Zwierzęta

Ciekawostki o gadach

Znaleźliśmy 28 ciekawostek na temat gadów

Pierwsze owodniowce

Gady to dość liczna gromada zwierząt, do których zaliczamy ponad 10 tysięcy gatunków.

Żyjące na ziemi osobniki to najlepiej przystosowani i najbardziej odporni przedstawiciele zwierząt, które przed katastrofalnym uderzeniem asteroidy 66 milionów lat temu niepodzielnie rządziły Ziemią.

Gady występują pod wieloma zaskakująco różnymi postaciami, są wśród nich opancerzone żółwie, drapieżne wielkie krokodyle, barwne jaszczurki i węże. Zasiedlają wszystkie kontynenty poza Antarktydą, na której panują warunki uniemożliwiające życie tym zmiennocieplnym istotom.

Gady
1
Do gadów zaliczamy sześć grup  zwierząt (rzędów i podrzędów).
Są to żółwie, krokodyle, węże, amfisbeny, jaszczurki i sfenodonty.
2
Pierwsi przodkowie gadów pojawili się na Ziemi około 312 milionów lat temu.
Był to końcowy okres karbonu. Zarówno ilość tlenu jak i dwutlenku węgla w ziemskiej atmosferze były wtedy dwukrotnie wyższe. Wyewoluowały najprawdopodobniej od zwierząt z kladu Reptiliomorpha żyjących w wolno płynących rozlewiskach i bagniskach.
3
Najstarsi przedstawiciele obecnie żyjących gadów to sfenodonty.
Skamieniałości pierwszych sfenodontów pochodzą sprzed 250 milionów lat  a więc dużo wcześniej niż pozostali przedstawiciele gadów: jaszczurki (220 mln), krokodyle (201.3 mln), żółwie (170 mln) i amfisbeny (80 mln).
4
Jedynymi obecnie żyjącymi przedstawicielami sfenodontów są hatterie. Ich zasięg występowania jest bardzo niewielki, obejmuje kilka niewielkich wysepek Nowej Zelandii.
Dzisiejsi przedstawiciele sfenodontów różnią się jednak znacznie od swoich przodków sprzed milionów lat. Są organizmami bardziej prymitywnymi od innych gadów, jeśli chodzi o budowę mózgu i sposób poruszania się to bardziej przypominają płazy a serce jest bardziej prymitywne niż u innych gadów. Nie posiadają oskrzeli, ich płuca są jednokomorowe.
5
Gady to zwierzęta zmiennocieplne, potrzebują więc czynników zewnętrznych do regulacji temperatury ciała.
W związku z tym, że zdolność do utrzymywania temperatury jest niższa niż u ssaków i ptaków, gady przeważnie utrzymują niższą od nich temperaturę, która w zależności od gatunku zawiera się pomiędzy 24°a 35 °C. Istnieją jednak gatunki żyjące w bardziej ekstremalnych środowiskach (na przykład Pustyniogwan), dla których optymalna temperatura ciała jest wyższa niż u ssaków i wynosi pomiędzy 35° a 40 °C.
6
Gady uważane są za mniej inteligentne niż ptaki i ssaki. Współczynnik encefalizacji (proporcja wielkości mózgu do reszty ciała) tych zwierząt wynosi 10% współczynnika ssaków.
Wielkość mózgu w porównaniu do masy ciała jest u nich znacznie niższy niż u ssaków. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Mózgi krokodyli są większe w porównaniu do masy ciała i pozwalają im współpracować z innymi przedstawicielami swojego gatunku podczas polowań.
7
Skóra gadów jest sucha i w przeciwieństwie do płazów, niezdolna do wymiany gazowej.
Tworzy ochronną barierę ograniczającą ucieczkę wody z organizmu. Skóra gadów może być pokryta tarczkami, tarczami lub łuskami. Skóra gadów nie jest tak wytrzymała jak skóra ssaków ze względu na brak grubej skóry właściwej. Waran z Komodo jest z kolei zdolny również do zabawy. Podczas badań nad przemierzaniem labiryntów okazało się, że żółwie leśne radzą sobie w nich lepiej niż szczury.
8
Podczas wzrostu gady muszą zrzucać wylinkę by zwiększyć swoje rozmiary.
Węże zrzucają swoją skórę w całości, jaszczurki łuszczą się płatami podczas gdy u krokodyli naskórek złuszcza się miejscowo i odrasta w tym miejscu kolejny. Młode gady, które szybko rosną przeważnie przechodzą wylinkę raz na 5 do 6 tygodni podczas gdy starsze osobniki 3 do 4 razy w roku. Gdy osiągną swoje maksymalne rozmiary proces linienia znacznie zwalnia.
9
Większość gadów prowadzi dzienny tryb życia.
Ma to związek z ich zmiennocieplnym charakterem, który wymusza na zwierzęciu aktywność w czasie gdy do ziemi dociera ciepło pochodzące ze Słońca.
10
Ich wzrok jest bardzo dobrze wykształcony.
Dzięki dziennej aktywności oczy gadów zdolne są do widzenia barw i percepcji głębi. Ich oczy zawierają duże ilości czopków odpowiedzialnych za widzenie barw i nieznaczną liczbę pręcików pomagających w monochromatycznym widzeniu nocnym. Z tego powodu wzrok gadów w nocy nie jest dla nich zbyt użyteczny.
11
Istnieją również gady, których zmysł wzroku został praktycznie zredukowany do zera.
Są to węże należące do podrzędu Scolecophidia, których oczy w toku ewolucji zostały zredukowane i zlokalizowane pod łuskami pokrywającymi głowę. Większość przedstawicieli tych węży prowadzi podziemny tryb życia, niektóre rozmnażają się obojnaczo.
12
Lepidozaury czyli sfenodonty oraz łuskonośne (węże, amfisbeny i jaszczurki) posiadają trzecie oko.
Organ ten naukowo nazywa się okiem ciemieniowym. Położone jest w otworze pomiędzy kośćmi ciemieniowymi. Jest zdolne do odbierania światła, związane z szyszynką, która odpowiada za produkcję melatoniny (hormonu snu) i uczestniczy w regulacji cyklu dobowego i produkcji hormonów niezbędnych do zarządzania i optymalizowania temperatury ciała.
