Ciekawostki o Wiktorii Hanowerskiej

Żyła w latach 1819-1901.

Okres jej panowania określany jest w historii Wielkiej Brytanii jako epoka wiktoriańska. Epoka ta rozpoczęła się po okresie georgiańskim (nazwanym tak na cześć królów hanowerskich, Jerzego I, Jerzego II, Jerzego III i Jerzego IV) i poprzedzała okres edwardiański), a jej druga połowa nakłada się na początek ery Belle Epoque Europy kontynentalnej.

Jej panowanie było dłuższe niż panowanie jakiegokolwiek wcześniejszego monarchy brytyjskiego.

Był to także okres wielkiej ekspansji Imperium Brytyjskiego.
W 1876 roku brytyjski parlament przegłosował przyznanie królowej Wiktorii dodatkowego tytułu cesarzowej Indii.

Gdy Wiktoria miała jedenaście lat, na zapalenie płuc zmarł jej ojciec. Po śmierci ojca w 1820 roku, Wiktoria wychowywana była pod ścisłym nadzorem matki oraz Johna Conroy'a - zarządcy domu księżnej Kentu. Księżna Kentu i Conroy opracowali skomplikowany i ścisły system zasad wychowania młodej Wiktorii - System Kensington (nazwa pochodzi od Pałacu Kensington w Londynie, gdzie mieszkali przed wstąpieniem Wiktorii na tron). System miał na celu uzależnienie młodej księżniczki od swoich mentorów w zakresie przyszłych wpływów i władzy. Wiktorii nigdy nie pozwolono rozstawać się z matką (dzieliła z nią sypialnię, nawet wtedy, gdy została królową), wychowawcą i guwernantkami (baronową Lehzen i księżną Notrhumberland). Była trzymana w izolacji od innych dzieci, a jej matka i Conroy ściśle monitorowali i rejestrowali każde jej działanie i kontrolowali z kim mogła się spotykać.

Po śmierci ojca, króla Jerzego IV, na tronie zasiadł książę Clarence, który został królem Wilhelmem IV. Nie posiadał on legalnego potomstwa, dlatego Wiktoria została następczynią tronu. Wiktoria była małoletnia, dlatego Parlament uchwalił  w 1830 roku Akt o regencji, zgodnie z którym do czasu uzyskania pełnoletności przez Wiktorię, regentką zostałaby jej matka.  Król Wilhelm nie darzył sympatią matki Wiktorii, dlatego powiedział ponoć, że prosi Boga, aby mógł dożyć 18 urodzin Wiktorii, żeby jej matka nie została regentką.

Jej pierwszy nauczyciel, wielebny George Davys, dziekan Chester uczył ją Pisma Świętego - księżna Kentu po każdej lekcji sprawdzała wiedzę córki.
Pierwszym językiem Wiktorii (Driny, tak nazywała ją rodzina) był język niemiecki, gdyż matka i opiekunka nim się posługiwały. Języka angielskiego zaczęła uczyć się w wieku trzech lat.

Jej lekcje obejmowały francuski, niemiecki, włoski, łacinę i grekę.
Istniał ścisły harmonogram edukacji Wiktorii. Lekcje poranne rozpoczynały się punktualnie o 9:30 z przerwą o 11:30. Lekcje były wznawiane po południu o 15:00 i trwały do 17:00.

Wiktoria i Albert byli blisko spokrewnieni (jej matka i jego ojciec byli rodzeństwem). Gdy spotkała go ponownie cztery lata później, zakochała się w nim. Mając świadomość, że Albert nie będzie miał odwagi poprosić o rękę królowej Wielkiej Brytanii, ona zaproponowała mu małżeństwo.

Ślub odbył się w Kaplicy Królewskiej w St. James's Palace. Albert nazywany był księciem-małżonkiem, choć oficjalnie tytuł ten otrzymał dopiero w 1857 roku. Nigdy nie otrzymał żadnego parowskiego tytułu.
Ich małżeństwo było udane i szczęśliwe. Oprócz tego, że Albert był towarzyszem życia królowej, wywierał też duży wpływ na życie polityczne Wielkiej Brytanii. Był ważnym doradcą politycznym królowej Wiktorii.

