice poza tą w Solinie wchodzi też zapora w Myczkowicach, mająca 430 m długości, 23 m wysokości i objętość 216 tys. m3.
10
Zapora waży około 2 mln ton. Do jej budowy zużyto około 820 tys. m3 betonu, przeznaczając na jego wyprodukowanie około 1,7 mln ton kruszywa oraz 200 tys. ton cementu.
