Ciekawostki o Albanii

Graniczy z Czarnogórą i Kosowem na północy, Macedonią na wschodzie i Grecją na południu. Na zachodzie naturalną granicą są wybrzeża Adriatyku i Morza Jońskiego - Albania jest jednym z krajów śródziemnomorskich.

Od Włoch Albanię oddziela 72 km cieśnina Otranto - cieśnina łącząca Morze Adriatyckie z Morzem Jońskim i oddzielające od siebie półwyspy Apeniński i Bałkański. Cieśnina posiadała szczególnie strategiczne znaczenie podczas I wojny światowej.

Jest państwem nieco mniejszym od Belgii, a z 2,82 milionami mieszkańców liczy około trzech czwartych ludności Bośni i Hercegowiny.

Jednym z symboli państwa jest flaga Albanii, którą od 1992 roku jest czerwony prostokąt z czarnym dwugłowym orłem po środku.

28 listopada w Albanii obchodzony jest dzień flagi.

Kolejnym symbolem tego kraju jest herb, który bazuje na pieczęci Skanderbega, albańskiego bohatera narodowego z XV wieku. Przedstawia on czarnego dwugłowego orła na czerwonej tarczy herbowej.

Od 2002 roku nad orłem znajduje się złoty rysunek "hełmu Skanderbega".

Dwugłowy orzeł był godłem Cesarstwa Bizantyńskiego (Cesarstwa Wschodniorzymskiego).

Tirana jest także największym miastem Albanii, największym ośrodkiem przemysłowym i centrum kulturalnym kraju.

Miasto leży nad trzema rzekami: Laną, Tiraną i Tërkuzë. Znajduje się tam siedem szkół wyższych, z których najważniejszą jest założony w 1957 roku Uniwersytet Tirański.

Głównym zabytkiem miasta jest meczet Ethema Beja z XVIII wieku.

Polonicami w Tiranie są: Towarzystwo Fryderyka Chopina i Towarzystwo Przyjaźni Albańsko-Polskiej.

Obszary powyżej 1 000 m n.p.m. stanowią 28,8% powierzchni kraju. Góry na terenie Albanii są południowym przedłużeniem wielkiego bałkańskiego łańcucha Gór Dynarskich.

Najbardziej rozległe pasma górskie to Alpy Albańskie na północy, Góry Korab na wschodzie, Góry Pindus na południowym wschodzie i Góry Skanderbeg w centrum kraju.

Najwyższym szczytem kraju jest wznoszący się przy granicy z Macedonią - Maja e Korabit o wysokości 2 764 m n.p.m.

Jedna z najbardziej niezwykłych cech południa Albanii są Góry Ceraunia, rozciągające się na około 100 km, które opadają pionowo do Morza Śródziemnego.

W obrębie Gór Środkowoalbańskich leży Kotlina Korczy, która jest największą kotliną w kraju. Jej dno spoczywa na wysokości około 800 m n.p.m.

Tereny górskie Albanii są w wielu miejscach poprzecinane dolinami rzecznymi.

Strefę nadmorską zajmuje Nizina Albańska. Zalegają na niej osady morskie i rzeczne.

Na północnym zachodzie znajduje się największe jezioro Europy Południowej - krasowe Jezioro Szkodra, leżące na pograniczu Albanii i Czarnogóry.

Na południowym wschodzie kraju znajduje się Jezioro Ochrydzkie, które jest jednym z najstarszych nieprzerwanie istniejących jezior na świecie. Jest to jedno z najgłębszych i najstarszych jezior w Europie, z unikalnym ekosystemem wodnym o światowym znaczeniu, z ponad 200 endemicznymi gatunkami.

Brzeg Jeziora Ochrydzkiego w Macedonii Północnej został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1979 roku, a w1980 roku obszar ten został rozszerzony o kulturowy i historyczny obszar Ochrydy. Albańska strona Jeziora Ochrydzkiego również została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2019 roku.

W 2010 roku NASA nazwała imieniem Jeziora Ochrydzkiego jedno z jezior Tytana.