13
U wszystkich gadów przewody moczowo-płciowe i odbyt uchodzą do narządu zwanego kloaką.
Większość gadów wydalają kwas moczowy jedynie żółwie podobnie jak ssaki wraz z moczem wydalają mocznik. Pęcherz moczowy występuje jedynie u żółwi i większości jaszczurek. Nie posiadają go jaszczurki beznogie jak na przykład  padalec zwyczajny oraz warany.
14
Większość gadów posiada migotkę, trzecią powiekę służącą do ochrony gałki ocznej.
Niektóre łuskonośne jednak (głównie gekony, płatonogi, nocówkowate i węże) zamiast migotki posiadają przezroczystą łuskę, która zapewnia jeszcze lepszą ochronę przed uszkodzeniami. Łuska taka powstała w toku ewolucji z połączenia górnej i dolnej powieki, dlatego występuje u organizmów jej nieposiadających.
15
Żółwie posiadają dwa lub więcej pęcherzy moczowych.
Stanowią one znaczną część ciała, na przykład pęcherz moczowy żółwi słoniowych może stanowić aż 20% wagi zwierzęcia.
16
Wszystkie gady do oddychania używają płuc.
Nawet gady takie jak żółwie morskie, które potrafią nurkować na znaczne odległości zmuszone są do wynurzania się co jakiś czas w celu zaczerpnięcia świeżego powietrza.
17
Większość węży posiada tylko jedno funkcjonujące płuco - prawe.
U części węży lewe jest zredukowane lub nie występuje wcale.
18
Większość gadów nie posiada również podniebienia.
Oznacza to, że podczas połykania zdobyczy muszą wstrzymywać oddech. Wyjątkiem są krokodyle i scynkowate, które wykształciły podniebienie wtórne. W przypadku krokodyli pełni ono dodatkową funkcję ochronną dla mózgu, który mógłby zostać uszkodzony przez broniącą się przed zjedzeniem ofiarę.
19
Większość gadów rozmnaża się płciowo i jest jajorodnych.
Istnieją również gatunki jajożyworodne - są to głównie węże. Około 20% węży jest jajożyworodnych, w ten sposób rozmnażają się też niektóre jaszczurki w tym padalec zwyczajny. Dzieworództwo zachodzi najczęściej u nocówek, kameleonów, agamowatych i ślepuchowatych.
20
Większość gadów składa jaja pokryte skórzastymi lub wapiennymi skorupami. Wszystkie gady składają swoje jaja na lądzie, nawet te żyjące w środowisku wodnym jak żółwie.
Spowodowane jest to tym, że zarówno dorosłe osobniki jak i zarodki muszą oddychać powietrzem atmosferycznym, którego pod wodą brak. Wymiana gazowa pomiędzy wnętrzem jaja a otoczeniem zachodzi poprzez kosmówkę - zewnętrzną błonę surowiczą pokrywającą jajo.
21
Pierwszym przedstawicielem “gadów właściwych” była jaszczurka Hylonomus lyelli.
Żyła około 312 milionów lat temu, miała 20 - 25 cm długości i wyglądem przypominała dzisiejsze jaszczurki. Ze względu na brak odpowiedniej ilości materiału kopalnego nadal trwa debata czy na pewno klasyfikować to zwierzę jako gada czy płaza.
22
Największym żyjącym obecnie gadem jest Krokodyl różańcowy.
Samce tych drapieżnych olbrzymów osiągają długość ponad 6,3 m i wagę ponad 1300 kg. Samice są o połowę mniejsze ale i tak stanowią zagrożenie dla człowieka. Zamieszkują południową Azję i Australazję, gdzie zasiedlają przybrzeżne słone namorzynowe bagna i delty rzek.
23
Najmniejszym obecnie żyjącym gadem jest kameleon Brookesia nana.
Zwany również nano-kameleonem, osiąga 29 mm długości (w przypadku samic) i 22 mm (w przypadku samców). Jest endemitem zamieszkującym tropikalne lasy deszczowe na północy Madagaskaru. Gatunek ten w 2012 roku odkrył niemiecki herpetolog Frank Rainer Glaw.
24
Dzisiejsze gady to maluchy w porównaniu do tych, z minionych epok. Największy do dziś odkryty zauropod, przedstawiciel dinozaurów, Patagotitan mayorum miał aż 37 metrów długości.
Olbrzym ten mógł ważyć od 55 do nawet 69 ton. Znaleziska dokonano w formacji skalnej Cerro Barcino w Argentynie. Dotychczas odkryto skamieniałości 6 przedstawicieli tego gatunku, zmarłych w tym miejscu około 101,5 mln lat temu.
25
Najdłuższym wężem odkrytym przez człowieka był przedstawiciel Python sebae żyjący w południowej i wschodniej Afryce.
Pomimo, że przedstawiciele tego gatunku osiągają zwykle długość około 6 metrów, rekordzista zastrzelony na terenie szkoły w Bingerville na Wybrzeżu Kości Słoniowej w Afryce Zachodniej mierzył 9,81 m.
26
Według WHO, corocznie od 1.8 do 2.7 miliona osób zostaje ukąszonych przez węże.
Od 80 do 140 tysięcy osób umiera w ich wyniku a trzykrotnie więcej musi mieć amputowaną kończynę, która została pogryziona.
27
Madagaskar jest krainą kameleonów.
Dotychczas opisano 202 gatunki tych gadów i około połowa z nich zamieszkuje tę wyspę. Pozostałe gatunki zamieszkują Afrykę, południową Europę, południową Azję aż po Sri Lankę. Kameleony zostały także introdukowane na Hawaje, do Kaliforni i na Florydę.
28
Tylko jedna jaszczurka na świecie prowadzi morski tryb życia. Jest to legwan morski.
Jest to gatunek endemiczny, żyje na Galapagos. Większość dnia spędza wylegując się na nadmorskich skałach a do wody udaje się w poszukiwaniu pokarmu. Podstawą diety legwana morskiego są krasnorosty i glony zielone.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

22 ciekawostki o płazach
22 ciekawostki o płazach
Jedne z pierwszych czworonogów na Ziemi
Płazy to zmiennocieplne kręgowce, z których większość rozpoczyna swoje życie w środowisku wodnym i dopiero po osiągnięciu dojrzałej formy część z nich ...
14 ciekawostek o żmii zygzakowatej
14 ciekawostek o żmii zygzakowatej
Vipera berus
Żmija zygzakowata jest jedynym jadowitym wężem w Polsce. Choć nie atakuje ludzi to zdarza jej się ukąsić w samoobronie. Żyje na terenach podmokłych i ...
14 ciekawostek o waranie z Komodo
14 ciekawostek o waranie z Komodo
Największa jaszczurka na świecie
Waran z Komodo to duży gatunek gada z rodziny waranowatych, który jest endemitem na indonezyjskich Małych Wyspach Sundajskich. Jest to jedyny współcze ...
14 ciekawostek o dinozaurach
14 ciekawostek o dinozaurach
Gady panujące na Ziemi przed wieloma milionami lat
Choć o dinozaurach słyszał każdy, te fascynujące gady wciąż skrywają wiele tajemnic. Panowały na ziemi w erze mezozoicznej, przez wszystkie jej okresy ...
19 ciekawostek o Agamie brodatej
19 ciekawostek o Agamie brodatej
Pogona vitticeps
Ta ciekawa jaszczurka występuje wyłącznie na kontynencie Australijskim. Choć jej wygląd może odstraszać, w rzeczywistości jest zwierzęciem całkowicie ...
27 ciekawostek o Krokodylach
27 ciekawostek o Krokodylach
Niebezpieczni przybysze ze świata dinozaurów
Pierwsi przodkowie krokodyli pojawili się na świecie około 250 milionów lat temu jednak rząd obecnie żyjących osobników wyodrębnił się około 82 milion ...
17 ciekawostek o Jaszczurce zwince
17 ciekawostek o Jaszczurce zwince
Lacerta agilis
Ten najliczniejszy w Polsce gad żyje na nizinnych obszarach całego kraju. Pełni pożyteczną rolę w ekosystemie polując na gąsienice pasożytujące uprawy ...
27 ciekawostek o żółwiach
27 ciekawostek o żółwiach
Jedyne tak opancerzone kręgowce
Pierwsze żółwie pojawiły się na Ziemi pod koniec permu około 240 milionów lat temu. I choć pierwsze z nich nie posiadały ani plastronu ani karapaksu, ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy