Ciekawostki o prawosławiu

Teologia i praktyki Kościoła prawosławnego są podobne do tych z wczesnego Kościoła.

Kościołami wschodnimi określa się wszystkie Kościoły chrześcijańskie, które mają swoje korzenie na terenach starożytnych patriarchatów: Konstantynopola, Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy.

Właściwe Kościoły wschodnie zwane ortodoksyjnymi, dzielą się na trzy grupy powstałe na skutek różnych interpretacji osoby Jezusa Chrystusa w świetle wiary chrześcijańskiej (dogmatów  chrystologicznych).

W XXI wieku jest ich szesnaście. Wybierają one własnego prymasa, którego jurysdykcja duszpasterska zależy od patriarchy wybranego przez synod. Wiele tych jurysdykcji odpowiada terytoriom jednego lub więcej państw - np. Patriarchat Moskiewski odpowiada terytorium Rosji i niektórym innym państwom postsowieckim.

Mogą również obejmować metropolie, biskupstwa, parafie, klasztory, a nawet znajdować się poza krajem, w którym rezyduje patriarcha. Przykładem może być Konstantynopol, którego jurysdykcja znajduje się częściowo w północnej Grecji i na wschodzie. W Besarabii (część Mołdawii i Ukrainy) nakładają się jurysdykcje patriarchów Bukaresztu i Moskwy.

W II wieku chrześcijaństwo zmuszone było do wyboru drogi rozwoju - izolacja bądź otwarcie na nowe nurty. Wybrano dalszy rozwój, polegający na włączeniu do religii chrześcijańskiej dorobku kultury antycznej.

Z chrześcijańskim prymatem Rzymu nie zgadzało się wielu biskupów Wschodu. Rodziły się konflikty pomiędzy Kościołem Wschodnim i zachodnim, które w rezultacie doprowadziły do schizmy.

Podłożem rozłamu między Kościołami Wschodu i Zachodu były kulturowe różnice między wschodnią a zachodnią częścią ówczesnego świata chrześcijańskiego. Różnice kulturowe wyrażały się w odmiennym podejściu do treści Ewangelii - w istocie różnice w nauce Kościoła katolickiego i prawosławnego są niewielkie.

Rozłam między Kościołem Wschodu a Kościołem Zachodu jest schizmą, polega na zerwaniu jedności kościelnej, a nie na błędnej nauce (nie jest herezją).

Na jednym z tych synodów, który odbył się w Orleanie w 533 roku ustalono, że kobiety nie mogą brać udziału w hierarchii kościelnej i nie mogą otrzymywać święceń kapłańskich.

Kształtowaniu się prawosławia towarzyszyły herezje (odrzucanie błędnych doktryn religijnych) i rozłamy. Towarzyszyła mu także polemika z licznymi ruchami religijnymi.

Jego rozpowszechnianie się rozpoczęło się we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w obrębie kultury greckiej.

Głównymi prawdami wiary w prawosławiu są twierdzenia zawarte w Składzie Apostolskim (najwcześniejszym wyznaniu wiary Kościoła katolickiego).

Dla prawosławnych najwyższą władzą w sprawach wiary nie jest papież, lecz sobór powszechny. Soborowość w administracji kościelnej jest główną cechą odróżniającą Prawosławie od innych wyznań. 

Inną cechą indywidualną Kościoła prawosławnego jest fakt, że wszyscy biskupi są wobec siebie równi; metropolita czy patriarcha to "pierwszy wśród równych sobie".

Cechą ustroju zewnętrznego Kościoła prawosławnego jest autokefalia, czyli niezależność Kościoła miejscowego, jako odrębnej jednostki wchodzącej w skład całego Kościoła Powszechnego. Wszystkie lokalne Kościoły prawosławne łączy wspólna wiara, wspólne prawo kanoniczne i kult liturgiczny.

Te trzy osoby są rozróżniane przez ich wzajemne relacje. Ojciec jest wieczny i nie zrodzony i nie pochodzi od nikogo, Syn jest wieczny i zrodzony z Ojca, a Duch Święty jest wieczny i pochodzi od Ojca (a nie "od Ojca i Syna", jak w katolicyzmie - jest to rozbieżność miedzy prawosławiem a katolicyzmem).

Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna I Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa.

Podstawową księgą dla wiernych jest Pismo Święte.

Relacją między małżonkami ma kierować cnota czystości, której podstawą jest miłość polegająca na umiejętnym łączeniu namiętności ludzkiej z darem pobożności. Według doktryny prawosławnej pożycie seksualne małżonków ma  być wyrazem wiernej miłości ślubowanej w sakramencie małżeństwa, a prokreacja nie jest wymogiem koniecznym, a jedynie jednym z wielu celów pożycia małżeńskiego. Zjednoczenie małżonków jest najważniejsze.

Antykoncepcja nie opierająca się na metodach aborcyjnych jest w prawosławiu dozwolona.

Skłonność seksualną do osób tej samej płci prawosławie uważa za niezgodne z naturą i akty homoseksualne uznaje za grzech. Wzywa jednak do poszanowania osób wykazujących takie skłonności, gdyż sama orientacja odmienna od heteroseksualnej nie jest grzeszna.

Działa jako wspólnota kongregacji autokefalicznych, z których każda zarządzana jest przez swoich biskupów. Kościół prawosławny nie posiada centralnej władzy doktrynalnej lub rządowej analogicznej do Głowy Kościoła rzymskokatolickiego, papieża.





Ekumeniczny Patriarcha Konstantynopola uznawany jest za primus inter pares ("pierwszy wśród równych") i uważany za duchowego przywódcę wielu wschodnich parafii chrześcijańskich.

