Architektura
Ciekawostki o Chichen Itza
Prekolumbijskie miasto Majów
Chichen Itza jest prekolumbijskim miastem w Meksyku, założonym przez Majów - grupę Indian zamieszkujących Jukatan, Gwatemalę, Belize i zachodni Honduras. Majowie byli twórcami wysoko rozwiniętej cywilizacji, której początki sięgają okresu preklasycznego. Zabytki architektoniczne składające się na Chichen Itza stanowią ogromną wartość archeologiczną i historyczną w badaniach nad tą cywilizacją. Z tego też powodu Chichen Itza jest obecnie najchętniej odwiedzanym przez turystów obiektem i jednym z najciekawszych miejsc w Meksyku. Należy też do nowej listy cudów świata UNESCO.
1
Chichen Itza zostało założone między IV a VI wiekiem, a jego najintensywniejszy rozwój przypadł na okres X-XI wieku. Miasto założyli Majowie w okresie klasycznym, najważniejszym w rozwoju tej cywilizacji, trwającym od IV do IX w.
2
Historia cywilizacji Majów trwała około 2 tys. lat, a naukowcy podzielili ją na trzy okresy: przedklasyczny, klasyczny i postklasyczny. Okres przedklasyczny charakteryzował się drewnianą i glinianą zabudową, która nie przetrwała i nie pozostawiła po sobie wielu śladów. Okres klasyczny był dla tej cywilizacji najlepszym okresem, wtedy powstało zdecydowanie najwięcej miast, zarówno na południu, w centrum jak i na północy państwa Majów. Z tego okresu pochodzą m.in. takie miasta jak: Tikal, Calakmul, Palenque, Uxmal, Chichen Itza.
3
Miasta te rozwijały się prężnie przez kolejnych 500 lat. Wtedy to ze wszystkich tych miast, nie wiadomo z jakiego powodu, ludzie wywędrowali. Miasta zostały puste, niszczały, porastała je dżungla. Stan taki utrzymywał się około 100 lat. Po tym czasie ludzie powrócili do miast na północy państwa Majów, do miast na południu - Palenue, Tikul - ludzie nie powrócili już nigdy. Miasta te zarosły dżunglą, popadły w ruinę. Dopiero kilkaset lat później odkryli je Hiszpanie, a w XX w. naukowcy rozpoczęli w nich badania archeologiczne.
4
Do Chichen Itza powrócili Majowie i rozpoczęli nowy okres w dziejach - postklasyczny. Do Chichen Itza przybyli Majowie z plemienia Itza oraz Toltekowie, którzy zamieszkiwali Wyżynę Środkowo-Meksykańską. Początkowo toczyli między sobą walki, jednak w końcu postanowili współpracować i wspólnie przystąpili do rozbudowy miasta. Powstały wówczas obok istniejącej, najstarszej południowej części, nowe - środkowa i północna.
5
Z tego okresu pochodzą największe budowle: Świątynia Kukulkana, boisko do gry zespołowej Ulamaliztli, Świątynia Wojowników, grupa Tysiąca Kolumn, Świątynia Jaguara i wiele innych budowli, piramid i wolno stojących ołtarzy.
6
W starej, południowej części Chichen Itza, znajduje się Grobowiec Kapłana. Jest to 10-metrowa piramida, w której znajduje się siedem grobowców sprzed 1,5 tys. lat z pozostałościami szkieletów ludzkich oraz wartościowymi przedmiotami.
7
Inna budowlą jest El Caracol czyli Ślimak - okrągła szeroka wieża o wysokości 12 m i średnicy 6,7 m, zbudowana na dwóch tarasach. Było to prawdopodobnie obserwatorium astronomiczne, jako że Majowie byli znakomitymi astronomami i matematykami. Ślimak został tak zbudowany, że promienie słoneczne wpadają do jego środka tylko dwa razy do roku, 21 marca i 21 września. Tego typu budowle znajdowały się w wielu majańskich miastach.
8
Skrajnie południową część miasta wypełnia zespół kilku budynków. Znajduje się tam m.in. kościół z pięknymi płaskorzeźbami poświęconymi Chacowi - bogowi deszczu i burzy oraz Dom Mniszek czyli szkoła.
9
W Chichen Itza znajduje się boisko do najstarszej na świecie zespołowej gry w piłkę -Ulama. Ulama (w języku azteckim ulamaliztli) uznawana jest za najstarszy sport na świecie. Najstarsze pole do gry w ulamę zostało zbudowane około 1500 r. p.n.e w obecnym stanie Chiapas w Meksyku, a znaleziono też starsze o 300-500 lat piłki do tej gry. Grali w nią Aztekowie, Mistekowie i Majowie. Gra była związana z rytuałami religijnymi, w trakcie których zabijano więźniów (wyjmowano ich serca i składano w ofierze), zmuszanych do gry w ulamę.
10
Boiska do gry w ulamę znajdowały się prawie w każdym majańskim mieście, ale to w Chichen Itza jest największym na świecie boiskiem piłkarskim do gry w ulamę. Gra toczyła się pomiędzy dwiema drużynami stojącymi naprzeciw siebie, których zadaniem było odbijanie piłki. Piłka wykonana była z materiału przypominającego kauczuk - gumy chicle, pochodzącej z drzewa Manilkara zapota (pigwica właściwa, sapodilla, sączyniec). Piłka ważyła około 5 kg i można było ją odbijać tylko kolanem, udem lub biodrem. Piłką należało trafić do otworu w kamiennym bloku.
