Geografia

Ciekawostki o Ojcowskim Parku Narodowym

Znaleźliśmy 27 ciekawostek na temat Ojcowskiego Parku Narodowego

Najmniejszy z polskich parków narodowych

Ojcowski Park Narodowy powstał jako szósty park narodowy w Polsce w 1956 roku. Od sześćdziesięciu pięciu lat unikatowa przyroda Doliny Prądnika jest prawnie chroniona i cieszy odwiedzających te strony turystów nie tylko z Małopolski. Nazywany "Polską Szwajcarią" stanowi bajkową krainę pełną wapiennych ostańców, jaskiń, skalnych bram i dolin, których historia powstania przekazywana jest przez kolejne pokolenia w formie ludowych podań.
Ojcowski Park Narodowy
1
Ojcowski Park Narodowy znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim.
Położony jest w czterech gminach: Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś i Sułoszowa. Leży około 16 km od Krakowa.
2
Jego powierzchnia wynosi 21,46 km2.
Jest najmniejszym parkiem narodowym w Polsce.
3
Geograficznie leży w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, na Wyżynie Olkuskiej.
Swym zasięgiem obejmuje środkową część Doliny Prądnika i część Doliny Sąspowskiej z przylegającymi do niej częściami wierzchowiny jurajskiej.
4
Dolina Prądnika biegnie przez całą długość Ojcowskiego Parku Narodowego.
Jej powierzchnia wynosi 2146 ha, rozpoczyna się w okolicach Sołuszowej, gdzie znajdują się źródła Prądnika. Dolina zbudowana jest głównie z wapieni z okresu górnej jury i kredy (150 mln lat), których grubość dochodzi do 200 m.
5
Ojcowski Park Narodowy został utworzony w 1956 roku.
Powstał na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 stycznia 1956 roku, jako szósty park narodowy w Polsce. W 1981 roku utworzono wokół niego strefę ochronną, którą tworzył Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. W 2009 roku zespół ten (wraz Zespołem Parków Krajobrazowych Podgórza i Popradzkim Parkiem Krajobrazowym) przekształcono w Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.
6
Pierwsze badania naukowe dotyczące przyrody Doliny Prądnika prowadzono już w XIX wieku.
W zbudowanej głównie z wapienia (w niektórych miejscach pokrytego warstwą lessu o miąższości do 8 m) dobrze rozwinęły się zjawiska krasowe. Powstały liczne jaskinie (około 500), wąwozy i jary z wywierzyskami, bramy skalne, iglice i ostańce. Badania naukowe prowadzone wówczas doprowadziły do odkrycia wielu interesujących gatunków rośli i zwierząt. Dokonano też eksploracji wielu jaskiń. O terenach tych zaczęto mówić, powstawały reportaże, ludzie zaczęli odwiedzać dolinę, stała się ona też natchnieniem wielu artystów - malarzy i poetów. Zaczęto brać pod uwagę objęcie ochroną tego zakątka zwanego "Polską Szwajcarią".
7
W tamtym okresie lasy wokół Ojcowa intensywnie eksploatowane były przez wrocławskich kupców.
Wycinano całe drzewostany (wycięto drzewa pokrywające wierzchowinę jurajską w rejonie Smardzowic, Woli Kalinowskiej i Sąspowa), rozkopywano jaskinie w celu wydobycia nagromadzonego w nich guana ( największe straty poniosły jaskinie Koziarnia i Nietoperzowa, w których eksploatację namulisk prowadził w latach 1877-78 Górnośląski Urząd Górniczy pod kierunkiem O. Grubego), odłamywano skalne nacieki.
8
Zaczęto głośno mówić o konieczności ochrony tych terenów.
