Miasta

Ciekawostki o Łodzi

Znaleźliśmy 32 ciekawostki na temat Łodzi

Stolica województwa łódzkiego

Początki istnienia miasta Łodzi sięgają XV wieku, kiedy to król Władysław Jagiełło nadał jej prawa miejskie. Miasto było w posiadaniu biskupów kujawskich, było ośrodkiem rolniczym, by w XIX wieku stać się potęgą przemysłu włókienniczego.

Rozwijający się tam prężnie przemysł sprzyjał napływowi wielkokulturowej społeczności oraz występowaniu wielkich kontrastów i napięć społecznych. Miasto stało się przysłowiową ziemią obiecaną dla wielu ludzi, co niezwykle trafnie opisał w swojej powieści "Ziemia obiecana" Władysław Reymont.

Łódź
1
Łódź leży w środkowej Polsce, około 136,4 km na południowy zachód od Warszawy (przez A2).
Jest miastem na prawach powiatu, stolicą województwa łódzkiego.
2
Jest czwartym miastem polskim pod względem liczby mieszkańców (po Warszawie, Krakowie i Wrocławiu) oraz czwartym pod względem powierzchni (po Warszawie, Krakowie i Szczecinie).
Powierzchnia miasta wynosi 293,25 km2, z populacją 664 071 osób.
3
Łódź jest byłym miastem przemysłowym, z bogatą tradycją włókienniczą.

Na arenie międzynarodowej Łódź znana jest dzięki Narodowej Szkole Filmowej, kolebce najwybitniejszych polskich aktorów i reżyserów, m.in. Andrzeja Wajdy i Romana Polańskiego.

W 2017 roku miasto zostało włączone do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO i nazwane Miastem Filmu UNESCO.

Długa tradycja włókiennicza i rozwój przemysłu tekstylnego spowodowały, że Łódź niegdyś nazywano "polskim Manchesterem".

4
Pochodzenie nazwy miasta jest przedmiotem wielu polemik.

Początkowo, w miejscu obecnego miasta, istniała miejscowość o nazwie Łodzia. Językoznawcy wywodzą tę nazwę od słowa łódka (łódź figuruje w herbie miasta).

Istnieje na ten temat legenda, według której Janusz Piotrowic, sołtys wsi Łodzia (jego nazwisko figuruje już w XIV-wiecznych dokumentach), wybrał się w podróż przez bagna puszczy łódzkiej w czółnie. W okolicach dzisiejszej ulicy Zgierskiej postanowił się zatrzymać i zamieszkał w odwróconej łodzi, która nie nadawała się już do dalszego użytku. Był to pierwszy "dom", od którego nazwę wzięła osada.

Hipotezy na temat pochodzenia nazwy miasta dotyczą też: szlacheckiego nazwiska rodowego "Łodzic", staropolskiego imienia męskiego "Włodzisław", staropolskiego określenia wierzby szarej - "łoza", wreszcie od rzeki Łódki (ale to rzeka wzięła nazwę od miasta w XIX wieku).

5
Łódź pojawiła się w pisemnych zapisach po raz pierwszy  w 1332 roku.
Znalazła się ona w dokumencie wystawionym przez księcia łęczyckiego Władysława Garbusa, który przekazał wieś Lodzia biskupstwu włocławskiemu. W dokumencie wymieniono przywileje mieszkańców, szczególnie prawo do wypasu, zakładania pastwisk i prowadzenia wyrębu.
6
W 1423 roku król Władysław Jagiełło nadał Łodzi prawa miejskie.

Lokacja odbyła się na prawie magdeburskim, w Przedborzu nad Pilicą. Przez wieki Łódź pozostawała niewielką osadą na odludziu, położoną wśród lasów i bagien, należącą do biskupów kujawskich.

Istotą gospodarki tego regionu, aż do XIX wieku było rolnictwo. W szczytowym okresie rozwoju "Łodzi rolniczej", co miało miejsce na początku XVI wieku, w mieście mieszkało 70 rodzin mieszczańskich i około 30 domostw (w 1534 roku odbył się pierwszy spis ludności).

7
Herb miasta, w postaci zbliżonej do dzisiejszej, po raz pierwszy pojawił się na pieczęci miejskiej przyłożonej do dokumentu z 1535 roku.

Kształt łódki na pieczęci, zachowanej przy dokumencie z 1577 roku (używanej aż do początków epoki przemysłowej - 1817) był tak dobry pod względem plastycznym, że posłużył do zaprojektowania w okresie międzywojennym herbu miasta, który obowiązuje do dziś. Autorem projektu był jeden z urzędników Magistratu.

