Geografia

Ciekawostki o Tatrzańskim Parku Narodowym

Jeden z największych parków narodowych w Polsce

Tatrzański Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce. O utworzeniu obszaru chroniącego przyrodę Tatr myślano już od połowy XIX wieku, ale pomysł ten zrealizowano w pełni dopiero po wojnie, w 1955 roku. Utworzono park o powierzchni 21 197 ha, który jest jednym z największych naszych parków narodowych. Jest on miejscem bardzo chętnie odwiedzanym przez turystów - rocznie przewija się przez jego szlaki ponad 2,5 mln osób. Ze względu na unikatowy charakter tego wysokogórskiego terenu Tatrzański Park Narodowy, zarówno po stronie polskiej, jak i słowackiej, został w 1993 roku wpisany na listę Rezerwatów Biosfery UNESCO.

1.Tatrzański Park Narodowy (TPN) został utworzony 1 stycznia 1955 roku.

Rozporządzenie Rady Ministrów o jego utworzeniu zostało wydane 30 października 1954 roku.

2.Położony jest na południowych krańcach województwa małopolskiego.

Zajmuje powierzchnię 21 197 ha i należy do największych parków narodowych w Polsce.

3.Granice Parku obejmują cały obszar polskiej części Tatr i blisko 3 700 ha kompleksów leśnych przylegających do nich od północy.

W jego skład wchodzą niewielkie części Pogórza Bukowińskiego i Rowu Podtatrzańskiego, zarówno te przylegające do obszaru parku, jak i enklawy (Polana Rogoźniczańska, Wyskówki, Harenda, Bafiów Bór).

4.Od południa TPN sąsiaduje ze słowackim Tatrzańskim Parkiem Narodowym (TANAP-em).

Sąsiadem TPN od północnej strony jest miasto Zakopane oraz gminy: Kościelisko, Poronin i Bukowina Tatrzańska.

5.Ochrona obszaru polskich Tatr była przedmiotem zainteresowania już w II połowie XIX wieku.

W 1868 roku Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę, która należała do pierwszych tego rodzaju norm w Europie. Ustawę uchwalono "względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwym Tatrom, świstaka i dzikich kóz". Do jej egzekwowania utworzono straż myśliwską, do której zatrudniono byłych kłusowników: Jędrzeja Walę i Macieja Sieczkę - porzuciwszy kłusownictwo stali się oni zagorzałymi strażnikami przyrody tatrzańskiej.

6.W 1873 roku utworzono Towarzystwo Tatrzańskie, które rozszerzyło ochronę także na szarotkę alpejską, cisa i limbę.

Z jego inicjatywy powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, którego zamierzeniem było utworzenie parku narodowego. Rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na wykup Tatr z prywatnych rąk. Wykupiono około 1000 ha. Wykup terenów pod park narodowy prowadził także Skarb Państwa., który wykupił w 1932 i 33 roku około 10 000 ha Fundacji Kórnickiej (utworzona przez hr. Władysława Zamoyskiego, obejmująca majątek nieruchomy w Wielkopolsce - Kórnik i okolice i w Małopolsce - Zakopane i okolice).

7.Pojawiły się jednak problemy z utworzeniem parku narodowego, gdyż zamierzenia dotyczące ochrony przyrody Tatr torpedowane były przez technokratów, chcących rozbudowywać tam infrastrukturę turystyczną.

Wobec tego, w czerwcu 1939 roku powołano szczególną jednostkę organizacyjną Lasów Państwowych "Park Przyrody w Tatrach", w celu "utrzymania tatrzańskiej flory i fauny oraz ochrony innych form przyrody ze względów naukowych, estetycznych, historycznych, pamiątkowych".

8.Do pomysłu utworzenia parku narodowego powrócono po II wojnie światowej.

Znacjonalizowano własność rodziny Uznańskich, do których należała ponad połowa polskich Tatr. W 1947 roku utworzono obszar chroniony o nazwie Tatrzański Park Narodowy, rok później w górnej części Doliny Kościeliskiej utworzono rezerwat ścisły o nazwie rezerwat przyrody Tomanowa-Smerczyny - wówczas największy na terenie polskich Tatr (ok. 800 ha).

9.Na utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego polskie Tatry musiały czekać sześć lat dłużej niż Tatry Słowackie.

Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie o powołaniu TPN 30 października 1954 roku. W jego obszar włączono także własność Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi (doliny Chochołowska i Lejowa). Wspólnota posiadała swoje grunty w Tatrach (3080 ha, z czego 2230 ha znajduje się w ścisłych granicach TPN, pozostałe 850 ha w otulinie). Po utworzeniu TPN część ich lasów (około 2200 ha) znajdujących się w Tatrach została włączona w obręb parku - górale znów utracili swoją własność. Jednak w 1983 roku odzyskali prawo do gospodarki leśnej w swoich lasach, jednak pod kontrolą TPN.

10.Teren Wspólnoty w Tatrach obejmuje większą część Doliny Chochołowskiej i Lejowej.

Wspólnota posiada własną administrację leśną, budynki, prowadzi wspólną gospodarkę leśną. Zyski czerpane są z wycinki lasów, wypasania polan, sprzedaży biletów wstępu na Siwej Polanie i w Dolinie Lejowej, a także z infrastruktury turystycznej. Wspólnota dąży do całkowitego wyłączenia swojej własności spod nadzoru TPN. Park jednak obawia się, że mogło by to doprowadzić do niekontrolowanego zabudowywania Tatr infrastrukturą turystyczną, narciarską, handlową, wytwórczą oraz wycinką lasów.

Kolejne ciekawostki
(jeszcze 15)

Znaleźliśmy 25 ciekawostek na temat Tatrzańskiego Parku Narodowego