Jezioro Prespa leży na styku Macedonii Północnej, Albanii i Grecji. Jest to system dwóch jezior oddzielonych przesmykiem. Są to najwyższe jeziora tektoniczne na Bałkanach. Znajdują się na wysokości 853 m. Żyje w nich 9 endemicznych gatunków ryb.

Rzeka ma 335 km długości, z czego 285 km przepływa przez Albanię, a pozostała część przez Kosowo i Macedonię Północną.

Najbardziej rozpowszechnionym ekosystemem lądowym są lasy, które zajmują 36% powierzchni kraju. Lasy północnej Albanii są podobne do lasów Europy kontynentalnej, a lasy południowej Albanii przypominają lasy Basenu Morza Śródziemnego.

Dominują w nich drzewa liściaste (56,8%). Są to głównie dęby (12 gatunków) i buki (18,4%). Lasy iglaste stanowią 16,4% całkowitej powierzchni leśnej. Dominuje w nich sosna czarna, która jest jednym z najważniejszych gatunków drzew w kraju.

Albania posiada bogactwo ekosystemów podmokłych wspierających różnorodne i unikalne siedliska. Najbogatsze regiony podmokłe występują w szczególności na równinie przybrzeżnej.

Zarejestrowano tam ponad 353 gatunki ptaków, w tym 11 gatunków zagrożonych na całym świecie. Występuje tam wiele gatunków ptaków drapieżnych, m.in. orły, jastrzębie, sokoły i sępy.

Orły są szeroko rozpowszechnione w całym kraju, a różne gatunki zamieszkują różne siedliska. Największym ptakiem drapieżnym jest orzeł przedni. Występuje głównie na obszarach górskich, klifach.

Jednym z najsłynniejszych gatunków dzikiej przyrody Albanii jest niedźwiedź brunatny, będący jednym z najcenniejszych elementów bioróżnorodności i odgrywającym również ważną rolę w utrzymaniu bioróżnorodności. Występuje w dużej części kraju (druga co do wielkości populacja w Europie).

Jeden z nich został określony jako park morski (Karaburun-Sazan).

W starożytności tereny dzisiejszej Albanii zamieszkiwały plemiona iliryjskie, trackie i greckie. W III w p.n.e. tereny te zostały zaanektowane przez Rzym i stały się częścią rzymskich prowincji Dalmacji, Macedonii i Mezji.

Terytoria te pozostawały pod kontrolą Rzymu i Bizancjum aż do migracji Słowian w VII wieku, a w IX wieku zostały zintegrowane z Cesarstwem Bułgarskim.

Niektóre tereny stały się częścią Cesarstwa Weneckiego, a później Serbii. Między XIV a XV wiekiem większość współczesnej Albanii była zdominowana przez księstwa albańskie, aż do ich upadku w wyniku inwazji Imperium Osmańskiego.

Pod kontrolą osmańską Albania pozostawała do 1912 roku, kiedy to powstało pierwsze niezależne państwo albańskie.

Po upadku państw osi Albania stała się państwem komunistycznym - Ludowo-Socjalistyczną Republiką Albanii - aż do upadku bloku wschodniego w 1990 roku.

Po upadku reżimu komunistycznego, w sytuacji załamania gospodarczego pojawiły się niepokoje społeczne, co doprowadziło w latach 90. do albańskiej diaspory, głównie do Włoch, Grecji, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej.

Kulminacją kryzysu gospodarczego była wojna domowa w 1997 roku, która pochłonęła ponad tysiąc ofiar śmiertelnych. W wyniku przedterminowych wyborów do władzy doszła postkomunistyczna opozycja.

Po ośmiu latach sprawowania władzy Socjalistyczna Partia Albanii utraciła władzę, a w 2005 roku przejęła ją koalicja partii opozycyjnych, na czele z Partią Demokratyczną.

Jej akcesję do Unii popiera 96% obywateli. Od 2009 roku Albania jest członkiem NATO.

Północ kraju zamieszkują Geogowie, posługujący się dialektem gegijskim języka albańskiego, a południe Toskowie, posługujący się dialektem toskijskim, stanowiącym podstawę kodyfikacji współczesnego języka literackiego Albanii.

