Ciekawostki o Katarzynie II Wielkiej

Urodziła się 2 maja 1729 roku w Szczecinie. Pochodziła z niemieckiego rodu, była księżniczką anhalcką (historyczna kraina w środkowej części Niemiec). Jej ojciec, książę Christian August von Anhalt- Zerbst był wtedy dowódcą regimentu pruskiego stacjonującego nad Bałtykiem. Matka, księżniczka Joanna von Holstein-Gottorp pochodziła z dynastii holsztyńskiej.

Nie wyróżniał się niczym szczególnym na tle podobnych mu możnowładców, poza tym, że był człowiekiem niesłychanie flegmatycznym, ułożonym i nijakim.

Marzyła zawsze o prawdziwym dworskim życiu, tymczasem zgodnie z decyzją rodziny wyszła za mąż za niezbyt bogatego, mieszkającego w małym kamiennym domu przy brukowanej ulicy, strasznego nudziarza. Na dodatek starszego - w momencie zamążpójścia ona miała lat 15, a on niemal 40. Małżeństwo nie było udane. Joanna liczyła na to, że urodzi męskiego potomka, na którym będzie mogła skupić całą swoją miłość i uwagę.

Odbyła bardzo ciężki poród, po którym następnych 19 miesięcy musiała spędzić w łóżku. Joanna nie potrafiła odnaleźć w sobie macierzyńskich uczuć. Nie zajmowała się córką, nie przytulała jej, nie nosiła na rękach. Opiekę nad dzieckiem przekazała służbie i nianiom.

Półtora roku później Joanna urodziła syna, który był ubóstwiany przez matkę, Katarzyna zaledwie tolerowana. W swoich pamiętnikach wspominała, że czuła się odtrącona, ale nie wiedziała dlaczego.

Ona zastępowała dziewczynce matkę i rozkochała ją we francuskiej kulturze i języku. Zofia miała za złe opiekunce, że kazała jej się uczyć wszystkiego na pamięć, ale dzięki guwernantce caryca w przyszłości zaskarbiła sobie podziw Woltera oraz innych filozofów i pisarzy paryskich.

Uczyła się chętnie, zadawała pytania, ale też potrafiła się buntować. Matka uznała, że Zofia jest arogancka i buntownicza, powtarzała córce, że jest brzydka i bezczelna. Uznała, że należy z niej wypędzić diabła, w związku z czym planowała dla córki szybkie zamążpójście. Zofia zgadzała się w tej kwestii z matką, gdyż chciała wyzwolić się spod jej kurateli.

W tym czasie pojawił się pretendent do jej ręki, był to jej własny wujek, Jerzy Ludwik. Był to człowiek sporo starszy od Zofii, i na dodatek nie stanowił dobrej partii. Matka jednak skłonna była wydać córkę za mąż, gdyż bardzo chciała pozbyć się jej z domu, ale nagle nadarzyła się inna okazja.

Brat matki Zofii, a zarazem książę-biskup Lubeki Adolf Fryderyk, został opiekunem osieroconego Karola Piotra Ulryka. Chłopiec był kuzynem Zofii, a jednocześnie znakomitą partią o świetnych koligacjach i perspektywach. Postanowiono zorganizować szybkie spotkanie obojga dzieci.

Nie był urodziwym młodzieńcem. Miał wyłupiaste oczy, cierpiał na niedorozwój szczęki, był raczej mało inteligentny, niczego nie czytał, a przyjemność odnajdywał w nadmiernym objadaniu się.

Możliwość taka pojawiła się, gdy Joanna wraz z córką otrzymała zaproszenie przybycia na dwór rosyjski.  Zofia przybyła do Rosji w 1744 roku. Bardzo zależało jej na zrobieniu dobrego wrażenia na carskim dworze, dlatego ochoczo zaangażowała się w naukę języka rosyjskiego - chociaż opanowała język, zachowała akcent. Zaraz po przyjeździe zachorowała na zapalenie płuc, które niemalże przypłaciła życiem. Jedną z metod leczenia, które stosowano było upuszczanie krwi (nawet cztery razy dziennie). 
28 czerwca 1744 roku została członkinią rosyjskiego Kościoła prawosławnego i przyjęła nowe imię Katarzyna (Jekaterina). Następnego dnia doszło do formalnych zaręczyn. Długo planowane małżeństwo dynastyczne zostało zawarte 21 sierpnia 1745 w Petersburgu - Katarzyna miała wtedy 16 lat.