Po urodzeniu pierwszego dziecka, córki, także Wiktorii, królowa stwierdziła, że nienawidziła ciąży, z niesmakiem patrzyła na karmienie piersią i uważała, że noworodki są brzydkie. Niemniej jednak w ciągu następnych siedemnastu lat urodziła kolejnych ośmioro dzieci.

 Gdy królowa w 1853 roku rodziła swoje ósme dziecko, w czasie porodu zastosowano nowy środek znieczulający - chloroform. Była pod takim wrażeniem ulgi od bólu porodowego, że użyła go ponownie w 1857 roku przy narodzinach swego dziewiątego, ostatniego dziecka. Zdecydowała się na to mimo sprzeciwu duchownych, którzy zastosowanie takiego środka uważali za sprzeczne z nauką biblijną i niektórych lekarzy, którzy uważali to za niebezpieczne. Wiktoria mogła cierpieć na depresję poporodową.

Koronacja odbyła się w opactwie westminsterskim. Na uroczystości do Londynu przybyło ponad 400 tys. gości.
Była pierwszym władcą, który zamieszkał w Pałacu Buckingham.

Irlandię nawiedziła zaraza ziemniaczana. W ciągu czterech lat ponad milion Irlandczyków zmarło, a kolejny milion wyemigrował - był to okres określany mianem Wielki Głód.
Królowa osobiście przekazała wówczas 2000 funtów (równowartość 6,5 mln funtów w 2016 roku) na rzecz Brytyjskiego Stowarzyszenia Pomocy - była to kwota największa ze wszystkich ofiarowanych na ten cel.
Pod koniec XIX w. popularna była historia, że królowa na pomoc Irlandczykom przekazała jedynie 5 funtów, tyle co tego samego dnia na centrum ratownictwa zwierząt - Battersea Dogs & Cats Home. Była to oczywiście nieprawda.

Królowa była żywo zainteresowana poprawą stosunków między Francją a Wielką Brytanią. W latach 1843-1845 wraz z Albertem przebywała u króla Ludwika Filipa I w château d'Eu w Normandii.
Kiedy Ludwik Filip odbył wzajemną podróż w 1844 roku, został pierwszym francuskim królem, który odwiedził brytyjskiego władcę. Ludwik Filip został obalony podczas rewolucji 1848 roku i uciekł na wygnanie do Anglii.

W sierpniu tego samego roku z rewizytą do Paryża udała się Wiktoria z Albertem. Napoleon spotkał parę w Boulogne i towarzyszył im do Paryża.
Odwiedzili międzynarodową wystawę Exposition Universelle na Polach Elizejskich (podobną wystawę - Wielką Wystawę - zorganizował Albert w Londynie w 1851 roku), grób Napoleona I w Les Invalides i byli gośćmi honorowymi balu na 1200 osób w Pałacu Wersalskim.

Rok później księżna urodziła pierwszego wnuka królowej Wiktorii, Wilhelma, który stał się ostatnim cesarzem niemieckim.

Było to spowodowane głównie stosowanym przez nią w wychowywaniu córki systemu Kensington, który odbierał Wiktorii całkowicie swobodę i niezależność, a także naruszał jej intymność (wspólna sypialnia). Po zamążpójściu Wiktoria usunęła matkę z Pałacu Backingham, zamieszkała ona w Ingestre House na Belgrave Square. Otrzymała też dom Clarence i Frogmore House. Albert włożył bardzo dużo starań, aby stosunki matki i córki uległy poprawie.
W 1861 roku matka Wiktorii zmarła, a z jej zapisków królowa dowiedziała się, że matka ja bardzo kochała.

Gdy Wiktoria była pogrążona w żałobie, Albert podjął się większości obowiązków, mimo, że sam był chory na chroniczne problemy żołądkowe.

Wiktoria bardzo przeżyła tę stratę, była zdruzgotana, weszła w stan żałoby i nosiła czerń przez resztę swojego życia. Unikała publicznych wystąpień i w następnych latach rzadko pojawiała się w Londynie. Jej odosobnienie przyniosło jej przydomek "wdowa z Windsoru.
Królowa była osobą niskiego wzrostu, mierzyła zaledwie 149 cm, a po śmierci męża jej waga znacznie wzrosła. To również było powodem niechęci do publicznego pokazywania się.

