Ciekawostki o Troi

Obecnie region ten jest częścią tureckiej prowincji Çanakkale, gdzie znajduje się m.in. stanowisko archeologiczne z ruinami starożytnej Troi, usytułowane  na wzgórzu Hisarlık w pobliżu wsi Tevfikiye.

Według mitologii greckiej miasto założone zostało przez Ilosa, czasami nazywanego Ilionem, syna Trosa z Dardanii i Callirrhoe (Callirhoe) córki boga rzeki Skamander. Przekaz wskazuje, że Ilos wygrał turniej zorganizowany przez króla Frygii i w nagrodę otrzymał pięćdziesięcioro młodych mężczyzn i kobiet. Król Frygii dał Ilosowi również łaciatą  krowę i zgodnie z radą wyroczni, kazał Ilosowi założyć miasto w miejscu, gdzie krowa stanie na odpoczynek. W miejscu wskazanym przez krowę Ilos założył miasto Troję.

Gdy zmarł jego ojciec, Ilos chcąc pozostać królem Troi, oddał tron Dardanii swojemu bratu. 

Według legendy, bogowie Apollo i Posejdon mieli pomagać we wznoszeniu potężnych murów Troi za panowania syna Ilosa Laomedonta, którego następcą był Priam.

Najprawdopodobniej wtedy powstała pierwsza osada, obecnie oznaczana jako Troja I istniejąca od 3000 do 2500 roku p.n.e. Z tego okresu odrestaurowano bramę do osady oraz jedno z domostw.  Mieszkańcy ówczesnej Troi używali narzędzi z miedzi i brązu.

Wznoszone na wzgórzu miasta ulegały zniszczeniu i ponownie były zakładane w tym samym miejscu.

Składała się z 7 warstw położonych jedna na drugiej. Każda warstwa otoczona była murami miejskimi. Odnaleziono pochodzące z tego okresu: ceramikę wyprodukowaną przy użyciu koła garncarskiego oraz biżuterię  srebrną, złotą i bursztynową

W tym okresie miasto stopniowo rozwijało się. Znaleziska archeologiczne wskazują na związki handlowe pomiędzy Troją a wczesno-greckimi państwami-miastami, w tym z  Mykenami.

Wykopaliska archeologiczne wskazują, że znajdowała się w niej cytadela, której kamienne mury miały prawie 5 metrów grubości i prawdopodobnie 8 metrów wysokości, na nich stały jeszcze mury z suszonej cegły. Ulice Troi były wybrukowane i wyposażone w rynsztok. Miasto zajmowało powierzchnię około 350 tysięcy metrów kwadratowych i było największym miastem nad Morzem Egejskim. W mieście rozwijało się rzemiosło - wytwarzano głownie ceramikę i tkaniny. Wokół miasta ciągnęły się pola uprawne, winnice i gaje oliwne. Archeolodzy napotkali liczne kości koni, co wskazuje, że mieszkańcy zajmowali się ich hodowlą. 

Archeolodzy odnaleźli także wiele grotów strzał i włóczni oraz pocisków do proc. Prawdopodobne jest, że osłabione trzęsieniem ziemi miasto zostało zaatakowane i złupione.

Prawdopodobnie część zabudowań, zachowanych po katastrofie zostało wykorzystanych do odbudowy miasta. Zbudowano z nich  długie odcinki murów obronnych, rozbudowano fortyfikacje. w toku prac archeologicznych odnaleziono wkopane w ziemię olbrzymie naczynia do przechowywania żywności - tak zwane pitosy. Odnaleziono w mieście ślady ogromnego pożaru, który prawdopodobnie spowodował zniszczenie miasta.

W okresie pomiędzy Troją VII a VIII  - aż do 700 roku p.n.e. archeolodzy nie odnaleźli śladów osadnictwa, co może oznaczać, że w tym czasie wzgórze nie było zamieszkałe lub znajdowała się na nim jedynie niewielka osada.

Z tego okresu pochodzą ruiny  wspaniałej Świątyni Ateny oraz pozostałości dwóch ołtarzy.

Było to miasto hellenistyczno-rzymskie. Najciekawsze odkrycia z tego okresu  to ruiny odeonu (zadaszona budowla z amfiteatrem)  i buleuterionu (budowla oparta na planie prostokąta, poprzedzona dziedzińcem z kolumnowymi gankami oraz portalem wejściowym).

Z czasem przestano wierzyć w jej rzeczywiste istnienie i uznawano, że miasto stanowiło tylko część mitu. 

Iliada powstała najprawdopodobniej w VIII lub IX wieku p.n.e.  Także w innym dziele Homera - Odysei,  można znaleźć odniesienia do Troi. Legendę tę wykorzystał także rzymski poeta Wergiliusz w napisanym przez siebie epickim poemacie Eneida, wydanym w 17 roku p.n.e. Historia trojańska stanowiła również motyw przewodni powstałego w 1577 roku polskiego nowożytnego dramatu Odprawa posłów greckich, napisanego przez Jana Kochanowskiego.

