24 ciekawostki o pustyni Gobi
Jej krajobraz jest bardzo zróżnicowany, przeplatają się tutaj stepy z pustyniami i półpustyniami a znaleźć tu też można dolinę z jeziorami. Pomimo na ...
Nazwa pustyni wywodzi się z języka arabskiego, gdzie słowo ṣaḥārā oznacza pustynie (rodzaj żeński w liczbie mnogiej).
Przynajmniej przez kilka tysięcy lat Sahara była soczyście zielona, tętniła życiem. Całą jej powierzchnię pokrywały sawanny, była terenem trawiasto-drzewiastym.
Starożytni Egipcjanie mogli uprawiać ziemię, hodować zwierzęta i żyć w dostatku. Sytuacja klimatyczna Sahary zmieniła się parę tysięcy lat temu, monsunowe chmury odsunęły się na południe, przestały padać deszcze i zaczęła pojawiać się pustynia.
Dziś Sahara to wydmy i piekielny żar. Z miejscem tym związanych jest wiele ciekawostek, które zamieszczamy poniżej.
Pokrywa 31% powierzchni Afryki i 8% powierzchni lądowej Ziemi. Porównując Saharę do państw, jej powierzchnia jest niemal identyczna jak powierzchnia Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Są to: Algieria, Maroko, Tunezjia, Libia, Egipt, Sahara Zachodnia, Mauretania, Mali, Niger, Czad, Sudan.
Na Saharze znajdują się wszystkie znane typy pustyń z pominięciem oczywiście pustyni lodowej, którą jest Antarktyda.
Jest to krajobraz, w którym dominują gołe skały, głazy, czasami żwir. Piasek został z nich wywiany w wyniku procesu deflacji (erozji przez wiatr).
Ergi najczęściej pokryte są wydmami, choć znajdują się również takie, na których wydmy nie występują. Wiele wydm spotykanych na Saharze ma wysokość przekraczającą 180 metrów.
Najwyższe wydmy Sahary spotkać można na pustyni o dźwięcznej nazwie Isaouane-n-Tifernine położonej w Algierii. Wydmy zlokalizowane w tym miejscu mają wysokość od 420 do nawet 465 metrów. Wydmy z Isaouane-n-Tifernine są uważane za piąte pod względem wysokości wydmy na Ziemi.
Ponieważ nie padają tam deszcze nie tworzą się chmury, niebo jest przejrzyste. Brak chmur powoduje również występowanie dużych, dobowych amplitud temperatur, gdy słońce zachodzi nie ma co zatrzymać ciepła przy powierzchni.
W ciągu dnia średnie temperatury wynoszą 30-35 °C. W nocy temperatura spada do 10-20 °C, okazjonalnie może spadać również poniżej 0 °C.
Rekordowa temperatura 83.5 °C została odnotowana w mieście Port Sudan. Średnia temperatura powierzchni często przekracza 80 °C.
Z roślin najczęściej można spotkać palmy, kolczaste krzewy, trawy, różnego rodzaju sukulenty. Najczęściej spotykanymi zwierzętami są jaszczurki, węże, skorpiony a także niewielkie ssaki takie jak góralek skalny czy fenek pustynny- jeden z najmniejszych przedstawicieli psowatych.
Pustynię zamieszkuje około 2.5 miliona osób, w większości w Algierii, Maroku i Mauretanii.
Wulkan położony jest w Czadzie, w masywie wulkanicznym Tibesti i ma średnicę około 65 kilometrów.
Wierzchołek wulkanu zwieńczony jest kraterem o wymiarach 15 na 11 kilometrów i głębokości 1200 metrów. NASA Earth Observatory / Domena publicznaOstatnie erupcje Emi Koussi miały miejsce od 2.4 do 1.3 miliona lat temu.
Większość z nich to jeziora słone. Dlaczego te jeziora są słone? Kiedy woda jest wystawiona na powierzchnię w jałowym i suchym środowisku, staje się słona z powodu wysokiego tempa parowania. Niektóre jeziora na Saharze odparowują około 6 metrów wody rocznie.
Unikalną formę geologiczną tworzą jeziora Ounianga, położone w północnowschodnim Czadzie. Są to jeziora uformowane dzięki pasatom, które nadały im specyficzny kształt. Są one przedzielone wydmami i znajdują się w miejscu dawnego jednego wielkiego jeziora, które znajdowało się w tym miejscu od około 15 do 5.5 tysiąca lat temu.
Grupa jezior Ounianga Sérir, w której skład wchodzi 11 zbiorników. Istnieją trzy takie grupy: Ounianga Kébir, jezioro Motro i właśnie Ounianga Sérir. NASA / Domena publicznaDo wszystkich 18 jezior Ounianga dostarczana jest woda, która została zgromadzona w podziemnej warstwie wodonośnej podczas wilgotnego okresu w dziejach Sahary tysiące lat temu.
Z jego wody korzysta około 30 milionów osób. Jest największym jeziorem bezodpływowym w środkowej Afryce. W ciągu ostatnich 50 lat jezioro straciło większość wody na skutek zmian klimatycznych i działalności człowieka.
Obecna faza pustynna będzie trwać przez następne 15 tysięcy lat, po czym zapewne nastąpi kolejny dwudziestotysięcznoletni okres w którym na te obszary powróci sawanna.
Zmiany kąta nachylenia osi Ziemi mają wpływ na położenie północnoafrykańskiego monsunu, który jest w stanie ożywić region Sahary.
Mumia Tashwinat została odnaleziona w jaskinii na miejscu wykopaliska archeologicznego Uan Muhuggiag w Libii. Są to zmumifikowane zwłoki około trzyletniego dziecka, złożonego tam od 5400 do 5600 lat temu. Mumia była zawinięta w kozią skórę a jej wnętrze wypełniono mieszanką ziół.
Według informacji archeologicznych początek państwa egipskiego sięga 3000 roku p.n.e., pochówek ten poprzedza zatem Starożytny Egipt o około pół milenium.
W jaskini odnaleziono również malowidła ścienne przedstawiające ludzi i zwierzęta.
Wśród 15 tysięcy zidentyfikowanych do tej pory rysunków są duże, dzikie zwierzęta(antylopy i krokodyle), stada bydła i ludzie. Świadczy to o tym, że 10-12 tysięcy lat temu Sahara była zamieszkałą przez liczne zwierzęta sawanną.
Brak opadów bardziej odczuwalny jest we wschodniej Saharze, gdyż panuje tam klimat bardziej kontynentalny.
Wiele rzek na Saharze ma charakter okresowy, epizodyczny. Istnieją tylko w pewnych okresach roku, kiedy pojawiają się intensywne opady w ich dorzeczach.
Najliczniejszym plemieniem są Tauregowie. Ich zajęciem jest handel wymienny z mieszkańcami oaz. Wędrowcy dostarczają mleko, mięso i zwierzęta juczne w zamian za zboże, daktyle, kawę, sól, broń, amunicję. Karawany poruszają się za pomocą wielbłądów, mułów, osłów, utartymi szlakami.
