Nauka

Ciekawostki o bursztynie

Znaleźliśmy 18 ciekawostek na temat bursztynu

Sukcynit, elektron, jantar, sokal, amber, karuba, chaszmal

Bursztyn to jeden z najciekawszych produktów wytworzonych przez naturę. Posiada wygląd kamienia szlachetnego, ale jest skamieniałą żywicą drzew iglastych żyjących przed milionami lat.
Od wieków stanowił przedmiot handlu, dla pozyskania go wytyczono w Europie szlak handlowy - szlak bursztynowy.
Od wieków też istniało zapotrzebowanie na ten surowiec ze względu na jego liczne walory dekoracyjne, kosmetyczne i medyczne.
Największe złoża bursztynu, bo aż ponad 90%, znajdują się w rejonie Morza Bałtyckiego, w obwodzie kaliningradzkim. 

Bursztyn
1

Bursztyn jest skamieniałą żywicą drzew iglastych.

Może powstawać także z żywicujących drzew liściastych z grupy bobowców (Fabales), ale jest to rzadkie zjawisko.

2

Bursztyn występuje w utworach trzeciorzędowych i kredowych.

Z utworów trzeciorzędowych pochodzi bursztyn bałtycki, dominikański, birmański, chilijski, meksykański, australijski, grenlandzki, sachaliński i sycylijski.

Z utworów kredowych natomiast: libański, jakucki, odmiany spotykane w Kanadzie (cedaryt) i odmiany spotykane w Czechach (walchowit, neudorfit).

3

Najbardziej znany jest bursztyn pochodzący z utworów trzeciorzędowych Polski, Litwy, Łotwy, Rosji, Danii i Niemiec.

Jego nazwa geologiczna to sukcynit. 

4

Największe na świecie pokłady bursztynu znajdują się w obwodzie kaliningradzkim, w okolicy Jantarnego nad Bałtykiem.

Szacuje się, że znajduje się tam ponad 90% światowych zasobów tego surowca.

5

Pierwsze wzmianki o złożach bursztynu nad Bałtykiem pochodzą z XII wieku.

Nie ustalono jednoznacznie z jakiego gatunku drzewa pochodziła żywica, z której powstał bursztyn bałtycki. Najczęściej w literaturze wskazywana jest sosna bursztynowa (Pinus succinifera). Jednak najnowsze badania wskazują na Pseudolarix wehri z rodzaju modrzewników lub na drzewa z rodziny sośnicowatych.

6

Bursztyn bałtycki występuje w złożach.

Na terenie Polski znajdują się one w okolicach Zatoki Gdańskiej, Mierzei Wiślanej, u nasady Mierzei Helskiej, w okolicach Lubartowa, na Kurpiach czy okolicach Słupska, gdzie znajduje się dawna kopalnia bursztynu w Możdżanowie.

Geologicznie udokumentowane są cztery złoża o łącznej zawartości bursztynu 1118 ton, największe w okolicach Lubartowa - 1088 ton.

7

Polska nazwa bursztyn pochodzi od jego niemieckiej nazwy Bernstein - kamień, który się pali.

W różnych krajach bursztyn nosi różne nazwy.

Dowiedz się więcej ...
8

Bursztyn bałtycki występuje w postaci nieregularnych bryłek.

Największa znaleziona w Polsce bryła pochodziła z okolic Kamienia Pomorskiego i ważyła 9,75 kg. Została znaleziona w 1960 roku, obecnie znajduje się ona w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldtów w Berlinie.

9

Najstarszy wydobyty bursztyn pochodzi z okresu późnego karbonu (320 mln lat temu).

Bursztyn czasami zawiera inkluzje - zwierzęta lub materię roślinną, która została uwięziona w żywicy podczas wydzielania. Są to: owady, pająki, pierścienice, żaby, skorupiaki, bakterie i ameby, morskie mikroskamieniałości, drewno, kwiaty i owoce, sierść, pióra i in drobne organizmy.

Dowiedz się więcej ...
10

Ochrona prehistorycznych organizmów w bursztynie stanowi kluczowy punkt fabuły powieści Michaela Crichtona "Park Jurajski" z 1990 roku.

