Święta Łucja to patronka przede wszystkim Syrakuz, miasta na Sycylii, w którym się urodziła i zmarła. Była męczennicą, która oddała swoje młode życie w obronie wiary chrześcijańskiej. Dziś jest ulubioną świętą Szwedów, dla których 13 grudnia jest świętem światła, szczególnie uroczyście obchodzonym. W Polsce od tego dnia, zgodnie z ludowym zwyczajem rozpoczyna się przygotowanie do świat Bożego Narodzenia.
1
Łucja z Syrakuz jest świętą Kościoła katolickiego i prawosławnego.
Jest dziewicą i męczennicą, a jej imię wymieniane jest w kanonie Mszy Świętej, w I Modlitwie Eucharystycznej.
2
Żyła na przełomie III i IV wieku w Syrakuzach na Sycylii.
Urodziła się około 281 roku, a zmarła śmiercią męczeńską 13 grudnia 304 roku. Jej życie i śmierć związane są z Syrakuzami.
3
Syrakuzy to stare miasto, które powstało jako antyczna kolonia greckich Dorów z Koryntu w 733 roku p.n.e.
Od V w. p.n.e. Syrakuzy były uważane za najpiękniejsze i najbogatsze, a pewnie też najludniejsze miasto wyspy. Miasto było centrum kultury greckiej, ojczyzną m.in. Epicharma i Archimedesa, gościło także m.in. Pindara, Ajschylosa i Platona. W Syrakuzach żył i tworzył Archimedes, który zginął z rąk Rzymian podczas oblężenia miasta w czasie II wojny punickiej w 212 r. p.n.e. Zdobyte i złupione przez Rzymian miasto stało się częścią pierwszej kolonii imperium rzymskiego - Sycylii. Według relacji biblijnej, około 59 roku z Malty przypłynął do Syrakuz ewangelista Łukasz, Arystarch i przewożony na proces do Rzymu apostoł Paweł.
4
Miasto wydało kilkunastu świętych, wśród których pierwsze miejsce zajmuje św. Łucja, patronka Syrakuz.
Łucja pochodziła z bogatej rzymskiej rodziny z Syrakuz. Po wczesnej śmierci ojca, jej wychowaniem zajęła się matka, Eutychia. Łucja od najmłodszych lat była bardzo religijna. Jej wzorem do naśladowania była św. Agata Sycylijska z Katanii. Gdy jej matka zachorowała, dziewczyna wyruszyła na pielgrzymkę do grobu św. Agaty i modliła się o uzdrowienie ciężko chorej matki. Ponoć wtedy we śnie ukazała jej się święta, przepowiedziała jej męczeńską śmierć i radziła, aby przygotowała się na ofiarę jaką będzie musiała ponieść. Matka odzyskała zdrowie, a Łucja złożyła śluby czystości. Wyrzekła się wszelkich ziemskich przyjemności, swój majątek zaczęła rozdawać biednym.
5
Matka Łucji już wcześniej zaaranżowała małżeństwo córki z młodym człowiekiem takiego samego stanu, jednak Łucja po powrocie z pielgrzymki cofnęła obietnicę zamążpójścia.
Odtrącony młodzieniec, aby zemścić się na dziewczynie doniósł władzom, że jest ona chrześcijanką. Był to okres panowania Dioklecjana, czas prześladowania chrześcijan , najkrwawszy w dziejach chrześcijaństwa.
6
Łucja została aresztowana i torturowana - chciano zmusić ją do wyrzeczenia się wiary.
Na mocy wyroku miała zostać zamknięta w domu publicznym i zmuszona do prostytucji. Na wieść o tym, wydłubała sobie oczy, aby się oszpecić. Ponoć oczy Łucji były jej atutem, gdyż uchodziły za wyjątkowo piękne.
7
Zgodnie z legendą, oczy Łucji zostały w cudowny sposób przywrócone.
Legenda mów też, że świętej nie udało się wyprowadzić z sali sądowej - żadną siłą nie można było ruszyć jej z miejsca. Polewano ją wrzącym olejem i próbowano podpalić - bez skutku. Wreszcie jeden z oprawców wbił miecz w szyję dziewczyny. Żyła jeszcze przez kilka godzin i zanim umarła, zdążyła przyjąć Eucharystię. Zmarła miała zaledwie 23 lata.
8
Oficjalną przyczyną śmierci Łucji z Syrakuz jest dekapitacja (śmierć poprzez ścięcie).
