Ciekawostki o Azorach

Znajduje się on na Oceanie Atlantyckim, na podwodnym grzbiecie śródoceanicznym, zwanym Grzbietem Śródatlantyckim. Grzbiet ten ciągnie się od Islandii po Antarktydę i jest najdłuższym grzbietem śródoceanicznym na Ziemi.

Większa część grzbietu skryta jest pod wodą.

Od 1976 roku są regionem autonomicznym Republiki Portugalskiej. Posiadają własny rząd i autonomiczną władzę ustawodawczą w ramach własnego statutu polityczno-administracyjnego.

Posiadają trzy stolice/ miasta administracyjne.

Władza wykonawcza władz regionalnych znajduje się w Ponta Delgada, gospodarczej i administracyjnej stolicy Autonomicznego Regionu Azorów w Portugalii, zlokalizowanej na największej i najbardziej zaludnionej wyspie archipelagu - São Miguel.

Władza ustawodawcza znajduje się w Horta na wyspie Faial, a władza sądownicza w Angra do Heroismo na wyspie Terceira.

Rozciąga się na długość ponad 600 kilometrów w kierunkach północny zachód - południowy wschód. Leży około 1400 kilometrów na zachód od Półwyspu Iberyjskiego (około 900 mil morskich od Lizbony) i około 3000 kilometrów od wybrzeży Ameryki Północnej.

Makaronezja jest określeniem kilkudziesięciu wulkanicznych wysp, w tym czterech dużych archipelagów, położonych na północno-wschodnim Atlantyku przy wybrzeżach Europy i Afryki. Łączna powierzchnia Wysp Szczęśliwych wynosi 14 676 km2, a zamieszkuje ją 3,15 mln osób.

W skład Makaronezji wchodzą: Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka, Azory, Archipelag Madera, Wyspy Selvagens (Wyspy Dzikie).

Do grupy zachodniej należą dwie wyspy: Corvo i Flores, do centralnej pięć:  São Jorge, Pico, Faial, Graciosa i Terceira i do najbardziej wysuniętej na wschód, dwie: Sao Miguel i Santa Maria. São Jorge, Pico i Faial są również wspólnie nazywane Ilhas do Triângulo („Wyspy Trójkąta”).

Powierzchnia tych dziewięciu wysp, a także wielu wysepek położonych w ich pobliżu wynosi 2346 km2.

Jej powierzchnia wynosi około 747 km2 i mieszka na niej około 140 tys. osób, z czego 30 tys. w Ponta Delgada, największym mieście wyspy.

 São Miguel jest pierwszą skolonizowaną przez Portugalczyków w 1433 roku wyspą Azorów. Pierwotnie składała się ona z dwóch oddzielnych wysepek, ale wybuch wulkanu w 1563 roku i wypływ lawy spowodował, że wysepki połączyły się.

Jest wyspą górzystą o wysokości nie przekraczającej 1105 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest  Pico da Vara o wysokości 1103 m n.p.m., leżący na wschodnim krańcu wyspy i stanowiący obszar specjalnej ochrony. Znajduje się na nim największa na wyspie pozostałość lasu laurisilva, który jest domem dla endemicznego i krytycznie zagrożonego gila azorskiego (Pyrrhula murina).

W starożytności wyspę porastał las laurowy, zwany także laurisilva, który został w większości zastąpiony polami uprawnymi oraz importowanymi drzewami i roślinami, takimi jak wszechobecna Cryptomeria (drzewo iglaste z rodziny cyprysów).

Szczyt znajduje się na wyspie Pico, która stanowi wynurzoną część wygasłego wulkanu Pico (ostatnia erupcja miała miejsce w grudniu 1720 roku). Jego wierzchołek o wysokości 2351 m n.p.m. to Ponta do Pico, który jest ponad dwukrotnie wyższy od jakiegokolwiek innego szczytu na Azorach.

Wyspa Pico nazywana jest Ilha Preta ("Czarna wyspa"), ze względu na czarne gleby wulkaniczne, na których rosną winnice wpisane w 2004 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pico jest drugą co do wielkości wyspą Azorów, a trzecią Portugalii (444,97 km2), jest też, pod względem geologicznym, najpóźniej utworzoną wyspą Azorów, mającą około 300 tys. lat.

W porównaniu z innymi wyspami archipelagu, Pico posiada największy obszar nietkniętych rodzimych lasów laurowych i innych liściastych (m.in. Pittosporum undulatum), które zajmują odpowiednio 2,9% i 30% powierzchni wyspy. Jest jedyną wyspą Azorów, gdzie pastwiska i łąki nie są dominującym krajobrazem - zajmują jedynie 29% terytorium.

Wyspa posiada także największą liczbę jaskiń lawowych na całym archipelagu - 86 z 225.

Leżące na zachód od niej wyspy Flores i Corvo, z racji że leżą na płycie północnoamerykańskiej, uważane są (z perspektywy geofizycznej) za część Ameryki Północnej.

Wyspa określana jest też jako Ilha Azul ("Niebieska Wyspa") ze względu na dużą ilość hortensji, które kwitną w miesiącach letnich.

