Geografia

Ciekawostki o Tatrzańskim Parku Narodowym

Znaleźliśmy 25 ciekawostek na temat Tatrzańskiego Parku Narodowego

Jeden z największych parków narodowych w Polsce

Tatrz7

ański Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce. O utworzeniu obszaru chroniącego przyrodę Tatr myślano już od połowy XIX wieku, ale pomysł ten zrealizowano w pełni dopiero po wojnie, w 1955 roku. Utworzono park o powierzchni 21 197 ha, który jest jednym z największych naszych parków narodowych.

Jest on miejscem bardzo chętnie odwiedzanym przez turystów - rocznie przewija się przez jego szlaki ponad 2,5 mln osób. Ze względu na unikatowy charakter tego wysokogórskiego terenu Tatrzański Park Narodowy, zaró1wno po stronie polskiej, jak i słowackiej, został w 1993 roku wpisany na listę Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Tatrzański Park Narodowy
1
Tatrzański Park Narodowy (TPN) został utworzony 1 stycznia 1955 roku.
Rozporządzenie Rady Ministrów o jego utworzeniu zostało wydane 30 października 1954 roku.
2
Położony jest na południowych krańcach województwa małopolskiego.
Zajmuje powierzchnię 21 197 ha i należy do największych parków narodowych w Polsce.
3
Granice Parku obejmują cały obszar polskiej części Tatr i blisko 3 700 ha kompleksów leśnych przylegających do nich od północy.
W jego skład wchodzą niewielkie części Pogórza Bukowińskiego i Rowu Podtatrzańskiego, zarówno te przylegające do obszaru parku, jak i enklawy (Polana Rogoźniczańska, Wyskówki, Harenda, Bafiów Bór).
4
Od południa TPN sąsiaduje ze słowackim Tatrzańskim Parkiem Narodowym (TANAP-em).
Sąsiadem TPN od północnej strony jest miasto Zakopane oraz gminy: Kościelisko, Poronin i Bukowina Tatrzańska.
5
Ochrona obszaru polskich Tatr była przedmiotem zainteresowania już w II połowie XIX wieku.
W 1868 roku Wysoki Sejm Galicyjski uchwalił ustawę, która należała do pierwszych tego rodzaju norm w Europie. Ustawę uchwalono "względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwym Tatrom, świstaka i dzikich kóz". Do jej egzekwowania utworzono straż myśliwską, do której zatrudniono byłych kłusowników: Jędrzeja Walę i Macieja Sieczkę - porzuciwszy kłusownictwo stali się oni zagorzałymi strażnikami przyrody tatrzańskiej.
6
W 1873 roku utworzono Towarzystwo Tatrzańskie, które rozszerzyło ochronę także na szarotkę alpejską, cisa i limbę.
Z jego inicjatywy powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, którego zamierzeniem było utworzenie parku narodowego. Rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na wykup Tatr z prywatnych rąk. Wykupiono około 1000 ha.
Dowiedz się więcej ...
7
Pojawiły się jednak problemy z utworzeniem parku narodowego, gdyż zamierzenia dotyczące ochrony przyrody Tatr torpedowane były przez technokratów, chcących rozbudowywać tam infrastrukturę turystyczną.
Wobec tego, w czerwcu 1939 roku powołano szczególną jednostkę organizacyjną Lasów Państwowych "Park Przyrody w Tatrach", w celu "utrzymania tatrzańskiej flory i fauny oraz ochrony innych form przyrody ze względów naukowych, estetycznych, historycznych, pamiątkowych".
8
Do pomysłu utworzenia parku narodowego powrócono po II wojnie światowej.
Znacjonalizowano własność rodziny Uznańskich, do których należała ponad połowa polskich Tatr. W 1947 roku utworzono obszar chroniony o nazwie Tatrzański Park Narodowy, rok później w górnej części Doliny Kościeliskiej utworzono rezerwat ścisły o nazwie rezerwat przyrody Tomanowa-Smerczyny - wówczas największy na terenie polskich Tatr (ok. 800 ha).
