24 ciekawostki o pokrzywie zwyczajnej
Kojarzona jako chwast, którego dotknięcie powoduje nieprzyjemne pieczenie. Przez wielu traktowana jest jednak z szacunkiem, ze względu na wartości odż ...
Rodzina ta obejmuje 13 rodzajów z 70 gatunkami. Są to rośliny głównie siedlisk suchych i piaszczystych, a także rejonów przybrzeżnych. Jako rośliny synantropijne (przystosowują się do życia w środowiskach silnie przekształconych przez człowieka), rozprzestrzenione są jako chwasty w różnych częściach świata.
Sezamowate występują w Afryce, południowej Azji i w Australii.
Przypuszcza się, że pierwotnie pochodzi on z Afryki, skąd został introdukowany, początkowo do Azji, a później także do Europy, gdzie został uznany za gatunek inwazyjny. Uprawiany jest w rejonach tropikalnych na całym świecie.
W Europie rośnie w Belgii, Francji, Grecji, Turcji i na Cyprze. W Afryce rośnie naturalnie w suchych rejonach na południe od Sahary.
Archeologiczne pozostałości zwęglonego sezamu datowane na około 3500-3050 p.n.e sugerują, że znany był na subkontynencie indyjskim co najmniej 5500 lat temu. Przypuszcza się, że handel sezamem pomiędzy Mezopotamią a subkontynentem indyjskim miał miejsce w 2000 roku p.n.e. Przypuszcza się też że sezam był uprawiany w Egipcie w okresie Ptolemeuszy. Egipcjanie nazywali go sesemt i nazwa ta znajduje się na liście leków w zwojach Papirusu Ebersa datowanego na ponad 3600 lat.
Wykopaliska grobowca Tutenchamona odkryły kosze sezamu wśród innych dóbr grobowych.
Jest szeroko naturalizowany w tropikalnych regionach na całym świecie. Posiada wiele gatunków, z których większość jest dzika i pochodzi z Afryki Subsaharyjskiej. Najbardziej popularną odmianą uprawną jest sezam indyjski (Sesamum indicum), pochodzący z Indii.
Posiada wzniesioną rozgałęzioną łodygę, pokrytą gruczołkowatymi włoskami. Dolne liście są ogonkowe, okrągłe, środkowe, duże, ząbkowane, szerokolancetowate, na długich ogonkach, górne są krótkoogonkowe, wąskolancetowate, całobrzegie.
Kwiaty sezamu indyjskiego są białe lub fioletowe z czerwonymi plamami. Są duże (do 3 cm długości), samopylne.
Owocem są torebki 4-, 6- lub 8-kanciaste, zielone, silnie omszone, pękające po dojrzeniu. Torebka zawiera około 80 nasion.
Nasiona są płaskie i matowe o zmiennej barwie od białej, która jest najbardziej ceniona, do prawie czarnych.
Należą one głównie do grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych: omega-9, omega-6 i omega-3. Kwasy te poza prozdrowotnym działaniem pomagają też w spalaniu zbędnej tkanki tłuszczowej.
Dodatkowo sezam zawiera tłuszcz oleinowy, który jest istotnym czynnikiem w profilaktyce miażdżycy. Olej wyprodukowany z nasion sezamu zapobiega powstawaniu raka piersi, prostaty, a przede wszystkim czerniaka -raka skóry.
Ma on jasnożółtą barwę i jest bezwonny. Jest on surowcem do produkcji margaryny.
Po tłoczeniu oleju pozostają makuchy zawierające łatwo przyswajalne składniki. Są one wykorzystywane w kuchni orientalnej, a ponad to stanowią doskonałą paszę treściwą dla wszystkich zwierząt gospodarskich.
Częstość występowania alergii na sezam jest rzędu 0,1-0,2%, ale wyższa jest w krajach Bliskiego Wschodu i Azji, gdzie konsumpcja jest bardziej powszechna w ramach tradycyjnej diety.
W Stanach Zjednoczonych alergia na sezam dotyka prawdopodobnie 1,5 mln osób.
W Unii Europejskiej identyfikacja obecności sezamu wraz z 13 innymi produktami spożywczymi jako składnika lub niezamierzonego zanieczyszczenia w pakowanej żywności jest obowiązkowa.