Barwy herbu - złotą (godło) i czerwoną (tło) wzięto z herbu szlacheckiego Łodzia, podobnego do herbu miasta. Obowiązujący dziś herb został zatwierdzony 5 czerwca 1936 roku przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.

8
W 1793 roku, wraz z II rozbiorem Polski, Łódź została zaanektowana przez Prusy.

Dokonano sekularyzacji majątku kościelnego i formalnie zniesiona została własność biskupów kujawskich nad regionem.

W 1806 roku Łódź została włączona do Księstwa Warszawskiego, a po kongresie wiedeńskim miasto weszło w skład Królestwa Kongresowego.

9
W 1820 roku rząd Królestwa Polskiego wyznaczył Łódź i jej okolice na centralnie planowany region przemysłowy.

Łodzi wyznaczono rolę ośrodka tkackiego i sukienniczego. Był to moment narodzin "Łodzi przemysłowej", miasto liczyło wówczas około 800 mieszkańców.

Do miasta zaczęli przybywać rzemieślnicy różnych specjalności włókienniczych, zachęcani licznymi przywilejami. Wytyczono w mieści osadę sukienniczą "Nowe Miasto" z Nowym Rynkiem (dzisiejszy plac Wolności). Wytyczono wówczas liniowy układ ulic (1824-28) wraz z arterią komunikacyjną północ-południe - ulicą Piotrkowską.

W tym czasie w mieście osiedliła się spora liczba niemieckich rzemieślników, których zachęcał do tego głównie Stanisław Staszic, ówczesny dyrektor Departamentu Handlu, Rzemiosła i Przemysłu.

 

10
W 1851 roku władze carskie zniosły barierę celną, co pozwoliło miastu na swobodny eksport towarów do Rosji, gdzie istniało duże zapotrzebowanie na tekstylia.
Pierwsze w Polsce krosno parowe rozpoczęło pracę w Białej Fabryce Ludwika Geyera w 1839 roku.
11
Nastąpił rozwój kolejnictwa, co znacząco wpłynęło na rozwój przemysłu włókienniczego.
W 1865 roku uruchomiono linię Łódź-Koluszki, będącą odnogą kolei warszawsko-wiedeńskiej, dzięki czemu zwiększyło się połączenie z  wieloma dużymi ośrodkami handlowymi.
12
Infrastruktura oraz budynki użyteczności publicznej w mieście powstawały dzięki szczodrobliwości łódzkich przemysłowców i potentatów finansowych.

Byli to głównie: Karl Wilhelm Scheibler, Israel Poznański i Ludwik Grohman, którzy sponsorowali szkoły, szpitale, sierocińce i miejsca kultu religijnego.

W latach 1872-1892 Poznański założył dużą manufakturę włókienniczą, składającą się z dwunastu fabryk, elektrowni, kamienic robotniczych, prywatnej remizy strażackiej i dużego eklektycznego pałacu.

 

13
Neobarokowy Pałac Izraela Poznańskiego zwany jest "łódzkim Luwrem".

Była to największa rezydencja fabrykancka w Polsce, jako jedna z pierwszych w Łodzi, zelektryfikowana. Pałac wielokrotnie rozbudowywany, ostateczny kształt osiągnął już po śmierci właściciela w 1903 roku.

Późniejsze przebudowy związane były ze zmianą użytkowania budynku. W okresie międzywojennym pałac był siedzibą Urzędu Wojewódzkiego (do 1939 roku). W 1975 roku główną część budynku przejęto i utworzono w nim Muzeum Historii Miasta Łodzi.

W 2015 roku pałac został uznany pomnikiem historii.

14
Pod koniec stulecia, na miejscu dawnej osady młyńskiej, Karl Wilhelm Scheibler wybudował Książęcy Młyn - zespół fabryk włókienniczych (głównie przędzalni) oraz towarzyszących im obiektów, który stał się jednym z największych kompleksów przemysłowych w ówczesnej Europie (zatrudniał 5000 pracowników).

Zespół fabryczny na Księżym Młynie to pierwsze w tej skali, później już nieprześcignione, założenie obejmujące układ: fabryka-rezydencja-osiedle mieszkaniowe. Jako kompleks został wpisany do rejestru zabytków, a ostatnio czynione są starania, aby trafił na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Osiedle przyfabryczne na Księżym Młynie jest dziś jednym z najcenniejszych zabytków architektoniczno-urbanistycznych Łodzi.

