Miasta
Ciekawostki o Białymstoku
Stolica województwa podlaskiego
Białystok to największe miasto w północno-wschodniej Polsce. Wyrosło i uzyskało prawa miejskie w 1692 roku. Tradycyjnie było jednym z wiodących ośrodków życia akademickiego, kulturalnego i artystycznego na Podlasiu oraz najważniejszym ośrodkiem gospodarczym północno-wschodniej Polski. Niegdyś było ważnym ośrodkiem przemysłu lekkiego. Białystok historycznie przyciągał migrantów z innych części Polski i spoza niej, zwłaszcza z Europy Środkowo-Wschodniej. Sprzyja temu pobliska granica z Białorusią będąca jednocześnie wschodnią granicą Unii Europejskiej, a także Strefy Schengen.
1
Białystok to największe miasto w północno-wschodniej Polsce i stolica województwa podlaskiego. Jest dziesiątym co do wielkości miastem Polski, drugim pod względem gęstości zaludnienia i trzynastym pod względem powierzchni.
2
Miasto o powierzchni 102,13 km2 liczy 296 tysięcy mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 2902,2 osoby/km2.
3
Białystok leży na Nizinie Północnopodlaskiej nad rzeką Białą (lewy dopływ Supraśli). Jest stolicą województwa podlaskiego i siedzibą władz ziemskiego powiatu białostockiego.
Miasto wraz z przyległymi do niego gminami tworzy Metropolię Białostocką.
4
Białystok ma status miasta na prawach powiatu. Podzielony jest na 29 osiedli, z których każde posiada swoją radę i zarząd.
Należy do kilku organizacji miejskich: Unia Metropolii Polskich, Euroregion Niemen, Fundacja Zielone Płuca Polski (w mieście znajduje się jej siedziba), Eurocities.
5
Początkowa nazwa osady wzięła się od przepływającej przez nią rzeki. W staropolszczyźnie biały stok oznaczał czystą, bystrą rzekę (biały - czysty, stok - potok; rzeka "spływająca" po zboczu). Niepozorna rzeka Biała (zwykle nazywana Białką) dała miastu swoja nazwę.
6
Z odkryć archeologicznych wynika, że pierwsze osadnictwo na terenie dzisiejszego Białegostoku miało miejsce w epoce kamienia. Groby starożytnych osadników znajdują się w rejonie Dojlid, jednej z dzielnic miasta. We wczesnej epoce żelaza w okolicy osiedlali się ludzie, którzy pozostawili po sobie kurhany - grobowce wodzów znajdują się w obecnej wsi Rostoły.
Od tego czasu okolice Białegostoku znajdowały się na skrzyżowaniu kultur. Szlaki handlowe łączące Bałtyk z Morzem Czarnym sprzyjały rozwojowi osadnictwa o cechach kulturowych jaćwiejsko-rusko-polskich.
7
Miasto Białystok istnieje od ponad pięciu wieków i w tym czasie na jego losy wpływały różne siły polityczne i gospodarcze. Około 1437 roku Jakub Tabutowicz herbu Łabędź otrzymał od Michaela Žygimantaitisa syna księcia litewskiego Zygmunta Kęstutaitisa pustkowia nad rzeka Białą, na których powstała osada dająca początek Białemustokowi.
Od 1547 roku osada była własnością rodziny Wiesiołowskich, która ufundowała pierwszą szkołę. W latach 1617-1626 powstał tam pierwszy murowany kościół (zachowany do dziś) i zamek zbudowany na planie prostokąta, z dwiema kondygnacjami, w stylu gotycko-renesansowym. Zamek po gruntownej przebudowie w latach 90. XVII w. stał się barokową rezydencją magnackiego rodu Branickich, znaną dziś jako pałac Branickich.
8
W 1661 roku Białystok został przekazany Stefanowi Czarnieckiemu w nagrodę za zasługi w zwycięstwie nad Szwedami. Jako posag córki Czarnieckiego, Białystok przeszedł w ręce Branickich, którzy w 1692 roku uzyskali od króla Jana III Sobieskiego prawa miejskie dla miasta.
9
W 1769 roku w pobliżu miasta konfederaci barscy stoczyli z armią carską przegrana bitwę pod Olmontami. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku, przez 12 lat Białystok znajdował się w zaborze pruskim, później, od 1807 do 1915 roku znajdował się w granicach Imperium Rosyjskiego.
Po powstaniu listopadowym w pobliżu miasta ustalono granicę celną między Kongresówką a Rosją, co wywołało falę migracji ekonomicznej łódzkich fabrykantów. Spowodowało to dynamiczny rozwój prowincjonalnego miasteczka, które w tamtym czasie nazywano Menchesterem Północy.
10
W 1862 roku przez Białystok przeprowadzono Kolej Warszawsko-Petersburską. W 1892 roku uruchomiono w mieście system wodociągów.