Według mitologii greckiej wojna wybuchła, gdy Parys, syn króla Troi Priama, korzystając z pomocy bogini Afrodyty, uprowadził z dworu spartańskiego Helenę, piękną żonę króla Sparty Menelaosa. Parys obrabował również skarbiec Sparty. Podeptał  w ten sposób święte prawa gościnności, bowiem został podjęty w Sparcie bardzo gościnnie i z pełnymi honorami.

Oburzeni Grecy, aby odbić Helenę, zebrali wojsko, które według przekazów  było nawet 10 - krotnie większe niż wojska Troi i pod wodzą brata Menelaosa, króla Myken Agamemnona, wyprawili się do Troi. Troja była oblegana i atakowana przez 10 lat. W końcu zmęczeni przeciągającą się wojną Grecy (Achajowie)  postanowili zdobyć miasto podstępem. Pod murami Troi zostawili drewnianego konia i odpłynęli. Trojanie wciągnęli konia do miasta i rozpoczęli świętowanie zwycięstwa. Gdy zmęczeni zabawą usunęli, z drewnianego konia wyszli ukryci tam wojownicy i otworzyli bramy miasta, wpuszczając do niego wojska greckie, które wróciły pod osłoną nocy. Troja została zdobyta, a król Sparty Menelaos ujrzawszy żonę, której piękno nie zmieniło się mimo upływu czasu, wybaczył jej niewierność i zabrał jako małżonkę na dwór w Sparcie.

Do dzisiaj naukowcy sprzeczają się , czy wojna ta faktycznie miała miejsce.

Archeolodzy znaleźli w nim szkielety ludzi, którzy zginęli w gwałtowny sposób i ślady ogromnego pożaru, co może stanowić dowód na zniszczenie miasta po jego zdobyciu przez Agamemnona. Odnalezione wkopane w podłogi domów gliniane pojemniki na zboże, oliwę i wino można traktować jako świadectwo długotrwałego oblężenia.

Od około XVIII wieku p.n.e. prowadzące wojny bliskowschodnie imperia używały do kruszenia murów obleganych miast drewnianej machiny na kołach, uzbrojonej w ogromną włócznię. Machina miała kształt zbliżony do konia, a włócznię obsługiwali wojownicy, którzy wchodzili do wnętrza machiny. Machina ta nazywana była drewnianym osłem , przez innych drewnianym jednorogim zwierzęciem.

Jeszcze w XIX wieku historycy i archeolodzy pozostawali w przekonaniu, że wojna trojańska i sama Troja w rzeczywistości nie istniały. Uznawano, że miasto stanowi część mitu. Sytuacja zmieniła się, gdy bogaty niemiecki przemysłowiec Heinrich Schlieman realizując swoje młodzieńcze marzenie o odkryciu starożytnej Troi rozpoczął jej poszukiwania.

Wykopaliska rozpoczął w 1871 roku miejscu opisanym przez Homera - w sąsiedztwie rzeki Skamander, naprzeciw Gallipoli w dzisiejszej Turcji. Wkrótce odkrył ruiny legendarnego miasta - jak się z czasem okazało -  nie jednego tylko dziewięciu.

Skarb liczył 8833 przedmioty ze złota i srebra, elektronu (stop złota i srebra z niewielką domieszką miedzi i żelaza) i miedzi. Kosztowności te, zawinięte w szal,  żona Schliemanna wyniosła z terenu wykopalisk - władze tureckie nie zostały poinformowane o odkryciu. Skarb został przemycony do Grecji a następnie do Berlina, gdzie złożony został w muzeum.

Po rozpoczęciu II wojny światowej najcenniejsze kosztowności z kolekcji zostały złożone w bunkrze obrony przeciwlotniczej w pobliżu berlińskiego ZOO. W 1945 roku  trzy skrzynie skarbów przekazane zostały rosyjskiemu oficerowi przez dyrektora berlińskiego muzeum Wilhelma Unverzagta. Gdy w 1958 roku Sowieci zwrócili Niemcom 4 tysiące zabytków, Skarbu Priama wśród nich nie było. Ponieważ Rosjanie twierdzili, że nigdy czegoś takiego nie posiadali, Skarb Priama został uznany za zaginiony.

Okazało się, że kosztowności przez te wszystkie lata spoczywały  w specjalnym pomieszczeniu w dziale numizmatyki Muzeum Puszkina w Moskwie.

Należą do nich: “Helena Trojańska”, “pięta Achillesa”, “jabłko niezgody”, “koń trojański”.