Ukazywały się artykuły prasowe, a niektórzy ziemianie i przedsiębiorcy wykupywali tam tereny aby w ten sposób chronić ich zasoby przyrodnicze. Duże zasługi w tym zakresie położył Jan Zawisza - archeolog amator, a później Ludwik Józef Krasiński (hrabia, ekonomista, przemysłowiec, właściciel m.in. majątku ziemskiego Ojców). Założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego (powieściopisarz, publicysta, przedstawiciel naturalizmu w literaturze polskiej) spółka akcyjna wykupiła zamek w Pieskowej Skale wraz z otaczającym go lasem i skałami. Pod koniec XIX wieku, z inicjatywy Stanisława Jana Czarnowskiego, w Ojcowie założono muzeum regionalne, które pełniło dydaktyczną funkcję w zakresie ochrony przyrody Doliny Prądnika.
9
Projekt utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Prądnika i Sąspowskiej powstał w 1924 roku pod kierunkiem botanika, profesora Władysława Szafera  (prof. UJ, dyr. krakowskiego Ogrodu Botanicznego).
Z jego inicjatywy opracowano pierwszą monografię przyrodniczą Doliny Prądnika i Doliny Sąspowskiej, zaprojektowano też pierwszy rezerwat przyrody. Nie udało się jednak zrealizować tego projektu przed II wojną światową.
10
Po zakończeniu wojny wznowiono starania o utworzenie rezerwatu.
Plany te zaczęto realizować w 1953 roku, by w 1956 roku powołać Ojcowski Park Narodowy. Początkowo miał on powierzchnię 1570, 59 ha.
11
Wapienie występujące w Ojcowskim Parku Narodowym powstały z nagromadzenia ogromnej ilości szczątków organizmów, które żyły w morzu jurajskim około 150 mln lat temu.
Z reguły mają one barwę białą, jasnożółtą lub jasnoszarą.
12
Występują tam dwa rodzaje wapieni: twarde skaliste, które powstały głównie ze szkieletów gąbek i miękkie ławicowe, w których znajdują się ramienionogi i krzemienne buły.
Wapienie twarde tworzą formy skałkowe, a ławicowe wypełniają przestrzeń między nimi. Na Wyżynie Olkuskiej powstała falista wierzchowina (najwyższa część gór, pagórków łącząca spłaszczenia powyżej stoków) wzniesiona około 450 m n.p.m. W okolicach parku , głównie od strony północno-zachodniej, wierzchowina usiana jest licznymi skałkami zwanymi ostańcami. W południowej części Wyżyny Olkuskiej, na skutek silnej erozji wgłębnej potoków, wykształciła się sieć rzeczna, która utworzyła doliny o charakterze głębokich jarów. W wyniku działalności wód podziemnych powstały liczne jaskinie. W Dolinie Sąspowskiej wytworzyły się osady martwicy wapiennej (trawertyn).
13
Rzeźbę Ojcowskiego Parku Narodowego tworzą dwie grupy form: dolinne i wierzchowinowe.
  •  Formy dolinne tworzą doliny o charakterze jarów (około 100 m wcięte), małe doliny krasowe (wąwozy i wciosy), a także terasy, stożki napływowe i usypiskowe.
  • Formy wierzchowinowe tworzą ostańce.
14
Dolina Prądnika i Dolina Sąspowska to głównie jary krasowe o prostopadłych, skalistych zboczach i płaskim dnie, do których uchodzą mniejsze doliny.
U wylotu bocznych dolin tworzą się stożki napływowe (Jamki, Za Krakowską Bramą, Korytania). Wyloty kilku dolinek maja charakterystyczne bramy skalne. Na zboczach dolin często widoczne są spłaszczenia będące fragmentami teras skalnych. W Ojcowie znajdują się one na wysokości około 30-40 i 80 m nad dnem Doliny Prądnika, a koło Pieskowej Skały ich wysokość wynosi około 12 i 40 m. Tworzą one różne formy skałkowe: m.in. Brama Krakowska, Igła Deotymy. Na zachowanych poziomach terasowych wznoszą się ruiny zamku w Ojcowie  i zamek w Pieskowej Skale.
15
Na obszarze parku znajduje się około 500 jaskiń.