W 2015 roku Księży Młyn został uznany pomnikiem historii.

15
Łódź była w tamtym okresie miejscem wielkich szans dla wielu ludzi - Polaków, Niemców, Żydów , Rosjan.

Stała się przysłowiową "ziemią obiecaną", którą znakomicie opisał w swojej powieści noblista Władysław Reymont. Przedstawił w niej fragment historii miasta, które od czasu uprzemysłowienia tego obszaru, zmagało się z wielonarodowością i nierównościami społecznymi. Powieść pokazuje także kontrasty w architekturze miasta, gdzie luksusowe rezydencje współistniały z fabrykami z czerwonej cegły i zrujnowanymi kamienicami. 

 

16
Najintensywniejsze uprzemysłowienie Łodzi przypada na lata 1870-1890.

Okres ten charakteryzuje również ogrom nierówności społecznych i fatalnych warunków pracy. Łódź stała się znaczącym ośrodkiem ruchu socjalistycznego, a tzw. bunt łódzki w maju 1892 roku został krwawo stłumiony przez wojsko (około 100 osób zginęło, a 300 zostało rannych).

Doszło też na Bałutach do pogromu Żydów.

17
Przełom XX wieku oznaczał dla Łodzi postęp technologiczny i kulturalny.

W 1899 roku w Łodzi bracia Krzemińscy uruchomili pierwsze w Polsce kino stacjonarne (Gabinet Iluzji). W tym samym roku do miasta przybył przyszły marszałek Polski, Józef Piłsudski i rozpoczął druk podziemnej gazety wydawanej przez Polską Partię Socjalistyczną - "Robotnik".

W 1905 roku, w tzw. Dni Czerwcowe, około 100 tys. bezrobotnych rozpoczęło masowy strajk, w którym zginęło 151 demonstrantów, a tysiące zostało rannych.

W 1912 roku ukończono budowę archikatedry św. Stanisława Kostki, której wieża o wysokości 104 metry jest jedną z najwyższych w Polsce.

18
Przed wybuchem I wojny światowej Łódź, pomimo zbliżającego się kryzysu, rozwijała się.

Była wówczas jednym z najgęściej zaludnionych miast przemysłowych na świecie. Do 1914 roku gęstość zaludnienia wynosiła tam 13 200 mieszkańców na kilometr kwadratowy.

Po wojnie przemysł włókienniczy w Łodzi zamarł, a populacja na krótko spadła, głównie z powodu opuszczenia miasta przez Niemców.

19
Po utworzeniu II Rzeczypospolitej, Łódź stała się stolicą województwa łódzkiego.

Wielki Kryzys spowodował zamknięcie zachodnich rynków dla polskich tekstyliów, a rewolucja bolszewicka uniemożliwiła handel ze wschodem, który dla Łodzi był najbardziej dochodowy.

W okresie międzywojennym w mieście powstało wiele instytucji kulturalnych, edukacyjnych i naukowych, m.in. szkoły podstawowe, muzea, galerie sztuki, biblioteki publiczne, które przed I wojną światową nie istniały. Otwarto 34 kina, a w 1925 roku działalność rozpoczęło pierwsze w mieście lotnisko Lublinek. W 1930 roku miała miejsce pierwsza transmisja radiowa z nowopowstałej rozgłośni.

Fatalne były w mieście warunki sanitarne. Aż do lat 20. XX w. władze nie inwestowały w oczyszczalnie ścieków.

20
W czasie II wojny światowej Łódź została włączona do tzw. Kraju Warty, a w 1940 roku przemianowana na  Litzmannstadt na cześć niemieckiego generała i członka NSDAP Karla Litzmanna.

Naziści utworzyli w mieście getto dla 200 tys. Żydów, którzy byli systematycznie wywożeni do obozów zagłady - było to drugie co do wielkości getto w okupowanej Europie i ostatnie duże getto, które zostało zlikwidowane w sierpniu 1944 roku.

Spośród 223 tys. Żydów żyjących w Łodzi przed wojną, tylko 10 tys. przeżyło Holokaust w innych miejscach. W mieście do 1945 roku pozostało jedynie 877 Żydów.

21
Po zakończeniu II wojny światowej Łódź nieformalnie i czasowo przejęła funkcję stolicy Polski.

Większość administracji rządowej i krajowej rezydowała w Łodzi, zanim odbudowano Warszawę. W okresie PRL cały łódzki przemysł został upaństwowiony (po okresie transformacji gospodarczej w latach 90. większość przedsiębiorstw została ponownie sprywatyzowana).

24 maja 1945 roku nastąpiła inauguracja Uniwersytetu Łódzkiego, a 8 marca 1948 roku otwarto Państwową Wyższą Szkołę Filmową.

22
W 1981 roku Łódź zasłynęła masową manifestacją głodową tamtejszych matek i ich dzieci.

Marsze takie miały miejsce w wielu miastach Polskich na przełomie lipca i sierpnia 1981 roku. Były wyrazem protestu przeciwko pogarszającemu się zaopatrzeniu sklepów w żywność, spowodowanym narastaniem kryzysu gospodarczego w PRL.

30 lipca ulicą Piotrkowską w Łodzi przeszedł największy w Polsce marsz głodowy, w którym według różnych szacunków wzięło udział od 20 do 100 tys. osób.

23
W przeszłości Łódź podzielona była na pięć dzielnic: Bałuty, Widzew, Śródmieście, Polesie, Górna.
Obecnie dzieli się na 36 osiedli.
24
Łódź posiada jeden z najwyższych wskaźników feminizacji wśród największych miast polskich.
Jest to wynikiem przemysłowej przeszłości miasta, kiedy fabryki tekstylne przyciągały dużą liczbę kobiet.
25
Historycznie Łódź była wieloetniczna, a jej zróżnicowaną populację stanowili migranci z innych regionów Europy.

W 1839 roku około 78% ogółu mieszkańców stanowili Niemcy. W 1913 roku Łódź liczyła 506 100 osób, z czego 49,7% stanowili Polacy, 34% Żydzi, 14,8% Niemcy, 1,3% Rosjanie.

Według spisu powszechnego z 1931 roku na 604 tys. mieszkańców było 375 tys. Polaków (59%), 192 tys. Żydów (32%) i 54 tys. Niemców (9%). Do 1939 roku mniejszość żydowska znacznie powiększyła swoją liczebność, nawet do ponad 200 tys.

26
Najbardziej rozpoznawalną wizytówką Łodzi jest ulica Piotrkowska, która pozostaje główną ulicą handlową i główną atrakcją turystyczną miasta.

Biegnie ona z północy na południe przez około 4,2 kilometra. Sprawia to, że jest ona jedną z najdłuższych ulic handlowych w Europie. Od początku stanowiła ona oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto. Przy Piotrkowskiej mieści się wiele obiektów i miejsc ważnych w historii Łodzi.

Na Piotrkowskiej pomiędzy ulicą 6 Sierpnia a pasażem Rubinsteina znajduje się Aleja Gwiazd. Pomysłodawcą, na wzór hollywoodzki, w 1996 roku był Jan Machulski. Pierwsza mosiężna gwiazda - dla Andrzeja Seweryna - została wmurowana w 1998 roku. Po stronie wschodniej (parzystej) znajdują się gwiazdy reżyserów, po stronie nieparzystej znajdują się płaskorzeźby aktorów.

27
Łódź posiada jedno z najlepszych muzeów sztuki nowoczesnej w Polsce - Muzeum Sztuki.
Wśród 14 zarejestrowanych w Łodzi muzeów znajduje się niezależne Muzeum Książki Artystycznej, które zostało uhonorowane Nagrodą Instytucjonalną Amerykańskiego Stowarzyszenia Historii Drukarstwa za rok 2015, za wybitny wkład w badanie, utrwalanie, konserwację i upowszechnianie historii druku w Polsce przez ostatnie 35 lat.
28
W Łodzi znajduje się jedna z największych nekropoli żydowskich w Europie.

Cmentarz został założony w 1892 roku w południowej części Bałut. Jest największą w Polsce pod względem powierzchni nekropolią żydowską - 42 hektary, na których pochowano ponad 230 tys. osób, wśród których około 45 tys. stanowią mogiły zmarłych i zamordowanych w okresie funkcjonowania w mieście getta.

Przy reprezentacyjnej alei cmentarza stoi monumentalne mauzoleum Izraela Poznańskiego. Na cmentarzu można znaleźć mogiły wielu łódzkich przemysłowców, a także mogiły rodziców Juliana Tuwima i Artura Rubinsteina.

W 1980 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, a w 2015 roku został uznany pomnikiem historii.

29
W mieście istnieje Galeria Wielkich Łodzian.

Jest to grupa plenerowych rzeźb z brązu, upamiętniających sławne osoby związane z Łodzią. Ustawiane są one od 1999 roku przy ulicy Piotrkowskiej. Pomniki tworzące tę galerię są ławkami pomnikowymi, na których można usiąść obok wyrzeźbionej postaci.