Faial jest jedną z najbardziej aktywnych wulkanicznie wysp archipelagu i znajduje się blisko podziału tektonicznego pomiędzy płytami europejską i północnoamerykańską.

Isatis tinctoria to urzet barwierski, gatunek rośliny należącej do rodziny kapustowatych. Jest to jedna z najstarszych znanych ludziom roślin barwierskich, zawierająca dużą ilość niebieskiego barwnika indygo, który pozyskuje się z liści. Fermentujący barwnik wytwarza odrażający zapach. Z tego powodu angielska królowa Elżbieta I zakazała uprawy urzetu barwierskiego w odległości 5 mil od swoich pałaców.

Urzet barwierski był jedynym źródłem niebieskiego barwnika do końca XVI wieku, kiedy portugalskie szlaki handlowe zaczęły dostarczać indygo z Dalekiego Wschodu.

Rafę koralową o powierzchni 1000 metrów kwadratowych odkryto w 2013 roku na głębokości 280-300 metrów. Do tej pory nie istniały udokumentowane wzmianki o rafach koralowych na takiej głębokości w wodach Azorów.

Została ona odkryta przez portugalskiego żeglarza Diogo de Silves w 1427 roku podczas podróży z Madery. W 1493 roku na Santa Marii zatrzymał się Krzysztof Kolumb w drodze powrotnej z pierwszej wyprawy do Ameryki.

Santa Maria jest najbardziej wysuniętą na wschód i południe wyspą archipelagu. Pod względem geologicznym jest to najstarsza wyspa na Azorach, z formacjami mającymi około 10 mln lat.

Największą miejscowością na wyspie o powierzchni 97,18 km2 jest Vila do Porto, która jest najstarszą osadą na Azorach, założoną w 1432 roku.

8 lutego 1989 roku amerykański wyczarterowany Boeing 707 należący do Independent Air Flight 1851 rozbił się w Pico Alto (najwyższy szczyt na Santa Marii). W wyniku katastrofy zginęło 137 pasażerów i 7 członków załogi. Podczas podejścia do lądowania doszło do zamieszania między wieżą a pilotami dotyczącego odpowiedniej wysokości.

Jej powierzchnia wynosi 396,75 km2, a jaj najwyższy punkt stanowi wierzchołek Santa Barbara, wznoszący się na wysokość 1023 m n.p.m.

Stolicą wyspy jest historyczne miasto warowne Angra do Heroismo, najstarsza i druga co do wielkości miejscowość archipelagu (po Ponta Delgada). Miasto było najważniejszym portem żeglugi transatlantyckiej w okresie świetności portugalskiego imperium kolonialnego. Było to obowiązkowe miejsce postoju statków do czasu wynalezienia turbiny parowej w XIX wieku, a także siedziba założonej w 1534 roku diecezji Kościoła rzymskokatolickiego, wpisana w 1983 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Miasto położone jest w sąsiedztwie dwóch naturalnych portów rozdzielonych górą Monte Brasil (pozostałość wulkanu tufowego), na której mieści się Forteca Świętego Jana Chrzciciela (Fortaleza de São João Baptista). Została ona wybudowana z polecenia Filipa II, wspólnego króla hiszpańsko-portugalskiego w latach 1580-1598. Twierdza otoczona jest murem 4-kilometrowej długości, na którym niegdyś znajdowało się około 400 artyleryjskich dział, chroniących miasto przed piratami.

Angra po portugalsku znaczy zatoka, natomiast Heroismo (bohaterstwo, heroizm) zostało dodane do nazwy miasta w XIX wieku przez królową Marię II, która schroniła się tam przed swoim mężem Michałem I Uzurpatorem po odebraniu jej tronu i zaprowadzeniu rządów terroru.

Angra posiada 9 murowanych klasztorów, w większości barokowych o bogatym wystroju wnętrz, w którym wykorzystano duże ilości brazylijskiego złota i drewna.

Zabytkowe centrum Agry stanowi dziś jedną z największych atrakcji turystycznych Azorów.

Wyspa jest stratowulkanem, który powstał z dna Oceanu Atlantyckiego. Większą część południowo-wschodniego krańca wyspy zajmuje kaldera o średnicy ponad 1,6 kilometra.

W krajobrazie Graciosy przeważają zielone pastwiska i białe domy. Panują tam idealne warunki do uprawy owoców, produkcji wina, wypasu bydła i produkcji mleka i sera - z tego słynie wyspa.

13 lipca 1929 roku major Idzikowski podjął drugą próbę przelotu przez Atlantyk w kierunku zachodnim (trudniejszym, przeciwnym do wiatrów). Po pokonaniu 2140 kilometrów nad oceanem zaczęły się kłopoty z silnikiem. Pilot postanowił lądować na azorskiej wyspie Faial, ale nieregularna praca silnika zmusiła go do lądowania na bliższej o 50 km Graciosie.

Podczas awaryjnego lądowania samolot wpadł na niewidoczny wał z kamieni i skapotował (przewrócenie samolotu przez nos na plecy). Samolot spłonął, a major Idzikowski poniósł śmierć. Towarzyszący mu nawigator Kazimierz Kubala odniósł niewielkie obrażenia.