Do najdłuższych należą: Jaskinia Łokietka i Jaskinia Ciemna, które udostępnione są dla turystów, oraz Jaskinia Zbójecka, Jaskinia Okopy Wielka Dolna, Sąspowska, Krakowska, Biała, Koziarnia. Największe zgrupowanie jaskiń znajduje się w niedostępnym dla turystów terenie - w Wąwozie Jamki.
16
Symbolem Ojcowskiego Parku Narodowego jest nietoperz.
W wielu ojcowskich jaskiniach występują nietoperze, które w nich zimują. Odnaleziono w jaskiniach również ślady bytowania człowieka prehistorycznego.
17
Przyroda na terenie parku wykazuje dużą różnorodność.
Mimo, iż przed utworzeniem parku narodowego, na tym terenie wyniszczono zupełnie 36 gatunków roślin, na bogactwo flory składa się obecnie około 950 gatunków roślin naczyniowych, ponad 230 gatunków mchów i wątrobowców, 1200 odmian grzybów i około 200 rodzajów porostów. Występują tam 84 gatunki chronione (m.in. róża alpejska, brzoza ojcowska, skrzyp olbrzymi, rokitnik zwyczajny, zerwa kulista). Przetrwały też gatunki reliktowe: ułudka leśna i obrazki plamiste. Wśród flory ojcowskiej znajdują się przedstawiciele flory stepowej (wiśnia karłowata, aster gawędka, ostnica Jana) i flory górskiej (jodła, grab, tojad smukły, chaber miękkowłosy i in.).
18
W parku występuje około 30 zespołów roślinnych, wśród których największą powierzchnię zajmują lasy i zarośla.
Są to: grądy dębowo-lipowe, buczyna karpacka, jaworzyna górska, bory sosnowe, lasy mieszane. Na skałach występują murawy kserotermiczne, a na dnie dolin lasy łęgowe (zbiorowisko leśne związane z wodami płynącymi). Wilgotne skały porośnięte są glonami, jak np. reliktowy gatunek wodolubka. Występuja tam także gatunki introdukowane, jak grujecznik japoński.
19
Liczbę gatunków zwierząt żyjących w Ojcowskim Parku Narodowym i jego otulinie szacuje się na 11 tys.
Dotychczas wykazano ich około 6 tys. Najbardziej charakterystycznym zwierzęciem, a zarazem symbolem parku jest nietoperz - w OPN żyje 17 gatunków nietoperzy na 25 gatunków żyjących w Polsce (najczęstszymi są nocek duży i podkowiec mały). Stwierdzono tam występowanie 120 gatunków ptaków, w tym 94 lęgowe (m.in. bocian czarny, zimorodek, puszczyk, sowa uszata, dzięcioł czarny, mysikrólik). Płazy reprezentowane są m.in. przez traszkę zwyczajną i grzebieniastą, kumaka nizinnego, ropuchę szarą, rzekotkę drzewną, a gady przez: zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę, padalca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, gniewosza plamistego. W czasach prehistorycznych na terenach tych żyły mamuty, tury, renifery i niedźwiedzie jaskiniowe. Obecnie większe ssaki w parku to sarna, zając szarak, dzik, lis rudy, kuna, gronostaj, bóbr, borsuk, piżmak i in. Opisano ponad 5 tys. gatunków owadów żyjących w parku. 280 gatunków zwierząt żyjących w OPN jest prawnie chronionych.
20
Na terenie parku znajduje się ponad 50 wywierzysk - są to bardzo wydajne źródła krasowe.
Istnieją tylko dwa stałe cieki wodne: Prądnik uchodzący do Wisły i jego dopływ - potok Sąspówka. Nad Prądnikiem zlokalizowane są młyny pochodzące z XIX i pierwszej połowy XX wieku.
21
Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego utworzono kilka szlaków turystycznych.
Ich łączna długość wynosi 46,6 km, ale na niektórych odcinkach szlaki mają wspólny przebieg, dlatego ich rzeczywista długość to około 37,3 km.
22
Pierwszy murowany zamek w obrębie obecnego parku narodowego wybudował Kazimierz Wielki w Osadzie nad Prądnikiem.