Istniała między małżonkami różnica intelektualna (prymitywizm Piotra), a także jego niedyspozycja płciowa. Wstydliwą dolegliwością Piotra było zwężenie napletka (tzw. stulejka) uniemożliwiająca mu współżycie płciowe - przez lata małżeństwo nie zostało skonsumowane. Poza tym Piotr III oszpecony był przez ospę, którą przebył tuż przed ślubem, co dodatkowo zniechęcało do niego Katarzynę. Wobec takiej sytuacji, po siedmiu latach małżeństwa Katarzyna związała się z hrabią Siergiejem Sołtykowem, szambelanem dworu męża, który został jej pierwszym kochankiem. Gdy Piotr poddał się zabiegowi chirurgicznemu i odzyskał sprawność, Katarzyna zaszła w ciążę i urodziła syna, przyszłego cara Pawła I. Istniały wątpliwości co do tego, kto jest ojcem dziecka. Później, przez lata Katarzyna utrzymywała stosunki seksualne z wieloma mężczyznami. W 1755 roku ambasador brytyjski w Petersburgu przedstawił Katarzynie swojego osobistego sekretarza, 23-letniego Stanisława Poniatowskiego, z którym Katarzyna nawiązała romans. Ponoć owocem tego romansu miała być córka Anna Piotrowna (oficjalnie córka Piotra III).

Para przeniosła się do nowego Pałacu Zimowego w Petersburgu. Zaledwie w sześć miesięcy po wstąpieniu na tron, Piotr III zginął pod Ropszą (prawdopodobnie z rąk Aleksieja Orłowa, w wyniku zamachu stanu, w który zaangażowana była Katarzyna). Oficjalną przyczyną zgonu był ciężki atak hemoroidów i udar mózgu.

Katarzyna została następcą męża Piotra III, jako cesarzowa. Koronacja odbyła się w katedrze Wniebowzięcia NMP w Moskwie 22 września 1762 roku. Jej koronacja związana jest z powstaniem jednego z głównych skarbów dynastii Romanowów - Cesarskiej Korony Rosji, zaprojektowanej przez szwajcarsko-francuskiego nadwornego jubilera diamentów Jeremie Pauzie. Korona zawiera 75 pereł i 4936 indyjskich diamentów tworzących liście laurowe i dębowe, symbole władzy i siły, i zwieńczona jest 398,62-karatowym rubinowym spinelem oraz diamentowym krzyżem. Korona została wyprodukowana w dwa miesiące i ważyła 2,3 kg. Od 1762 roku Wielka Korona Cesarska była koroną koronacyjną wszystkich carów z dynastii Romanowów, aż do zniesienia monarchii w 1917 roku. Obecnie wystawiona jest w Diamentowym Funduszu na Kremlu jako jeden z głównych skarbów.

Włączyła do Imperium: Nową Rosję, Krym, Północny Kaukaz, Prawobrzeżną Ukrainę, Białoruś, Litwę i Kurlandię (głównie kosztem Imperium Osmańskiego i Rzeczpospolitej Obojga Narodów).

Imperium Osmańskie w starciu z armią rosyjską poniosło jedną z najcięższych porażek. Zwycięstwa armii zapewniły Rosji dostęp do Morza Czarnego i pozwoliły rządowi Katarzyny na włączenie dzisiejszej południowej Ukrainy, gdzie Rosjanie założyli nowe miasta: Odessę, Nikołajew, Jekaterynosław (obecnie Dniepr) - nazwane na cześć fundatorki, Chersoń.

W wyniku jej rządów polepszyła się sytuacja chłopów cerkiewnych, mieszczan i szlachty rosyjskiej. Powiększyło się terytorium kraju, a liczba ludności wzrosła z 20 do około 35 mln. Katarzyna wydała dwie gramoty (dokument o charakterze oficjalnym w dawnej Rusi w X-XVII w.) szlacheckie, ustanawiające prawa i przywileje dla szlachty, a także gramotę miejską, oficjalnie ustanawiając stan mieszczański i kupiecki z własnym samorządem miejskim.

