Rozrywka
Ciekawostki o śmigusie-dyngusie
Śmigus-dyngus czyli lany poniedziałek
Dla jednych jest świetną zabawą i podtrzymaniem tradycji, dla innych bywa pretekstem do niesympatycznych wybryków. Zwyczaj ten ma wielowiekową tradycję, obchodzony w całej Polsce pozwala bezkarnie polać wodą każdego. Oto ciekawostki związane z tym staropolskim obyczajem.
1
Pierwotnie śmigus-dyngus był zwyczajem zachodniosłowiańskim. Wtórnie stał się elementem tradycji wielkanocnych w kościele katolickim.
2
Po raz pierwszy o słowiańskim zwyczaju wspomniał czeski kaznodzieja w XIV w. W Polsce, pierwsze wzmianki o śmigusie-dyngusie pochodzą z XV w., z ustaw synodu diecezji poznańskiej, przestrzegających przed tymi zwyczajami o grzesznym podtekście.
3
Geneza tej tradycji wywodzi się z praktyk Słowian, którzy po zakończeniu zimy okazywali radość z nadchodzącej wiosny.
4
Śmigus i Dyngus były kiedyś odrębnymi zwyczajami. Słowo "śmigus" pochodzi z języka niemieckiego od Schmackostern lub od polskiego słowa "śmigać.
5
Śmigus polegał na symbolicznym uderzaniu witkami wierzbowymi lub palemkami po nogach i oblewaniu się zimną wodą. Symbolizowało to wiosenne oczyszczenie z brudu i chorób a w późniejszym okresie także z grzechów.
6
Według Słowian, polewanie wodą miało sprzyjać płodności, dlatego polewane były tylko panny na wydaniu. Później uznano w niektórych regionach, że w Poniedziałek Wielkanocny, polewane dziewczyny mają prawo do rewanżu na oblewających.
7
Śmigus zazwyczaj popularny był na wsiach, gdzie do oblewania używano cebrzyków z wodą i obchodzono go bardzo hucznie. Towarzyszyło mu często smaganie witkami. Później, w niektórych środowiskach pojawił się zwyczaj polewania perfumami.
8
Słowo "dyngus" pochodzi prawdopodobnie od niemieckiego słowa "dingen" i oznacza "wykupić się" W niektórych rejonach pojęcie dyngus czy dyngowanie oznaczają chodzenie i wymuszanie datków pod groźbą psikusa lub oblania wodą.
9
Z czasem odrębnie funkcjonujące zwyczaje śmigus i dyngus tak zlały się ze sobą, że przestano rozróżniać, który na czym polega. W niektórych regionach darowizna składana kolędnikom nazywana jest śmigusem. Na Kaszubach, gdzie polewanie wodą nie jest praktykowane, Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest degosem a chłostanie dziewcząt degowaniem.
10
Współcześnie śmigus-dyngus traktowany jest jako zwyczaj ludowy. Wodą oblewa się teraz wszystkich bez wyjątku, nawet osoby nieznajome i ma to niewiele wspólnego z pierwotną tradycją. Współczesne praktyki są bardzo popularne wśród dzieci i młodzieży.
11
Zwyczaj Lanego Poniedziałku rozpowszechniony jest prawie we wszystkich krajach Europy Środkowej. Nie jest znany w Austrii i Niemczech.
12
W Meksyku i innych krajach Ameryki Południowej zwyczaj polewania kobiet wodą rozpowszechniony jest w Wielką Sobotę.
13
Według tradycji wodą rozpędzono tłum w Jerozolimie, który zebrał się po Zmartwychwstaniu Jezusa.
14
Lany Poniedziałek był związany również z rocznicami chrztu Polski w początkowych latach istnienia państwa polskiego. 