11
Na terenie Chichen Itza znajdują się dwie studnie. Z jednej pobierano wodę na bieżące potrzeby, a z drugiej wody nie wykorzystywano, bo była to Studnia Święta. Od tej Świętej Studni pochodzi nazwa miasta, bowiem Chichen oznacza "przy wrotach studni", Itza natomiast jest nazwą majańskiego plemienia.
12
Święta Studnia poświęcona była bogowi deszczu - Chaacowi. Majowie składali w tej studni ofiary bogowi Chaac. Początkowo były to drobne przedmioty ozdobne, później składano w ofierze zwierzęta, a na koniec były to ofiary z żywych ludzi. Na ofiary wybierano dziewice z bogatych rodów. Badania archeologiczne prowadzone w XX w wykazały na dnie studni kości młodych dziewcząt, kości zwierząt, a także wiele cennych kosztowności i przedmiotów użytkowych. Wśród najcenniejszych znalezisk były nefrytowe i jadeitowe ozdoby, miedziane dyski i złote dzwoneczki.
13
Święta Studnia jest wapienną studnią krasową (cenote), mierzy 20 m głębokości, 50 m średnicy i jest niemalże idealnie okrągła. Pełniła ona ważną funkcję religijną i była sercem Chichen Itza, dzięki czemu miasto zyskało dominującą pozycję w regionie i mogło utrzymywać swoją władzę. Wierzono, że poprzez składanie wotów w studni, można się komunikować z bogami i przodkami.
14
Kolejnym obiektem w Chichen Itza jest tzw. Platforma Wenus, zwana również Grobowcem Chaca. Wenus dla Majów była świętą gwiazdą i właśnie symbolami tej gwiazdy ozdobiona jest platforma. Ozdobiona jest ona również wizerunkami azteckiego boga Quetzalcoatla (pierzastego węża, który stworzył ludzi, uosabiał ziemię, dzienne niebo i wiatr). Jest to efekt współpracy Majów i Talteków przy budowie miasta. Jednak Majowie zmienili mu imię na Kukulkan. Platforma była miejscem składania ofiar, tam kapłani wyrywali serca skazańcom i składali je w ofierze bogu Chac Moolowi.
15
Okolo 1100 roku w Chichen Itza zbudowana została Świątynia Wojownika, w której wojownicy majańscy zbierali się przed każdą bitwą. Została zbudowana w stylu całkowicie tolteckim, jest dokładnym odwzorowaniem świątyni z miasta Tula, stolicy państwa Tolteków leżącego 100 km na północ od Meksyku. Na szczycie świątyni umieszczony jest posąg tolteckiego boga deszczu Chac Moola, na brzuchu którego umieszczone jest naczynie, do którego kapłan składał ludzkie serca.
16
Obok świątyni znajduje się kolumnada składająca się z około 200 kolumn. Hiszpanie nazwali to miejsce grupą Tysiąca Kolumn. Kolumny te prawdopodobnie służyły podtrzymywaniu dachu nad znajdującym się tu miejscem targowym.
17
Najsłynniejszym obiektem w Chichen Itza jest Piramida Kukulkana zwana El Castillo lub Zamkiem. Piramida posiada bardzo regularną budowę, ma 24 m wysokości, a razem ze znajdująca się na szczycie świątynią poświęconą Kukulkanowi - 30 m. Budowla ta jest dowodem na bardzo rozległą wiedzę Majów na temat matematyki, geometrii i astronomii. Piramida na każdej z czterech ścian posiada taką samą ilość schodów, w sumie 365, co odzwierciedla ilość dni w roku. Obok schodów umieszczone są 52 płyty kamienne, które są odzwieciedleniem jednego cyklu życia u Majów, który wynosił 52 lata. Majowie posługiwali się dwoma kalendarzami, religijnym i astronomicznym. Dni w tych kalendarzach nie pokrywały się, jedynie raz na 52 lata jednego dnia kalendarze te łączyły się, co oznaczało koniec jednej epoki.
18
Szczególnymi dla tej piramidy datami są 21 marca i 21 września. W te dni przesilenia wiosennego i jesiennego przybywają tam dziesiątki tysięcy ludzi, aby być świadkami zjawiska, kiedy to wschodzące słońce tak oświetla krawędzie schodów, że pojawia sie na nich cień w postaci pełzającego węża. 21 marca cień pełznie przez cały dzień z góry w dół, a 21 września z dołu do góry. Dla Majów była to symbolika pory zasiewów i pory zbiorów.
19
Obecnie piramida nie jest dostępna dla zwiedzających. Ludzie, którzy kiedyś byli na jej wierzchołku opowiadali, że miejsce to emanuje wyjątkową, pozytywną energią, siłą. Odczuwali szczególne zadowolenie, euforię, pewność siebie.
20
W 2007 roku Chichen Itza zostało ogłoszone jednym z siedmiu nowych cudów świata.
21 Przygotowaliśmy dla Ciebie quiz o Chichen Itza. Dzięki quizowi sprawdzisz, jak dobrze pamiętasz o czym pisaliśmy w ciekawostkach :)