Nastąpił rozwój systemu szkolnictwa, fundowano wiele szkół, w tym Instytut Smolny, który był pierwszą w Rosji szkołą dla dziewcząt.
Katarzyna wprowadziła w Rosji uprawę ziemniaków, była autorka planu osadzenia kolonistów niemieckich na górnym Powołżu, gdzie zapewniła im ulgi podatkowe, wolność wyznania i opiekę prawną.
W Noworosji zniesiono w ogóle pańszczyznę, wprowadzono ulgi podatkowe i zapewniono wolność wyznania.

Cerkwie i klasztory przeszły na utrzymanie państwa, które przejęło posiadane przez nie majątki ziemskie, obejmujące około 900 tys. poddanych. Grunty użytkowane bezpośrednio przez chłopów zostały przekazane im na własność, a obowiązki pańszczyźniane zmniejszone.
Pogorszyła się sytuacja chłopów z majątków szlacheckich, którzy zostali pozbawieni większości swoich praw i zrównani z niewolnikami.

Przy poparciu wojsk rosyjskich, następcą tronu polskiego po śmierci króla Augusta III, został dawny faworyt Katarzyny, stolnik wielki litewski Stanisław August Poniatowski. Jego koronacja odbyła się w dniu imienin protektorki - 25 listopada 1764 roku.

Gdy król Prus Fryderyk II Wielki postanowił zająć Prusy Królewskie, zaproponował rozbiór Polski pomiędzy Prusy, Rosję i Austrię. Katarzyna się na to zgodziła. Decyzja o rozbiorze zapadła w Petersburgu w połowie 1771 roku, ale ambasador rosyjski Kaspar von Saldern miał polecenie trzymania Polaków w nieświadomości. Podpisanie traktatów rozbiorowych nastąpiło w Petersburgu 5 sierpnia 1772 roku. Rosja zajęła tereny wokół Płocka, Witebska, Mohylewa i Orszy, nadal utrzymując swój protektorat nad resztą Rzeczpospolitej Polskiej.

Kraj podzielono na 50 guberni po 300-400 tys. mieszkańców każda, a te na powiaty po 20-30 tys. ludzi. Określono też ściśle kompetencje organów i urzędów zarządzających, sądowych i skarbowych. Utwierdzono prawa i zwiększono zakres samorządności szlachty, wprowadzono różne przywileje dla miast - celem była stymulacja rozwoju kapitału handlowego i manufaktur. Polityka, wojsko i decyzje zasadnicze nadal pozostawały w gestii Imperatora Wszechrusi.

Dyplomacja rosyjska skupiona była na regionie Morza Czarnego. Po zmuszeniu chana krymskiego do abdykacji, wojska rosyjskie zajęły Półwysep Krymski i pozostałe tereny Chanatu Krymskiego. Rozpoczęto kolonizację zajętych terenów, przesiedlając dziesiątki tysięcy chłopów, głównie z Powołża.
Pozyskanie tego terytorium było dla Katarzyny II Wielkiej głównym celem jako cesarzowej imperium.

W trakcie tej wyprawy spotkała się w Kaniowie nad Dnieprem z królem Polski Stanisławem Poniatowskim, a w Chersoniu z cesarzem rzymsko-niemieckim, Józefem II Habsburgiem.
Zarządca południowej Rosji książę Potiomkin Taurydzki, aby jak najlepiej przedstawić cesarzowej swoje osiągnięcia, kazał zbudować makiety wiosek (wioski potiomkinowskie), które z daleka miały świadczyć o zaludnieniu stepów.

Rosjanie zajęli Kamczatkę, Półwysep Czukocki, opanowali także Alaskę w Ameryce Północnej. Wszędzie budowali drewniane forty i osady handlowe.
Rosja wtedy też przejęła pod protekcję Gruzję wschodnią, która w 1801 roku została ostatecznie wcielona do Imperium Rosyjskiego.

Rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska, w której polskie wojska były bez szans. W kwietniu 1793 przeprowadzony został II rozbiór Polski (na wniosek króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II) pomiędzy Rosję i Prusy. Rosji przypadły tereny na wschód od Pińska, Niemna i Zbrucza. Przeciwko tym decyzjom wybuchło w Polsce powstanie kościuszkowskie, które jednak zostało stłumione, a w 1795 dokonał się całkowity III rozbiór Polski pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię. Rosji przypadła Litwa, Grodzieńszczyzna i zachodnia część Wołynia. Już w trakcie insurekcji kościuszkowskiej w 1794, poseł pruski w Petersburgu pisał w swoim raporcie, że cała Rosja domaga się rozbioru Polski i wymazania imienia polskiego. Katarzyna II Wielka napisała obszerny list do ówczesnego ministra spraw zagranicznych Rosji, Nikity Panina, w którym zamieściła szczegółowy plan likwidacji narodu polskiego niecnymi, haniebnymi metodami, dzięki którym Polska zniknie w samych Polakach bezpowrotnie!

Rosja zaangażowana w wojnę w Polsce, rozbiory i powstanie, do zbrojnej interwencji we Francji przygotowywała się dość opieszale. W trakcie przygotowań, 17 listopada 1796 roku Katarzyna Wielka niespodziewanie zmarła w Carskim Siole pod Petersburgiem. Najprawdopodobniej przyczyną śmierci był wylew krwi do mózgu przy jednoczesnym pęknięciu pęcherzyka żółciowego. Przeżyła 67 lat.

Orientując się, że jego rola w związku z Katarzyną kończy się, chcąc ratować sytuacje, podarował jej słynny brylant - drugi najsłynniejszy brylant świata i jednocześnie najpiękniejszy z diamentów indyjskich, nazywany Orłowem. Był to kamień o bladoniebieskozielonej barwie, który po oszlifowaniu ważył około 200 karatów i miał wielkość gołębiego jajka. Umieszczony w berle carów, należy do największych pamiątek rosyjskich przechowywanych do dziś w Diamentowym Skarbcu w Moskwie.

Oprócz zadań pełnionych w alkowie carowej, pragnął on także wpływać na losy państwa i na samą carycę. Udawało mu się jedno i drugie. Choć jego pozycja pierwszego faworyta trwała zaledwie dwa lata, to do końca życia Katarzyny pozostał on niepodzielnym dostawcą jej kolejnych faworytów. Gdy jego miejsce w łożu Katarzyny zajął jej osobisty sekretarz, syn popa Piotr Zawadowski, Potiomkin nie obraził się, a z pozycji kochanka przeistoczył się w przyjaciela, który sam wybierał i dostarczał carowej kochanków. Potencjalny kandydat poddawany był dokładnemu wywiadowi, a gdy opinia była pozytywna przechodził szczegółowe badania lekarskie, po których wysyłany był do sypialni jednej z dam dworu "do sprawdzenia" - taka dama dworu nazywana była probirszczycą. Jeśli wypadł pozytywnie, mógł wejść do sypialni carowej.

Niespecjalnie dokonywała selekcji potencjalnych kandydatów, raz był to garbaty pisarz Strachow, kiedy indziej zaś jakiś hrabia, innym razem potrafiła uwieść grenadiera stojącego na warcie. Ponoć nie gardziła też pospolitymi żołnierzami i zwykłymi dworakami, którzy jej się spodobali.

Jak obliczyli historycy, na wszystkich swoich faworytów Katarzyna wydała niebagatelną wówczas kwotę około 100 mln rubli! Skandaliczny jest fakt, że każdy z jej kochanków odznaczany był polskim Orderem Orła Białego!
Potulny i posłuszny jej były kochanek, Stanisław August Poniatowski nie potrafił odmówić jej takiej drobnostki deprecjonując rangę tego odznaczenia. Tym bardziej, że sama została odznaczona Orderem Orła Białego w 1787 roku przez króla Stanisława Poniatowskiego.

Plotka głosi, że w toalecie, z której korzystała carowa wmontowano ukrytą sprężynę, a wyściełane siedzisko kryło w sobie ostre noże. Pod ciężarem ciała Katarzyny uwolniona sprężyna spowodowała, że noże wbiły się w jej ciało. Nigdy też nie ustalono kto był zamachowcem.