Na cześć ukrywającego się kiedyś w Dolinie Prądnika ojca, Władysława Łokietka, nazwał warownię "Ociec u Skały". Ludność z czasem zaczęła skracać nazwę mówiąc jedynie "Ociec", a później "Ojców". Nazwa ta przylgnęła również do osady znajdującej się u stóp zamku, która wcześniej nazywała się Osadą nad Prądnikiem.
23
Istnieje kilka legend dotyczących Ojcowskiego Parku Narodowego.
Jedna z nich dotyczy Groty Łokietka. Kiedy na przełomie XIII i XIV wieku król czeski Wacław II najechał na Polskę i zajął Kraków, włada Polski Władysław Łokietek musiał opuścić swoją siedzibę i ukryć się. Na schronienie wybrał ponoć trudno dostępną jaskinię w Ojcowie, wysoko na stoku Chełmowej Góry. Wejście do groty zasłaniała ogromnych rozmiarów pajęczyna, dlatego, aby jej nie uszkodzić, władcę do wnętrza jaskini opuszczono na linie. Podążający za Łokietkiem oddział pościgowy przejechał obok zakrytej pajęczyną groty, stwierdzając, że tu na pewno się nikt nie ukrył, gdyż pajęczyna jest nietknięta. Okoliczna ludność przynosiła królowi jedzenie, które przygotowywał sobie w jednej z sal jaskini - Kuchni, druga służyła mu za sypialnię, a w trzeciej, zwanej Salą Rycerską żołnierze go wspierający przysięgali mu wierność. Król miał dostęp do wieści z Krakowa, kontrolował sytuację, by w odpowiednim momencie ujawnić się, triumfalnie wkroczyć do miasta i odzyskać koronę. Wspomnienie to żywe jest do dziś, a grota nosi nazwę Groty Łokietka lub Jaskini Królewskiej.
24
Inna legenda dotyczy Pieskowej Skały.
Legenda opowiada o baszcie zamku, zwanej basztą Dorotki, w której od śmierci głodowej zginęła jedna z córek Tęczyńskich. Dziewczyna kochała lutnistę, ale wydano ją za mąż za pana na zamku w Dolinie Prądnika, Zaprzańca. Gdy wieść dotarła do młodego lutnisty, ten, w przebraniu zakonnika zakradł się do grodu i porwał ukochaną. Niestety zbiegów pojmali pachołkowie Zaprzańca. Lutnista zginął na stoku góry włóczony końmi, a Dorotkę umieszczono w baszcie zamkowej, gdzie miała umrzeć z głodu. Ukochany piesek Dorotki codziennie wspinał się na skałę, na której stała baszta i swojej pani przynosił rzucane dla niego ze stołu pańskiego odpadki, aby ta utrzymała się przy życiu. Aby upamiętnić wiernego pieska, skałę nazwano Pieskowa Skała.
25
Legenda o Skale Rękawica opowiada o czasie, gdy ziemie polskie najeżdżane były przez Tatarów.
Gdy Tatarzy zbliżali się do Ojcowa, okoliczna ludność schroniła się w trudno dostępnej jaskini, Jaskini Ciemnej. Tatarska horda przeszukiwała lasy i skalne szczeliny i gdy zbliżała się do jaskini, Stwórca zasłonił wejście do niej własną dłonią. Gdy niebezpieczeństwo minęło i ludzie wyszli na zewnątrz, okazało się, że w miejscu dłoni Stwórcy pozostał ślad na skale w kształcie ręki. Stad obecna nazwa skały - Rękawica lub Pięciopalcówka.
26
Jest i legenda o mistrzu Twardowskim i Maczudze Herkulesa.