9
Na utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego polskie Tatry musiały czekać sześć lat dłużej niż Tatry Słowackie.
Prezes Rady Ministrów wydał rozporządzenie o powołaniu TPN 30 października 1954 roku.
Dowiedz się więcej ...
10
Teren Wspólnoty w Tatrach obejmuje większą część Doliny Chochołowskiej i Lejowej.
Wspólnota posiada własną administrację leśną, budynki, prowadzi wspólną gospodarkę leśną. Zyski czerpane są z wycinki lasów, wypasania polan, sprzedaży biletów wstępu na Siwej Polanie i w Dolinie Lejowej, a także z infrastruktury turystycznej. Wspólnota dąży do całkowitego wyłączenia swojej własności spod nadzoru TPN. Park jednak obawia się, że mogło by to doprowadzić do niekontrolowanego zabudowywania Tatr infrastrukturą turystyczną, narciarską, handlową, wytwórczą oraz wycinką lasów.
11
W chwili utworzenia TPN Tatry były zdewastowane, liczebność dzikich ssaków była niska, a drzewostan był w bardzo złym stanie.
Obecnie około 70% powierzchni parku zajmują lasy i zarośla kosodrzewiny, pozostałe 30% zajmują murawy wysokogórskie, skały i wody. Ochroną ścisłą objęte jest prawie 11,5 tys. ha powierzchni, w tym całe piętro hal i turni, piętro kosodrzewiny oraz częściowo lasy regla górnego i dolnego.
12
Powierzchnia Tatr wynosi około 785 km2, z czego 175 km2 przypada na Tatry Polskie, reszta to Tatry Słowackie.
Pod względem budowy geologicznej,Tatry dzielą się na Tatry Wysokie, Tatry Zachodnie i Tatry Bielskie (tylko na Słowacji). Zaliczane są one do gór orogenezy alpejskiej (ostatni okres globalnych fałdowań górotwórczych). Ich trzon stanowią skały krystaliczne z granitem, który miejscami pokryty jest dolomitem i wapieniem, z licznymi jaskiniami i innymi zjawiskami krasowymi.
13
Klimat Tatr, a zarazem roślinność charakteryzują się piętrowością.
Poszczególne piętra to:
  • regiel dolny - piętro najniższe, które porastają lasy świerkowe, bukowe i jodłowe
  • regiel górny - głównie bór świerkowy, rzadziej reliktowy bór limbowo-świerkowy
  • piętro kosodrzewiny (1550-1800 m) - roślinność krzewiasta z przewagą kosodrzewiny
  • piętro hal - murawy wysokogórskie z bogatą roślinnością alpejską (m.in. goryczki, goździk lodowcowy, sasanka alpejska)
  • piętro turni - tu roślin jest niewiele, choć niektóre z nich są silnie przywiązane do tego piętra, np. goryczka przezroczysta czy jaskier lodnikowy.
14
Świat roślinny Tatr polskich obejmuje około 1000 gatunków roślin naczyniowych, co stanowi 43% wszystkich gatunków oznaczonych w naszym kraju.
Ponad 450 gatunków to rośliny górskie, a wśród nich 200 niespotykanych nigdzie indziej w Polsce. Unikatowość przyrodniczą Tatr podkreślają endemity i subendemity - poza tym miejscem nie występują nigdzie w świecie, lub pojawiają się sporadycznie. Do najbardziej znanych endemitów wśród tatrzańskiej flory i fauny należą: kozica tatrzańska i świstak tatrzański oraz rośliny: warzucha tatrzańska, wiechlina tatrzańska i granitowa, a także relikty epoki lodowcowej - dębik ośmiopłatkowy i wierzba żyłkowana. Do najbardziej charakterystycznych gatunków występujących w Tatrach należą także: niedźwiedź brunatny, ryś, orzeł przedni, szarotka alpejska, lilia złotogłów, ostróżka tatrzańska i limba. Wśród ptaków charakterystyczny jest też pomurnik, gniazdujący w wyższych partiach gór. Łatwo go rozpoznać po czerwonych skrzydłach i niezwykłych zdolnościach wspinaczkowych.
