Ciekawostki o grzybach

Występują we wszystkich strefach klimatycznych, głównie na lądach, ale też w wodach, zarówno słonych jak i słodkich.

Rzeczywista liczba gatunków grzybów jest bardzo duża. Przypuszcza się, że istnieje ich około 1-1,5 miliona gatunków  - cztery razy więcej niż roślin nasiennych.

Do 2020 roku opisano około 148 tysięcy gatunków, ale co roku opisuje się około 2 tysięcy nowych - około 90% grzybów nadal pozostaje nieznanych. 

Sugerowano się ich ograniczoną zdolnością ruchu, typem wzrostu i odmiennością morfologiczną od zwierząt. W potocznej świadomości bywa tak do dziś, kiedy na przykład przy sporządzaniu uproszczonych wykazów gatunków chronionych, grzyby łączone są z roślinami. Także w programie edukacyjnym mykologia bywa włączana do botaniki, a ogół grzybów zasiedlający dane środowisko nazywany jest florą lub mykoflorą (ostatnio także mykobiotą lub fungą).

Oddzielenie grzybów od roślin po raz pierwszy zaproponował w 1969 roku amerykański botanik i klimatolog, Robert Whittaker.

Ustalono tak na podstawie fiologenezy (pochodzenie), biochemii i anatomii. Grzyby są uznawane za jedną z linii rozwojowych w obrębie supergrupy Opisthokonta, jednej z sześciu, na które podzielono jądrowce (eukarionty), do której zalicza się m.in. zwierzęta.

Podobnie jak zwierzęta, grzyby są heterotroficzne i żywią się organicznymi składnikami odżywczymi w swoim środowisku, które zwykle rozkładają poprzez uwalnianie enzymów, czyniąc je rozpuszczalnymi i dostępnymi dla nich.

Wspólną cechą grzybów i zwierząt jest produkcja glikogenu polisacharydowego jako substancji magazynującej, podczas gdy rośliny produkują skrobię.

Choć grzyby, podobnie jak rośliny nie przemieszczają się, to w świecie zwierząt też istnieją osobniki, które większość  swojego życia spędzają w miejscu, jak np. gąbki czy koralowce twarde.

Grzyby nie przeprowadzają fotosyntezy, ściany komórkowe większości grzybów zawierają chitynę, która nie występuje u roślin, natomiast charakterystyczna jest dla egzoszkieletu stawonogów. Grzyby nie wytwarzają też celulozy.

Każda część organizmu grzybów jest samowystarczalna i nie ma między nimi komunikacji.

Strzępki rozgałęziają się, łączą, co prowadzi do powstania grzybni, która jest połączoną siecią strzępek. Wiele gatunków grzybów wykształca wyspecjalizowane struktury strzępkowe do pobierania składników odżywczych od żywych gospodarzy.

Grzybnia może tworzyć bardziej złożone struktury pełniące wyspecjalizowane funkcje, np. podkładki, sznury grzybniowe, sklerocja, owocniki.

Grzyby nie wykazują zróżnicowania na tkanki i narządy.

Szacuje się, że jedna trzecia wszystkich grzybów rozmnaża się przy użyciu więcej niż jednej metody rozmnażania. Większość z nich może rozmnażać się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. W przypadku niektórych gatunków rozmnażanie bezpłciowe jest w ogóle nie znane.

Postać grzyba rozmnażająca się bezpłciowo nosi nazwę anamorfy, a postać rozmnażająca się płciowo - teleomorfy. Istnieje kilka sposobów rozmnażania bezpłciowego ( m.in. fragmentacja plechy, pączkowanie, zarodniki) i kilka rozmnażania płciowego (spermatyzacja, autogamia, partenogamia, somatogamia, gametogamia i in.).

Charakterystyczną cechą grzybów jest ścian komórkowa zbudowana z chityny. Komórka grzyba może być jednojądrowa, dwujądrowa lub wielojądrowa - komórka wielojądrowa nosi nazwę komórczaka.

Grzyby mogą oddychać tlenowo lub beztlenowo (drożdże). Oddychanie beztlenowe nosi nazwę fermentacji. W jej wyniku powstają alkohol etylowy i CO2.

Mykolodzy opracowali kilka systemów klasyfikacji grzybów.

Mniej oficjalna klasyfikacja grupuje grzyby ze względu na:

• postać plechy - grzyby wielkoowocnikowe i grzyby mikroskopijne
• znaczenie kulinarne - grzyby jadalne, niejadalne, trujące
• miejsce występowania - grzyby naziemne, nadrzewne, podziemne, naporostowe, wodne
• sposób odżywiania i znaczenie - saprofityczne, pasożytnicze, symbiotyczne, drapieżne, chorobotwórcze

Jako jedyne organizmy mają zdolność rozkładania ligniny oraz maja duże znaczenie przy rozkładzie celulozy, dzięki specyficznemu enzymowi -celulazie.

Grzyby mogą być źródłem zarówno materii nieorganicznej, będącej produktami metabolizmu (CO2, H2O), jak i materii organicznej, ponieważ są pokarmem dla wielu drobnoustrojów. Dzięki grzybom następuje rozkład gałęzi i liści - szacuje się, że bez tego rozkładu rocznie powstawałoby w lasach tropikalnych 12 ton odpadów celulozowych na jeden hektar.

Wiele gatunków grzybów wykorzystywanych jest w produkcji żywności: pieczywa, alkoholi, serów. Niektóre z nich, jak pędzlaki i kropidlaki przyczyniają się do jej rozkładu.

Wykorzystuje się je także do produkcji leków, głównie antybiotyków (w połowie XX w. znano już 96 antybiotyków pochodzenia grzybowego), związków organicznych (kwas cytrynowy) oraz enzymów na skalę przemysłową.

Grzyby jadalne mają zastosowanie kulinarne. Od wieków podejmowane są próby wprowadzenia hodowli grzybów do celów przemysłowych. Udało się to zrobić jedynie w przypadku 12 gatunków. Podstawowym ich źródłem cały czas pozostają grzyby dziko rosnące.

Komunikacja ta polega na wielokierunkowym przepływie informacji (w formie związków chemicznych i struktur komórkowych) pomiędzy strzępkami grzybów a innymi roślinami i drzewami.

Każda grzybnia ma swój własny kod komunikacji.

Nosi on nazwę Pestalotiopsis microspora. Jego aktywność degradacji poliuretanu została odkryta dopiero w 2010 roku. Jest to pierwszy gatunek grzyba, który jest w stanie przetrwać na poliuretanie w warunkach beztlenowych.

Sprawia to, że grzyb ten jest potencjalnym kandydatem do projektów bioremediacji (biologiczne oczyszczanie ziemi) obejmujących duże ilości plastiku.

Jest to bardzo rzadki grzyb, w Polsce podlega całkowitej ochronie, umieszczony jest na Czerwonej Liście Grzybów Wielkoowocnikowych ze statusem E, czyli "wymierające".

Grzyb jest niejadalny, ale niesłychanie dekoracyjny.

Najnowsze dowody wskazują, że pierwsze grzyby wyewoluowały na Ziemi między 715 a 810 mln lat temu.

Najcenniejszymi grzybami są trufle białe. Za okaz ważący 1,5 kg zapłacono 330 tys. dolarów.