Również w adaptacji filmowej powieści z 1993 roku autorstwa Stevena Spielberga pojawia się motyw wydobycia przez naukowców zachowanej w bursztynie krwi dinozaurów z prehistorycznych komarów w nim uwięzionych. Z naukowego punktu widzenia nie jest to możliwe, ponieważ żaden bursztyn ze skamieniałymi komarami nie dostarczył zachowanej krwi. Bursztyn może zachować DNA, ponieważ odwadnia i w ten sposób stabilizuje uwięzione w nim organizmy.

Ustalono, że DNA uwięzione w bursztynie może przetrwać około miliona lat w idealnych warunkach.

11

Bursztyn występuje w różnych kolorach.

Zwykle jest to kolor żółto-pomarańczowo-brązowy, określany mianem koloru "bursztynowego", ale może mieć również barwę od białawej przez blado-cytrynowo-żółtą do brązowej i prawie czarnej.

Inne niezwykłe kolory bursztynu to: czerwony, nazywany czasami "wiśniowym bursztynem", zielony, a nawet niebieski, który jest rzadki i bardzo poszukiwany.

12

Bursztyn jest mieszaniną kilkudziesięciu różnych związków chemicznych.

Zawiera około 67-81% węgla i około 1% siarki oraz tlen i wodór, a także kwas bursztynowy ( w sukcynicie 3-8% a w innych odmianach bursztynu poniżej 3%).

Temperatura topnienia bursztynu wynosi 287-300 °C.

13

Od czasów prehistorycznych bursztyn wykorzystywany był do wyrobu biżuterii i ozdób, a także w medycynie ludowej.

Bursztynowe ozdoby znaleziono w grobowcach mykeńskich i innych miejscach w Europie. W jubilerstwie najbardziej ceniony jest bursztyn bałtycki. Ozdoby i amulety wyrabiano z niego już w paleolicie, o czym świadczy stanowisko archeologiczne we wsi Niedźwiedziówka w powiecie nowodworskim.

Jako substancja lecznicza bursztyn i jego ekstrakty używane były od czasów Hipokratesa w starożytnej Grecji, przez średniowiecze, aż do początku XX wieku. Tradycyjna medycyna chińska używa bursztynu do "uspokojenia umysłu".


14

Bursztyn od wieków był przedmiotem handlu i jest nim nadal.

Bursztynem bałtyckim handlowano w całej starożytnej Europie. Ogromnym powodzeniem cieszył się zwłaszcza w Cesarstwie Rzymskim i w całym basenie Morza Śródziemnego. Wyprawy po bursztyn organizowane były od V w. p.n.e. i prowadziły tzw. szlakiem bursztynowym od Atlantyku do wybrzeży Morza Bałtyckiego.

Początkowo był przedmiotem wymiany handlowej, w której pośrednikami byli Celtowie, od których kupcy nabywali elektron, nie docierając do Bałtyku. Rozwój handlu bursztynem Rzymianie rozwinęli na dużą skalę w I w. n.e., organizując kilkoma drogami wyprawy z Panonii nad Bałtyk, szczególnie do Sambii (historyczna kraina w Prusach). Szczytowy rozwój handlu bursztynem przypada na III w., później stopniowo zamierał.

Głównym ośrodkiem handlu bursztynem na terenie imperium rzymskiego była Akwileja, jedno z rzymskich centrów rzemieślniczych (obecnie na liście UNESCO). Szlak wiódł przez Bramę Morawską oraz Kotlinę Kłodzką, przez Śląsk, Wielkopolskę oraz Kujawy nad Bałtyk.

Z całą pewnością prowadził przez Wrocław, przez jego osiedle Partynice, gdzie w XIX wieku znaleziono duże ilości bursztynu, tzw. "bursztynowy depozyt z Partynic", pochodzący z I w. p.n.e. o łącznej wadze około 1,5 tony. Znajduje się on w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu.


15

Bursztyn nadal stanowi przedmiot handlu.

Corocznie w Gdańsku odbywają się międzynarodowe targi bursztynem - Amberif - będące największymi tego typu targami na świecie. Ich pomysłodawcą był gdański artysta Giedymin Jabłoński.

16

Najbardziej znanym dziełem wykonanym z bursztynu jest Bursztynowa Komnata.

Był to kompletny, bursztynowy wystrój komnaty z XVIII wieku, zamówiony u gdańskich mistrzów przez Fryderyka I Hohenzollerna, jako wystrój gabinetu w jego podberlińskim pałacu Charlottenburg. Komnata w 1716 roku trafiła do Petersburga, gdyż spodobała się carowi Piotrowi I Wielkiemu podczas jego wizyty w Prusach, a Fryderyk I mu ją podarował.
W 1941 roku Bursztynowa Komnata została zrabowana przez Niemców, rozłożona i spakowana w kilku skrzyniach przewożona była w różne miejsca, by w rezultacie zaginąć. Do dziś nie została odnaleziona, stała się symbolem zaginionego skarbu.

17

Najciekawsze polskie kolekcje bursztynu można oglądać w kilku miejscach na terenie kraju.

Są to: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Zamkowe w Malborku, Muzeum Bursztynu w Gdańsku, Muzeum Bursztynowa Komnata w Stegnie oraz Muzeum Inkluzji w Bursztynie w Gdyni.

18

Bursztyn wykorzystywany jest głównie w przemyśle jubilerskim, ale też w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i medycynie.

Należy do wysoko cenionych kamieni ozdobnych, z których wykonywane są zarówno przedmioty użytkowe i ozdobne, a także biżuteryjne, często o dużej wartości artystycznej.

Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

35 ciekawostek o sośnie zwyczajnej
35 ciekawostek o sośnie zwyczajnej
Pinus sylvestris
Sosna zwyczajna jest naszym najważniejszym drzewem leśnym. Stanowi ponad 70% ogólnego drzewostanu polskich lasów, a w powierzchni Lasów Państwowych te ...
16 ciekawostek o Modrzewiu europejskim
16 ciekawostek o Modrzewiu europejskim
Larix decidua
Jest to bardzo ciekawe drzewo iglaste znane głównie z tego, że na zimę zrzuca igły. Modrzew europejski cechuje się szybkim wzrostem i z tego względu j ...
23 ciekawostki o Gdyni
23 ciekawostki o Gdyni
Od wioski rybackiej do dynamicznego nadmorskiego miasta
Podobnie jak pozostałe miasta wchodzące w skład trójmiasta, Gdynia może pochwalić się kilometrami pięknych, piaszczystych plaż. Na turystów czeka wiel ...
14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
Jeden z dwóch nadmorskich parków narodowych
Słowiński Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce i drugim, obok Wolińskiego Parku Narodowego, parkiem nadmorskim w n ...
61 ciekawostek o Gdańsku
61 ciekawostek o Gdańsku
Miasto Solidarności
Leżący nad Morzem Bałtyckim Gdańsk jest miastem z 1000-letnią historią łączącą tradycję kultur wielu narodów. Jest miastem Heweliusza, bursztynu i Nep ...
31 ciekawostek o Kołobrzegu
31 ciekawostek o Kołobrzegu
Salsae Cholbergiensis, Colbrege, Coluberch, Colberg, Kolberg aż wreszcie Kołobrzeg
Kołobrzeg był istotnym miejscem na mapie Europy już w średniowieczu. Ze względu na solanki, rozwijała się tu działalność zarówno warzelnicza jak i kup ...
20 ciekawostek o Morzu Bałtyckim
20 ciekawostek o Morzu Bałtyckim
Dla Polaków to po prostu "morze"
Morze Bałtyckie jest wyjątkowym zbiornikiem wodnym, jego charakterystyczna linia brzegowa jest jedyna w swoim rodzaju. To średniej wielkości morze łąc ...
55 ciekawostek o Sopocie
55 ciekawostek o Sopocie
Miasto wakacji, słońca, szumu morza, słynnego mola i festiwalu
Sopot jest jednym z najpiękniejszych polskich kurortów nadmorskich. Zawsze przyciągał turystów swoim urokiem. Już w 1823 roku wybudowano tu pierwszy Z ...

Najnowsze tematy

20 ciekawostek o Syrakuzach
20 ciekawostek o Syrakuzach
Miasto Archimedesa
Syrakuzy to miasto usytuowane na wschodnim wybrzeżu Sycylii we Włoszech. Jego korzenie sięgają czasów starożytnych, kiedy to było jednym z najważniejs ...
11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...

Podobne tematy