Wśród Tosków powszechna jest znajomość języka greckiego. Ich społeczność jest dwuwyznaniowa - większość wyznaje islam, wyznawcy prawosławia stanowią tam mniejszość.

Geogowie są również dwuwyznaniowi, z większością wyznającą islam, ale grupę mniejszościową stanowią katolicy.

Homer w "Iliadzie" pisał, że ziemia za Górami Akrokeraunijskimi jest zamieszkiwana przez olbrzymów. Geogowie opisywani byli też jako bałkańscy Cyklopi i uznawani byli za najwyższych mieszkańców Bałkanów.

56,7% ludności Albanii wyznaje islam, co czyni ją największą religią w kraju, a Albanię jedynym krajem leżącym w całości w Europie, w którym muzułmanie stanowią większość społeczeństwa. Większość albańskich muzułmanów jest sunnitami.

Chrześcijaństwo reprezentowane jest głównie przez katolicyzm (10,03%) i prawosławie (6,75%). Chrystianizacja Albanii trwająca od I w n.e. dokonała się ostatecznie w obrządku greckim.

Prze kilka dziesięcioleci Albania była pod rządami działacza komunistycznego, Envera Hoxhy, który propagował ateizm państwowy. W tym czasie religia była zakazana i potępiana.

Wytwarzano tam rocznie 900 ton marihuany o wartości 4,5 mld euro, czyli nieco mniej niż połowa PKB Albanii. Kontrahenci z Holandii, Niemiec, Włoch i z całych Bałkanów ściągali tam każdego dnia. Za kilogram marihuany płacili 500-800 euro.

Legenda głosi, że przy zakupie na własny użytek, do spożycia "legalnego" promocyjna cena dla miejscowych wynosiła 350 euro za kilogram.

Proceder zakończył się w chwili, gdy Albania zapragnęła wstąpić do Unii Europejskiej. Dziś w Lazarat oprócz policji, stacjonują oddziały wojskowe, aby czuwać nad normalnym funkcjonowaniem wioski. Nie ma jednak pewności, że gdzieś w Górach Gjerë nie powstaje nowa marihuanowa stolica Europy.

Znajduje się tam kilkaset tysięcy schronów, popularnie zwanych bunkrami. Zostały zbudowane w latach 1972-1984. Decyzję o ufortyfikowaniu państwa podjęto na XII Plenum KC Albańskiej Partii Pracy w 1971 roku.

Obecnie istnieje akcja „Concrete Mushrooms” zachęcająca do wykorzystania schronów.

Winorośl była tam naturalnie uprawiana już w epoce lodowcowej. Najstarsze znalezione tam nasiona maja od 4000 do 6000 lat.

W 2009 roku kraj wyprodukował około 17 500 ton wina.

Na pierwszym miejscu plasuje się Rumunia.

Albania posiada 10 co do wielkości rezerwę ropy w Europie i 58 na świecie.

Jest także znaczącym producentem minerałów i należy do światowych producentów i eksporterów chromu. Jest również wiodącym producentem miedzi, niklu i węgla.

Większość przemysłu turystycznego koncentruje się wzdłuż Adriatyku i Morza Jońskiego na zachodzie kraju. Jednak Riwiera Albańska na południowym zachodzie kraju ma najbardziej dziewicze, malownicze plaże i często nazywana jest perłą albańskiego wybrzeża.

Innymi atrakcjami turystycznymi są tereny górskie: Alpy Albańskie, Góry Ceraunia, Góry Korab, a także historyczne miasta: Berat, Durres, Gjirokaster, Saranda, Szkodra i Korçë.

Należą do nich:

• kolory - czerwony i czarny
• zwierzęta, takie jak orzeł przedni żyjący w całym kraju
• stroje - fustanella (tradycyjny plisowany strój przypominający spódnicę), plis (białe filcowe nakrycie głowy bez ronda) i opinga (tradycyjne buty) - stroje te noszone są na specjalne okazje i uroczystości
• rośliny - oliwka i czerwony mak, rosnące w całym kraju