Wśród rzeźb znajduje się "Ławeczka Tuwima", "Fortepian Rubinsteina", "Kufer Reymonta", "Fotel Jaracza", "Pomnik Lampiarza" i "Twórcy Łodzi Przemysłowej" - podobizny Izraela Poznańskiego, Karola Scheiblera i Henryka Grohmana.

30
Istnieje też projekt "Łódź Bajkowa".

Jest to projekt, w ramach którego tworzony jest rodzinny szlak turystyczny po Łodzi śladami małych pomników przedstawiających postaci z seriali dla dzieci i filmów Studia Małych Form Filmowych Se-ma-for.

Docelowo "Łódź Bajkową" ma tworzyć 17 rzeźb odlanych z brązu.

31
Na jednym z budynków przy ulicy Piotrkowskiej 152 znajduje się jedno z największych graffiti na świecie.

Pomysł na namalowanie tak dużego muralu zrodziła się w 2000 roku podczas akcji "Kolorowa Tolerancja". Malowidło zajmujące powierzchnię 600 m2 zostało ukończone w listopadzie 2001 roku i wówczas był to największy mural na świecie (wpisany do Księgi Rekordów Guinnessa).

Na stworzenie malowidła o wymiarach 30 m długości i 20 m wysokości zużyto około 2000 puszek ze sprayem.

32
Miejski Ogród Zoologiczny w Łodzi został założony w 1938 roku.

Ogród ten jako jedyny w Polsce prezentuje ariranie amazońskie (wydry olbrzymie), orangutany sumatrzańskie, krokodyle gawialowe (sundajskie) oraz psy leśne. Do łódzkiego zoo w 1996 roku, jako pierwszej placówki tego typu w Polsce, sprowadzono lwy azjatyckie.

Największą atrakcją łódzkiego zoo jest Orientarium - najnowocześniejszy w Europie kompleks hodowlany poświęcony Azji południowo-wschodniej.

Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

22 ciekawostki o Zakopanem
22 ciekawostki o Zakopanem
Zakopane jest najpopularniejszym miejscem na mapie Podhala
Swoją popularność i turystyczny charakter zyskało pod koniec XIX wieku, gdy zachwycili się nim polscy malarze i pisarze. Duży wkład w obecny charakter ...
20 ciekawostek o Kazimierzu Dolnym
20 ciekawostek o Kazimierzu Dolnym
Prawdziwa perła
Kazimierz Dolny jest jednym z najbardziej urokliwych miast o charakterze turystyczno-wypoczynkowym w Polsce. Jest znany zarówno w kraju jak i za grani ...
25 ciekawostek o Zielonej Górze
25 ciekawostek o Zielonej Górze
Polska stolica wina
Zielona Góra to miasto w zachodniej Polsce, stolica województwa lubuskiego. Położona w malowniczym regionie, stanowi  niezwykłe połączenie historii, k ...
32 ciekawostki o Lublinie
32 ciekawostki o Lublinie
Dziewiąte co do wielkości miasto w Polsce
Lublin nazywany stolicą wschodniej Polski jest największym i najprężniej rozwijającym się miastem po prawej stronie Wisły. Jest miastem o bogatej hist ...
27 ciekawostek o Białymstoku
27 ciekawostek o Białymstoku
Stolica województwa podlaskiego
Białystok to największe miasto w północno-wschodniej Polsce. Wyrosło i uzyskało prawa miejskie w 1692 roku. Tradycyjnie było jednym z wiodących ośrodk ...
29 ciekawostek o Kaliszu
29 ciekawostek o Kaliszu
Jedno z najstarszych miast w Polsce
Kalisz to jedno z najstarszych miast polskich i jedna z dwóch tradycyjnych stolic Wielkopolski, obok Poznania. Od średniowiecza pełni rolę ważnego ośr ...
37 ciekawostek o Słowacji
37 ciekawostek o Słowacji
Kraj zamków i pałaców
Słowacja jest niewielkim państwem śródlądowym, które w dzisiejszym kształcie powstało po podziale Czechosłowacji w 1993 roku. Jest jednym z państw gra ...
18 ciekawostek o Manhattanie
18 ciekawostek o Manhattanie
Najdroższa dzielnica Nowego Jorku
Manhattan to miejsce, w którym narodził się Nowy Jork. I choć jest to jego najmniejsza dzielnica, to pełni ona funkcję gospodarczego i administracyjne ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy