Ciekawostki o Operze Garnier

Jest ona jedną z dwóch (obok Opera Bastille) paryskich oper, które podlegają państwowej instytucji Opéra National de Paris.

Opera Garnier nazywana jest najsłynniejszą operą na świecie, symbolem Paryża, podobnie jak katedra Notre Dame, Luwr czy bazylika Sacre Coeur.

W Palais Garnier mieści się także Bibliothèque-Musée de l'Opéra de Paris (Biblioteka-Muzeum Opery Paryskiej), zarządzana przez Bibliothèque Nationale de France.

Autorem projektu i osobą nadzorującą budowę był francuski architekt Charles Garnier, który podjął się tego dzieła na polecenie cesarza Napoleona III. Opera została zbudowana w stylu "Napoleona III" (Garnier ponoć tak określił styl zaprojektowanego budynku w rozmowie z cesarzową Eugenią).

Styl "Napoleona III", zwany też Stylem Drugiego Cesarstwa był stylem mocno eklektycznym, u podstawy którego leżała inspiracja stylami z poprzedniego okresu, zwłaszcza Renesansu, Ludwika XV i Ludwika XVI, sztuką azjatycką.

Do zamachu doszło 14 stycznia 1858 roku, kiedy para cesarska udawała się do istniejącej wówczas w Paryżu Opery Paryskiej - Salle Le Peletier. Zamachu dokonał Felice Orsini, który był członkiem organizacji karbonariuszy (w Polsce znanych jako węglarze), tajnego stowarzyszenia rewolucyjnego.

Orsini, mając nadzieję, że śmierć cesarza wywoła we Francji wybuch rewolucji, wraz z trzema wspólnikami obrzucili bombami powóz, którym Napoleon III i cesarzowa Eugenia udawali się do paryskiej opery.

Zginęło wówczas kilkadziesiąt osób, a cesarz, który był celem zamachu, nie został nawet ranny. Orsini zaprojektował bombę wypełnioną piorunianem rtęci o straszliwej, jak na tamte czasy, sile rażenia, nazywanej później bombą Orsiniego.

Zastosował nowoczesne techniki i materiały, w tym żelazną konstrukcję (pionierskie rozwiązanie zastosowane też w innych budynkach Napoleona III, m.in. w Bibliothèque Nationale i Les Halles).

Garnier nie pozostawiał przestrzeni bez dekoracji. Stosował polichromię (różnorodne kolory) dla uzyskania efektu teatralnego, różnorodne odmiany marmuru i kamieni, porfiru i złoconego brązu.

Na fasadzie opery wykorzystano siedemnaście różnych rodzajów materiałów, ułożonych w wyszukane, wielokolorowe fryzy, kolumny i posągi, z których wiele przedstawia bóstwa z mitologii greckiej. W jej tworzeniu uczestniczyło czternastu malarzy, twórców mozaik i siedemdziesięciu trzech rzeźbiarzy.

Popiersia te przedstawiaj wielu kompozytorów, m.in. Rossiniego, Aubera, Beethovena, Mozarta, Spontiniego, Meyerbeera i Halevy'ego oraz librecistów: Eugene Scribe i Philippe Quinaulta.

Po zamachu w 1858 roku, Napoleon III postanowił o budowie nowej opery, która będzie mogła sprostać też wymaganiom bezpieczeństwa dla rodziny cesarskiej.

Garnier w swoim projekcie uwzględnił oddzielne wejście dla cesarza, którym prosto z powozu mógł on dojść do swojej loży w operze, nie kontaktując się z publicznością.

Haussmann swoimi rozporządzeniami z połowy XIX wieku nadał centrum miasta nowoczesny wygląd paryskiego pejzażu miejskiego, który zachował się do dziś.

Napoleon III Bonaparte wydał polecenie rozbiórki 12 tys. metrów kwadratowych średniowiecznej zabudowy miejskiej pod gmach opery. Ogłoszono konkurs architektoniczny, na który zgłosił się między innymi młody, 35-letni, nieznany architekt Charles Garnier, który wygrał konkurs. Budowę utrudniał wysoki poziom wód gruntowych, co powodowało, że trudno było zabezpieczyć fundamenty. 

Pod budynkiem opery znajduje się zbiornik na wodę gruntowa, której poziom strażacy muszą regularnie sprawdzać i nadmiar odpompowywać.

Poza trudnością w zabezpieczeniu fundamentów, budowę opóźniła także wojna w 1870/71 roku i upadek Drugiego Cesarstwa.

Gdy w 1873 roku spłonęła istniejąca od 1821 roku Salle Le Peletier (trwający 27 godzin pożar został prawdopodobnie wywołany nowatorskim oświetleniem gazowym opery), rząd III Republiki Francuskiej zdecydował o ukończeniu budowy Opery Garnier w styczniu 1875 roku.

W XIX wieku wizyta w operze była przede wszystkim wydarzeniem towarzyskim, chodziło o to aby widzieć i być widzianym. Potrzebna była do tego specjalna oprawa w postaci znakomitego wnętrza.

Architekt stworzył okrągły salon Salon du Glacier z efektownymi marmurowymi schodami i ogromną widownię w kolorach czerwieni i złota, posiadającą cztery balkony i malowidło na suficie autorstwa Marca Chagalla (pierwotnie namalowane przez Julesa-Eugene'a Lenepveu, w 1964 na zdejmowanej ramie nad oryginałem zamontowano nowy sufit namalowany przez Marca Chagalla).

Schody wykonane są z białego marmuru i dzielą się na dwie rozbieżne kondygnacje prowadzące do Wielkiego Foyer. Cokoły schodów zdobią kobiece pochodnie, a sufit nad klatką schodową przedstawia sceny z mitologii greckiej.

Scena jest największa w Europie i może pomieścić 450 artystów.

Koszt wykonania żyrandola wyniósł 30 tys. franków w złocie. Zainstalowanie centralnego żyrandola wzbudziło kontrowersje i było krytykowane przez widzów lóż czwartego poziomu za zasłanianie sceny oraz widoku na sufit z malowidłem Lenepveu.

Pierwotnie żyrandol w celu czyszczenia był podciągany do kopuły nad widownią, obecnie jest obniżany. Przestrzeń w kopule w latach 60. XX wieku wykorzystywana była na próby operowe. W latach 80. została przebudowana na dwa piętra przeznaczone na próby taneczne.

20 maja 1896 roku jedna z przeciwwag żyrandola uwolniła się, przebiła sufit do audytorium i zabiła konsjerża (istniej nieprawdziwa informacja, że żyrandol spadł zabijając jedną osobę). Incydent ten zainspirował jedną z bardziej znanych scen z powieści Gastona Lerouxa z 1910 roku pod tytułem "Upiór w operze".

 Nową instalację elektryczną budynek otrzymał w 1969 roku. W latach 50. XX wieku z tyłu sceny zainstalowano nowe windy osobowe i towarowe.

W pomieszczeniu tym tancerze rozgrzewali się przed występem, dopasowywali kostiumy itp. Wkrótce stało się powszechne, że zaczęli tam gromadzić się właściciele lóż, którzy przyglądali się tancerzom. Byli to starzy i bogaci mężczyźni, którzy obserwowali młodziutkich, często 13, 14-letnich tancerzy i uwodzili ich. Proceder ten wspierany był przez tzw. "matki", które zajmowały się stręczycielstwem.

Malarstwo Edgara Degasa i Jean-Louisa Foraina często pokazuje to miejsce i jego erotyczną atmosferę.