Kościół prawosławny naucza, że jest jednym, świętym i apostolskim Kościołem ustanowionym przez Jezusa Chrystusa i że jego biskupi są następcami apostołów Chrystusa.

Utrzymuje, że praktykuje pierwotną wiarę chrześcijańską, przekazaną przez świętą tradycję.

Rozpoznaje siedem sakramentów, z których głównym jest Eucharystia sprawowana liturgicznie w synaksie (zgromadzenie liturgiczne w chrześcijaństwie wschodnim).

Kościół naucza, że przez konsekrację wezwaną przez kapłana, chleb i wino ofiarne stają się Ciałem i Krwią Chrystusa.

Najświętsza Maryja Panna jest czczona we Wschodnim Kościele Prawosławnym jako nosicielka Boga, czczona w nabożeństwach maryjnych. Kult maryjny zajmuje w Kościele prawosławnym bardzo ważne miejsce. Według jego teologii Maria Panna jest Theotokos - Bogurodzicą, Matką Boga.

Prawosławie podkreśla wielkość Matki Bożej i jej wyższość nie tylko nad wszystkimi świętymi, ale także nad najwyższymi Aniołami w niebie. Uznawana jest za pierwszą po Bogu i przed Bogiem orędowniczką i wspomożycielką rodzaju ludzkiego.

Do tradycji liturgicznych należą gesty oraz czynności, wyjątek stanowią tylko słowa, które wypowiadane są w trakcie nabożeństwa. Najważniejszym obrządkiem w Cerkwi prawosławnej jest obrządek bizantyjski (dopuszczalne są także inne, jak np. koptyjski.

Życie liturgiczne wyznaczane jest według dwóch różnych kalendarzy: juliańskiego (tzw. stary styl) i gregoriańskiego (tzw. nowy styl). Stąd przy podawaniu daty świąt widnieją dwie daty.

Prawosławny rok liturgiczny rozpoczyna się w dniu 1 września wg. nowego stylu, a 14 września wg. starego stylu. Według jednego i drugiego stylu - Pascha (Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa) - Wielkanoc - to Święto wszystkich Świąt.
W kwestii Wielkanocy Kościół prawosławny pozostał wierny zaleceniom I Soboru Powszechnego 325 roku. Zgodnie z jego zaleceniami Pascha chrześcijańska nie może być obchodzona przed Starotestamentową, ani razem z nią. Musi być zachowane następstwo Testamentów - wypełnienia Starego, a po nim obchodzenia Nowego, jako wypełnienia proroctw i archetypów poprzez Zmartwychwstanie Zbawiciela.

Ale także ten, który w sposób prawidłowy oddaje mu chwałę podczas nabożeństw. Prawosławie, greckie słowo "orthodoxia" oznacza chrześcijaństwo powszechne. Oznacza prawdziwą wiarę i prawdziwą chwałę - nazwa ta została nadana przez czynniki zewnętrzne w XIII wieku , gdy nastąpił rozłam w Kościele Powszechnym.

Traktowana jest jako okno duchowości lub Ewangelia pisana kolorami. Tworzenie Ikony jest modlitwą, stąd Ikonę się "pisze", a nie "maluje". Twórca Ikon (ikonograf) musi byś dobrym wiernym Kościoła, a sam akt twórczy powinna poprzedzać spowiedź i przyjęcie eucharystii.

Ikony są częścią tradycji Prawosławia na równi z Biblią, soborami, ojcami Kościoła, liturgią i kanonami. Nazywa się je objawieniem bożym przedstawionym za pomocą kreski i barwy, jak w Piśmie Świętym słowem. Kościół prawosławny uznaje je wszystkie za pochodzące od Ducha Świętego.

Ozdobna, pokryta ikonami ściana we wnętrzu cerkwi, znajdująca się między miejscem ołtarzowym (swiatłyszcze) a nawą przeznaczona dla wiernych, nosi nazwę ikonostasu. Ikonostas wprowadza wiernych w mistykę wydarzeń dziejących się w miejscu ołtarzowym. Wierni mogą spoglądać na wizerunki świętych i proroków aby lepiej zrozumieć Liturgię.

Ikonostas obrazuje Niebo, którego namiastką staje się Sanktuarium.

W ciągu całego niemal Wielkiego Postu i Wielkiego Tygodnia nie spożywa się mięsa, ryb i wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego (w tym nabiału). Cerkiew prawosławna nawołuje do przestrzegania tych samych zasad postnych podczas innych postów, nie wyłączając środy i piątków. Również wszystkie posty jednodniowe są postami ścisłymi.

Chrześcijanie prawosławni stanowią większość wyznaniową w takich państwach jak: Mołdawia (ok. 93%), Grecja (87%), Rumunia (86%), Serbia (84%), Gruzja (83,4%), Ukraina (83%), Bułgaria, Cypr, Czarnogóra, Białoruś, Rosja, Macedonia Północna.

Mały odsetek (1-3%) zamieszkuje Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Polskę , Słowację, Finlandię, Turcję, Jordanię, Azerbejdżan.

Takie przedstawienie zgodne jest z najstarszą tradycją, uważaną za najbardziej autentyczną, zarówno przez kościoły wschodnie, jak i zachodnie. Na zachodzie często ten krzyż nazywany jest słowiańskim, gdyż używany jest w Cerkwiach słowiańskich, podczas gdy pozostałe Cerkwie prawosławne posługują się symbolem krzyża greckiego, zwanego bizantyjskim lub rosyjskim.

Ten ośmioramienny krzyż jest połączeniem krzyża greckiego, łacińskiego i krzyża św. Andrzeja. Jest symbolem dla całego prawosławia.