Zgodnie z podpisanym przez Twardowskiego cyrografem, zanim ten odda duszę, diabeł musi spełnić trzy życzenia  Twardowskiego. Jednym z nich było przeniesienie skały zwanej Maczugą Herkulesa z innego miejsca do Doliny Prądnika i ustawienie jej tam cieńszym końcem w dół. Skała ta nazywana jest też Sokolą Skałą i z tą nazwą związana jest też ludowa opowieść o uwięzionym w wieży zamkowej mężczyźnie. Pan zamku obiecał więźniowi wolność, gdy ten przyniesie mu pisklę z sokolego gniazda. Więzień rozmyślając nad rozwiązaniem problemu usnął, a wtedy przyleciały do niego sokoły, które uniosły go do gniazda, skąd zabrał jedno pisklę. Ptaki przeniosły potem mężczyznę z powrotem do celi. Odzyskał on wolność, a skała do dziś jest Sokolą Skałą. Znajduje się u stóp zamku w Pieskowej Skale. Liczy 25 m wysokości.
27
W obrębie Ojcowskiego Parku Narodowego znajduje się też Kaplica Na Wodzie.
Według legendy kaplica ta została wybudowana nad wodami Prądnika, gdyż car Mikołaj II zabronił wznoszenia budynków sakralnych na ziemi ojcowskiej. Mieszkańcy sytuując ja w takim miejscu obeszli carski zakaz. Jednak dane historyczne nie potwierdzają tego, natomiast wiadomo, że obiekt ten był łazienką zdrojową przerobioną w 1901 roku na kaplicę. Kaplica wykonana jest przez miejscowych w stylu szwajcarsko-ojcowskim.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

35 ciekawostek o kopalni soli
35 ciekawostek o kopalni soli "Wieliczka"
Jeden z siedmiu cudów Polski
Kopalnia soli "Wieliczka" należy do najliczniej na świecie odwiedzanych podziemnych atrakcji turystycznych. Jest miejscem, gdzie przez 700 lat wydobyw ...
21 ciekawostek o Biebrzańskim Parku Narodowym
21 ciekawostek o Biebrzańskim Parku Narodowym
Największy polski park narodowy
Biebrzański Park Narodowy powstał jako osiemnasty z dwudziestu trzech polskich parków narodowych i obecnie jest największym z nich. Jest też jednym z ...
15 ciekawostek o Drawieńskim Parku Narodowym
15 ciekawostek o Drawieńskim Parku Narodowym
Park narodowy trzech województw
Drawieński Park Narodowy jest jednym z ciekawszych botanicznie regionów w północno-zachodniej Polsce. Występująca tam różnorodność szaty roślinnej jes ...
25 ciekawostek o Tatrzańskim Parku Narodowym
25 ciekawostek o Tatrzańskim Parku Narodowym
Jeden z największych parków narodowych w Polsce
Tatrzański Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce. O utworzeniu obszaru chroniącego przyrodę Tatr myślano już od poł ...
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
Park narodowy w południowo-zachodniej Polsce
Karkonoski Park Narodowy został utworzony w celu ochrony walorów przyrodniczych najwyższego pasma górskiego Sudetów - Karkonoszy. Obejmuje on swym zas ...
19 ciekawostek o Parku Narodowym Yellowstone
19 ciekawostek o Parku Narodowym Yellowstone
Najstarszy park narodowy na świecie
Park Narodowy Yellowstone jest najstarszym i jednocześnie jednym z najpiękniejszych obszarów przyrodniczych na świecie. Teren parku zamieszkiwany był ...
16 ciekawostek o Gorczańskim Parku Narodowym
16 ciekawostek o Gorczańskim Parku Narodowym
Kraina salamandry plamistej
Gorczyński Park Narodowy jest siedemnastym pod względem powierzchni parkiem narodowym Polski. Utworzony w 1981 roku chroni przyrodę Gorców - puszczę k ...
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
Jeden z pierwszych parków narodowych w Europie
Białowieski Park Narodowy zlokalizowany na terenie rozległego lasu będącego Puszczą Białowieską, tworzy oazę dzikiej przyrody niemalże w środku kontyn ...

Najnowsze tematy

20 ciekawostek o Syrakuzach
20 ciekawostek o Syrakuzach
Miasto Archimedesa
Syrakuzy to miasto usytuowane na wschodnim wybrzeżu Sycylii we Włoszech. Jego korzenie sięgają czasów starożytnych, kiedy to było jednym z najważniejs ...
11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...

Podobne tematy