15
Tatrzański Park Narodowy udostępniony jest dla różnych form aktywności człowieka - m.in. turystyka piesza, narciarska, rowerowa, taternictwo, narciarstwo zjazdowe.
W Parku istnieje 275 km znakowanych szlaków turystycznych o różnych stopniach trudności. Niektóre szlaki wyposażone są w sztuczne ułatwienia w postaci łańcuchów, klamer czy drabinek. Szlaki prowadzą do 6 jaskiń udostępnionych dla turystów. Na obszarze TPN znajduje się 8 schronisk turystycznych, które czynne są przez cały rok. Znajduje się tam też kolej linowa z Kuźnic na Kasprowy Wierch oraz dwa wyciągi narciarskie na stokach Kasprowego.
16
Miejsca najchętniej odwiedzane przez turystów to: Morskie Oko, Dolina Kościeliska, Dolina Strążyska, Kasprowy Wierch i Giewont.
Na terenie Parku znajduje się Centrum Edukacji Przyrodniczej, specjalizujące się w pracy z młodzieżą i dziećmi.
17
Jeziora tatrzańskie charakteryzujące się dużą przejrzystością wody, nazywane są popularnie "stawami".
Wywodzi się to z nazewnictwa gwarowego i tak znakomicie się przyjęło i upowszechniło, że wszystkie jeziora tatrzańskie to "stawy".
18
Zarówno polski, jak i słowacki park narodowy otoczone są otuliną, na której dozwolone są niektóre formy działalności rolniczej i gospodarczej (wypas owiec, koszenie trawy).
Powierzchnia otuliny Parku wynosi 180, 95 ha.
19
Tatrzański Park Narodowy jest miejscem bardzo chętnie odwiedzanym przez turystów.
W XXI wieku odwiedza go rocznie ponad 2,5 mln osób. Najbardziej obciążone ruchem turystycznym są Morskie Oko, Dolina Pięciu Stawów Polskich i Kasprowy Wierch, a także szlaki prowadzące na Giewont, Świnicę i Rysy.
20
Najwyższym punktem Tatr jest szczyt Rysów (2499 m), a najniższym, Dolina Porońca w okolicy Kośnych Hamrów ( ok. 773 m).
Różnica wysokości między nimi wynosi 1730 m.
21
W XIX wieku przejście na drugą stronę Tatr przez Liliowe wykorzystywane było przez przemytników tytoniu.
W latach 50. XX w. radzieccy naukowcy w największej tajemnicy poszukiwali uranu w Dolinie Białego.
22
Podczas II wojny światowej najpopularniejszą drogą ucieczki z okupowanej Polski przez Tatry była ścieżka przez Tomanową Przełęcz.
Do lat 80. przestrzeń obok Wodogrzmotów Mickiewicza wykorzystywana była jako parking i przystanek autobusów kursujących do Morskiego Oka.
23
Chata pod Rysami wielokrotnie niszczona była przez lawiny kamienne, ostatni raz w 2001 roku.
Obecny budynek schroniska w Dolinie Pięciu Stawów Polskich to piąty obiekt tego typu w historii doliny. Pierwsze większe chatki w Tatrach służące jako schroniska powstały na początku XIX w. z myślą o ludziach z tzw. wyższych sfer: księciach, biskupach i arystokratach.
24
Dolinę Jagnięcą zamieszkuje stado nadzwyczajnie oswojonych kozic.
Zwierzęta podchodzą do ludzi nawet na odległość metra, niezbyt chętnie usuwają się też ze szlaku przechodzącym turystom.
25
Gdy zaczęto odkrywać Tatry, w Zakopanem nie istniała żadna komunikacja.
Zakopane nie posiadało żadnego połączenia kolejowego z innymi miastami Galicji. Podroż z Krakowa do Zakopanego zajmowała wtedy dwa dni, a odległość między miastami wynosiła 106 km. W XIX w. w góry dotrzeć można było jedynie furką konną. Te większe mogły pomieścić 4 osoby, mniejsze 2.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

13 ciekawostek o Kasprowym Wierchu
13 ciekawostek o Kasprowym Wierchu
Najpopularniejszy górski szczyt w Polsce
Kasprowy Wierch należy do najpopularniejszych tatrzańskich szczytów. Rocznie odwiedza go cztery tysiące turystów, a dzięki istniejącej od 1936 roku ko ...
22 ciekawostki o Zakopanem
22 ciekawostki o Zakopanem
Zakopane jest najpopularniejszym miejscem na mapie Podhala
Swoją popularność i turystyczny charakter zyskało pod koniec XIX wieku, gdy zachwycili się nim polscy malarze i pisarze. Duży wkład w obecny charakter ...
15 ciekawostek o Tatrach
15 ciekawostek o Tatrach
Tylko niecałe 23% Tatr leży w Polsce.
Tatry są najwyższym pasmem górskim w Karpatach. Ich długość wynosi 57 km. Dzielimy je na Tarty Zachodnie i Tatry Wschodnie, które rozdziela przełęcz L ...
23 ciekawostki o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu
23 ciekawostki o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu
Witkacy
Stanisław Ignacy Witkiewicz powszechnie znany jako Witkacy był pisarzem, malarzem, filozofem, dramatopisarzem, powieściopisarzem i fotografem. Był n ...
22 ciekawostki o Rysach
22 ciekawostki o Rysach
Najwyższy polski szczyt
Rysy są jednym z najczęściej odwiedzanych szczytów w Tatrach. Przy dobrej pogodzie na zdobywców wierzchołka czeka niezapomniany widok, w którym dostrz ...
13 ciekawostek o Giewoncie
13 ciekawostek o Giewoncie
Tatrzański śpiący rycerz
Jest jednym z najbardziej charakterystycznych masywów górskich w Polsce. Rozpościera się nad zakopiańską panoramą, rzucając cień na okoliczne doliny. ...
26 ciekawostek o Morskim Oku
26 ciekawostek o Morskim Oku
Największe jezioro w Tatrach
Morskie Oko jest jednym z najpiękniejszych jezior w Tatrach, jest też jednym z najbardziej popularnych. W miesiącach letnich nad Morskim Okiem pojawia ...
31 ciekawostek o Austrii
31 ciekawostek o Austrii
Śródlądowy kraj w Alpach Wschodnich
Austria jest niewielkim państwem leżącym w Europie Środkowej. Jest krajem górzystym, w którym dwie trzecie powierzchni zajmują Alpy. Z powodu swojej g ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o Pamukkale
11 ciekawostek o Pamukkale
Mlecznobiała twierdza zbudowana z włókien bawełny
 Pamukkale to wyjątkowe geograficznie i historycznie miejsce położone w zachodniej Turcji, znane głównie ze swoich białych, tarasowych basenów i kaska ...
24 ciekawostki o Filipinach
24 ciekawostki o Filipinach
Obszar o jednej z największych bioróżnorodności na świecie
Filipiny, archipelag skrywający w swoim objęciu niezliczone wyspy, stanowiące swoistą perłę Azji Południowo-Wschodniej, urzekają swoją niezwykłą różno ...
13 ciekawostek o Operze Garnier
13 ciekawostek o Operze Garnier
Académie Nationale de Musique
Opera Garnier, oficjalnie znana jako Palais Garnier, jest wybitnym dziełem architektonicznym i symbolizuje złoty okres opery i baletu w XIX wieku. Zos ...
17 ciekawostek o San Gimignano
17 ciekawostek o San Gimignano
Miasto Pięknych Wież
San Gimignano to urokliwe miasto w sercu włoskiej Toskanii, które zachwyca swoją niezwykłą urodą, fascynującą historią i wyjątkowym charakterem. To ma ...
20 ciekawostek o Martynice
20 ciekawostek o Martynice
Wyspa Kwiatów
Martynika to francuskie terytorium zamorskie położone na Karaibach. Jej historia związana jest z kolonizacją francuską i handlem niewolnikami. Jako cz ...
14 ciekawostek o waranie z Komodo
14 ciekawostek o waranie z Komodo
Największa jaszczurka na świecie
Waran z Komodo to duży gatunek gada z rodziny waranowatych, który jest endemitem na indonezyjskich Małych Wyspach Sundajskich. Jest to jedyny współcze ...
18 ciekawostek o golfie
18 ciekawostek o golfie
Jedna z najstarszych gier sportowych na świecie
Golf to nie tylko sport, to prawdziwy styl życia. To gra, która łączy w sobie elegancję, precyzję i niekończącą się pasję. Na pierwszy rzut oka może w ...
22 ciekawostki o Filadelfii
22 ciekawostki o Filadelfii
Pierwsza stolica Stanów Zjednoczonych
Filadelfia, nazywana często "Miastem Braterskiej Miłości", jest jednym z najważniejszych i historycznie bogatych miast w Stanach Zjednoczonych. Miasto ...

Podobne tematy