Podjęła ona wprawdzie swoje obowiązki monarchy, ale zdecydowała się pozostać w odosobnieniu w swoich królewskich rezydencjach - Zamku Windsor, Osborne House i prywatnej posiadłości w Szkocji, którą ona i Albert nabyli w 1847 roku, w zamku Balmoral.
Społeczeństwo nie rozumiało postawy królowej, odbywały się różne demonstracje, a w czasie jednej na ogrodzeniu Pałacu Buckingham pojawiło się ogłoszenie o sprzedaży tego budynku z powodu upadku działalności nieżyjącego właściciela.

Tam zaprzyjaźniła się ze służącym Johnem Brownem, na zdaniu którego bardzo polegała.
W prasie natychmiast pojawiły się plotki o ich romantycznym związku, a nawet o tajnym małżeństwie - niektórzy nazywali królową "Panią Brown". Historia ich związku była tematem filmu "Pani Brown" z 1997 roku.

W następnym roku poparła uchwalenie Reform Act 1867, które podwoiły elektorat, rozszerzając prawo wyborcze na wielu miejskich robotników, chociaż nie popierała głosowania na kobiety.

Po jednym z nich, gdy tłum zaatakował zamachowca, królowa stwierdziła, że "warto zostać zastrzelonym, aby zobaczyć, jak bardzo jest kochana".

Rekonwalescencja po upadku trwała do lipca, ale już nigdy Wiktoria nie odzyskała pełnej sprawności cierpiąc na reumatyzm.
Dziesięć dni po wypadku królowej zmarł John Brown i ku konsternacji swojego prywatnego sekretarza, Sir Henry'ego Ponsonby'ego Wiktoria rozpoczęła pracę nad pieśniarską biografią Browna. Doradzono królowej zaprzestanie tych prac, gdyż podsyciło by to plotki o romansie - rękopis został zniszczony.

W pięćdziesiątą rocznicę wstąpienia na tron zorganizowano bankiet, na który zaproszono 50 królów i książąt. Następnego dnia królowa wzięła udział w nabożeństwie dziękczynnym w opactwie Westminsterskim. W tym czasie królowa była ponownie niezwykle popularna.

Jednym z nich był Abdul Karim, który wkrótce został awansowany na Munshi (adiutant królowej, ceniony i szanowany indyjski sługa). Uczył królową urdu ( język indo-aryjski), towarzyszył jej, rozmawiali na różne tematy, spędzali razem dużo czasu, królowa darzyła go sympatią. Rodzina Wiktorii i jej podwładni byli tym zbulwersowani. Oskarżyli Abdula Karima o szpiegostwo dla Muzułmańskiej Ligii Patriotycznej i stronniczość królowej wobec Hindusów. Obawiano się, że Karim zajmuje taką samą pozycję, co John Brown. Wiktoria odrzuciła ich skargi, jako uprzedzenia rasowe. Abdul Karim pozostał w jej służbie aż do powrotu do Indii z emeryturą, po jej śmierci.

Królowa zażądała, aby wszystkie obchody zostały odłożone do 1897 roku, aby zbiegły się z jej Diamentowym Jubileuszem, który stał się świętem Imperium Brytyjskiego. Na uroczystości zaproszono do Londynu premierów wszystkich samorządnych dominiów.

Procesja zatrzymała się na nabożeństwo dziękczynne na świeżym powietrzu, które odbyło się przed katedrą św. Pawła. W czasie nabożeństwa Wiktoria pozostawała w swoim odkrytym powozie, aby uniknąć konieczności wspinania się po schodach do budynku. Uroczystości uświetniły ogromne tłumy widzów i wielkie przejawy miłości do 78-letniej królowej.

W 1889 roku, podczas pobytu w Biarritz (miasto nad Zatoką Biskajską), została pierwszym panującym monarchą z Wielkiej Brytanii, który postawił stopę w Hiszpanii, gdy przekroczyła granicę z krótką wizytą.
W 1900 roku królowa udała się do Irlandii (po raz pierwszy od 1861 roku).

Dokuczał jej już wtedy bardzo reumatyzm, jej wzrok zaciemniała zaćma. Czuła się słaba, chora, senna i zdezorientowana.
Zmarła 22 stycznia 1901 roku o wpół do szóstej wieczorem, w wieku 81 lat.
Jej syn i następca, król Edward VII, oraz najstarszy wnuk, cesarz Wilhelm II czuwali przy łożu śmierci. Zgodnie z jej ostatnią prośbą, jej ukochany pomeranian Turi (pies w typie szpica) został położony na łożu zmarłej królowej.

Zgodnie z nią pogrzeb miał być wojskowy, jak przystało na córkę żołnierza i szefa armii oraz biały, a nie czarny.

W trumnie królowa ubrana była w białą suknię i welon ślubny. Do trumny złożono też szereg pamiątek (na jej prośbę) upamiętniających jej dalszą rodzinę, przyjaciół i służbę. Obok niej w trumnie położono jeden ze szlafroków Alberta, gipsowy odlew jego dłoni, a kosmyk włosów Johna Browna wraz z jego zdjęciem został umieszczony w jej lewej dłoni, zamaskowany bukietem kwiatów przed wzrokiem rodziny. Z klejnotów posiadła obrączkę ślubną matki Johna Browna, którą Brown podarował Wiktorii w 1883 roku.

Pochowano ją obok księcia Alberta w Królewskim Mauzoleum w posiadłości Frogmore w Windsor Great Park.

Od lipca 1832 roku, aż do śmierci prowadziła szczegółowy dziennik, który ostatecznie obejmował 122 tomy.

Po śmierci królowej, jej najmłodsza córka Beatrice został jej wykonawcą literackim. Beatrice dokonała transkrypcji i zredagowała pamiętnik z okresu po wstąpieniu Wiktorii na tron, a oryginał spaliła. Pomimo tego zniszczenia, wiele pamiętników nadal istnieje. Oprócz zredagowanej kopii Beatrice, Lord Esher dokonał transkrypcji tomów z lat 1832-1861, zanim Beatrice je zniszczyła.

Doświadczyła braku popularności i niechęci w pierwszych latach swojego wdowieństwa, ale była bardzo lubiana w latach 80. i 90. XIX wieku, kiedy ucieleśniała imperium jako dobrotliwa postać matriarchalna.

Jej osoba stała się bardziej znana szerszej publiczności dopiero po opublikowaniu pamiętników i listów. Z publikacji tych można wysnuć przypuszczenie, że królowa Wiktoria była osobą emocjonalną, upartą, uczciwą i szczerą. Wbrew powszechnemu przekonaniu, jej personel i rodzina odnotowali, że Wiktoria "Była niezmiernie rozbawiona i ryczała ze śmiechu" przy wielu okazjach.

Reformy systemu głosowania zwiększyły władzę Izby Gmin kosztem Izby Lordów i monarchy. Monarcha zachował jedynie "prawo do konsultacji, prawo do zachęcania i prawo do ostrzegania".
Kiedy monarchia Wiktorii stała się bardziej symboliczna niż polityczna, kładła silny nacisk na moralność i wartości rodzinne. Utrwaliła się koncepcja "monarchii rodzinnej", z którą mogła się identyfikować rozkwitająca klasa średnia.

Spośród 42 wnuków Wiktorii i Alberta, 34 dożyło dorosłości. Ich żyjący potomkowie to Elżbieta II, Harald V z Norwegii, Karol XVI Gustaw ze Szwecji, Małgorzata II z Danii i Filip VI z Hiszpanii.

Co najmniej dwie z jej pięciu córek, Alice i Beatrice, były nosicielkami. Królewskimi hemofilkami pochodzącymi od Wiktorii byli jej prawnukowie: carewicz Rosji Aleksiej Nikołajewicz, Alfons, książę Austrii, Infante Gonzalo z Hiszpanii.

Wprowadzono je aby nagradzać czyny męstwa podczas wojny krymskiej.