Major Ludwik Idzikowski został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Od początku osadnictwa na wyspach, około XV wieku, zarejestrowano tam 28 erupcji wulkanicznych - 15 naziemnych i 13 podmorskich. Ostatnia znacząca erupcja wulkanu Capelinhos (zachodnie wybrzeże Faial) miała miejsce w 1957 roku.

Aktywność wulkaniczna pozostawiła na wyspach wiele jaskiń i kanałów lawowych, między innymi Gruta das Torres na Pico, Algar do Carvão i Gruta do Natal na wyspie Terceira, przybrzeżne pola lawy, takie jak wybrzeże Fateiras na  São Miguel, Faial, São João na wyspie Pico) i inne.

Zdarzenia sejsmiczne na Azorach, choć częste, mają zwykle niską bądź średnią intensywność. Najsilniejsze trzęsienie ziemi zarejestrowano w 1757 roku na wyspie São Jorge, które przekroczyło 7 stopni w skali Richtera.

Przybywali na wyspy także Flamandowie, Hiszpanie, Francuzi, Włosi, Niemcy, Szkoci, Żydzi, Maurowie, oraz ludność z Gwinei, Wysp Zielonego Przylądka i Wysp Świętego Tomasza.

W XVII wieku wielu Azorów wyemigrowało, głównie do Brazylii, Urugwaju, Stanów Zjednoczonych i Kanady. Florianópolis i Porto Alegre w południowym regionie Brazylii zostały założone przez mieszkańców Azorów. Azorowie w XVIII wieku stanowili ponad połowę populacji Rio Grande do Sul i Santa Catarina.

Wyspy służyły czasem jako punkt orientacyjny dla statków przewożących afrykańskich niewolników.

W większości są to lotniska lokalne. Głównym i najbardziej ruchliwym jest międzynarodowe lotnisko João Paulo II, nazwane na cześć papieża Jana Pawła II. Lotnisko położone jest na wyspie  São Miguel, 2 kilometry na zachód od centrum miasta Ponta Delgada.

Na wielu wyspach rozwinął się przemysł stoczniowy. Ruch pasażerski na główne wyspy ( (São Miguel, Santa Maria, Terceira i Faial) rozpoczął się w XVII wieku.

Między innymi na Graciosie spędzał czas Mark Twain, który w 1869 roku opublikował książkę podróżniczą " The Innocents Abroad" ("Niewinni za granicą"), w której opisał swój pobyt na wyspach.

Gościł tam też książę Albert z Monako, dziewiętnastowieczny oceanograf, który prowadził kilka wypraw na wodach Azorów. Przybył tam swoim jachtem " Hirondelle" i odwiedził furna da caldeira , znaną grotę z gorącymi źródłami.

Na Graciosie przebywał François-René, wicehrabia de Chateaubriand oraz Almeida Garrett, portugalska poetka.

Jako jedyne miejsce na świecie, wyspa São Miguel może poszczycić się uprawą ananasów w szklarniach. Na wyspie znajduje się ponad 6000 plantacji ananasów, kilka z nich, jak Ananás Arruda, Plantação de Ananás dos Açores i Ananás de Santo Antonio dostępne są dla chcących zobaczyć ich uprawę.

Kiedyś na wyspie uprawiane były pomarańcze, ale po likwidacji upraw spowodowanej zarazą, około 100 lat temu  Augusto Arruda postanowił zaryzykować uprawę ananasów w Fajã de Baixo, tuż obok rodzinnej posiadłości.

Odpowiednio żyzna gleba w połączeniu z precyzyjnymi metodami dojrzewania owoców w szklarniach, daje owoce o niewielkich rozmiarach, ale o większej słodyczy i mniejszej kwasowości niż ich odpowiedniki na całym świecie.

Ananasy z Azorów wykorzystywane są głównie do lokalnej konsumpcji i sprzedawane turystom, eksport owoców jest minimalny.

Plantacja została założona w 1883 roku przez Ermelindę Gago da Camara i jej syna José Honorato i od tego czasu nieprzerwanie działa. Wcześniej zajmowali się oni uprawą pomarańczy, ale zaraza spowodowała zniszczenie plantacji.

Ponieważ nie posiadali oni wiedzy na temat uprawy herbaty, nasiona i ekspertów sprowadzili z Chin. Herbata z São Miguel jest bardzo smaczna i zdrowa, gdyż do jej uprawy nie stosuje się żadnych preparatów owadobójczych (w wilgotnym klimacie wyspy szkodniki nie przeżywają).

Na wyspie uprawiane są też, oprócz ananasów i herbaty, słodkie ziemniaki oraz tytoń.

Jest to ogromny krater, w którym ulokowało się niewielkie miasteczko i jeziora nazywane Niebieskim i Zielonym (Lagoa Verde i Lagoa Azul), będące największymi zbiornikami słodkiej wody na archipelagu.

Choć jeziora przedzielone są niewielkim przesmykiem, ich kolory są różne.

Jednym z powodów jest możliwość pływania z delfinami, obserwacja wielorybów i kałamarnic olbrzymich.