W ikonografii zachodniej święta przedstawiana jest z mieczem lub sztyletem i raną na szyi. Jej atrybutami są palma - znak męczeństwa i jednocześnie zwycięstwa, lampka oliwna lub świeca (jej imię oznacza "niosąca światło"). Często przedstawiana jest również z tacą, na której leży para oczu. W sztuce wschodniej Łucja przedstawiana jest jako młoda kobieta w jasnoczerwonym płaszczu, z krzyżem w dłoni.
9
Święta Łucja jest patronką niewidomych i osób mających problemy ze wzrokiem.
Modlił się do niej m.in. Dante, który chorował na oczy, dlatego święta patronuje także pisarzom. O jej wstawiennictwo proszą ludzie różnych zawodów: krawcy, rolnicy, szwaczki i tkacze.
10
Łucja została pochowana we wczesnochrześcijańskich katakumbach, nad którymi już w VI wieku, jak wspomina papież Grzegorz I Wielki, wznosił się kościół i klasztor jej imienia.
To właśnie papież Grzegorz I Wielki wprowadził św. Łucję do kanonu Mszy św.
11
Gdy w 718 roku niszczone były ikony i relikwie, szczątki św. Łucji ukrywano przed pogańskimi i muzułmańskimi władcami Sycylii.
Przeniesiono je do Corfino (Abruzzy), skąd powróciły do Syrakuz. W 1038 roku wywieziono je do Konstantynopola. W Syrakuzach pozostało tylko żebro św. Łucji i lewe ramię. Po splądrowaniu Konstantynopola w 1204 roku, w czasie IV wyprawy krzyżowej, doża Enrico Dandolo zabrał relikwie świętej do Wenecji, gdzie złożono je w kościele pod wezwaniem Świętej. Kościół ten zburzono w 1861 roku, a na jego miejscu wybudowano dworzec kolejowy - Venezia Santa Lucia. Relikwie przeniesiono do pobliskiego kościoła San Geremia.
12
Ówczesny biskup Wenecji, a późniejszy papież Jan XXIII kazał przykryć zmumifikowaną twarz Łucji srebrną maską.
W listopadzie 1981 roku do kościoła San Geremia wdarli się dwaj uzbrojeni napastnicy i zapakowali zmumifikowane ciało świętej do worka. W trakcie tego zdarzenia, głowa Łucji oderwała się od korpusu i potoczyła się po posadzce. Złodzieje nie zabrali również srebrnej maski pośmiertnej. Miesiąc później, 13 grudnia w dzień św. Łucji, skradzione ciało odnaleziono w domku myśliwskim niedaleko Wenecji.
13
Święta Łucja jest patronką Syrakuz, Sycylii i Toledo.
Szczególny kult tej świętej ma miejsce w Szwecji, gdzie 13 grudnia obchodzony jest Dzień Świętej Łucji - święto światła. Tego dnia odbywają się pochody dzieci w białych strojach, z przewodzącą orszakowi dziewczynką przybraną w wianek z płonącymi świecami. Kult św. Łucji przybył do Szwecji z Niemiec. Święta Łucja, która nie chciała porzucić swojej wiary, pozbawiła się oczu, stała się patronką dnia uchodzącego za najkrótszy dzień w roku. Trzynasty grudnia wyznaczał też początek adwentu.
14
"Świętą Łucją" w rodzinie zostaje najstarsza córka.
Ubrana w białą szatę, w wianku z zapalonymi świeczkami budzi rodzinę śpiewając tradycyjną włoską piosenkę "Santa Lucia", podaje kawę, czerwone grzane wino (glogg) i pszenne, specjalnie na tę okazję przygotowane ciastka z rodzynkami i szafranem, zwane lussekatter.
15
Dzień św. Łucji w Polsce zwyczajowo rozpoczyna przygotowania do świąt Bożego Narodzenia.
Według wierzeń ludowych, nieprzestrzeganie tego terminu mogłoby wywołać niezgodę w rodzinie. Tradycje te szczególnie silne były u górali podhalańskich. Uważali oni, że od Łucji na wschodzie przestaje ubywać dnia, zatem dzień świętej Łucji był porą graniczną, sprzyjającą czarom i mocom nieczystym. Tego dnia okadzano dom i obejście, pieczono placki z zielem, które podawano zwierzętom, aby czarownice i guślarze podczas długiej nocy nie mogli wyrządzać szkód.
16
Z 13 grudnia związany był też zwyczaj przepowiadania pogody na cały następny rok.
Każdy z 12 dni, jakie pozostały do świat, przepowiada pogodę na kolejne miesiące nadchodzącego roku.
