Ciekawostki o Bazylice Mariackiej w Gdańsku

Jest historycznym kościołem farnym Głównego Miasta w Gdańsku. Kościół farny, fara, to dawne określenie kościoła parafialnego, nawiązujące do tradycji średniowiecznej. Fary budowane były najczęściej w bezpośrednim sąsiedztwie rynku.

Architektura bazyliki jest przykładem gotyku ceglanego, rozpowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego, będącego odmianą gotyku.

Zgodnie z tradycją, za datę rozpoczęcia budowy świątyni przyjmuje się rok 1243, choć badania archeologiczne pod obecną świątynią tego nie potwierdziły - nie znaleziono żadnych śladów materialnych. Prawdopodobnie w miejscu bazyliki stał wcześniej drewniany kościół, zbudowany przez księcia Świętopełka II Wielkiego, który wymienia się w 1271 roku obok kościoła św. Mikołaja - jednego z najstarszych gdańskich kościołów i kościoła św. Katarzyny - najstarszego kościoła parafialnego na Starym Mieście w Gdańsku.

Kamień węgielny pod budowę obecnej świątyni położono 23 marca 1343 roku - mówi o tym łaciński napis umieszczony na tablicy przy wejściu do zakrystii.

Pieczę nad budowlą od początku sprawowali gdańscy mieszczanie, jednak ich prawa były podporządkowane restrykcjom Zakonu, w przeciwieństwie do kościołów farnych w większych hanzeatyckich miastach. Ich wyobrażenie o kształcie świątyni było inne, Kzryżacy jednak stawiali swoje warunki. Budowę zakończono w latach 1360-1361.

Zmieniono prezbiterium, a w latach 1454-1466 podwyższono wieżę (pierwotna wysokość wieży podyktowana warunkami Krzyżaków, nie mogła przekraczać wysokości wieży dawnego zamku), co było symbolicznym akcentem zwycięstwa Gdańszczan nad Zakonem Krzyżackim.

28 lipca 1502 roku mistrz Henryk Hetzel położył ostatnią cegłę sklepienia.

Bazylika ma długość 105,2 m, szerokość w transepcie 66,2 m. Powierzchnia wynosi 5000 m2, a kubatura 155 000 m3. Powierzchnia dachów to 8000 m2 (gdyby rozciągnąć wszystkie dachy bazyliki Mariackiej, zajęłyby więcej miejsca niż boisko piłkarskie), wysokość wieży do kalenicy - 77 m. Do wnętrza świątyni światło wpada przez 37 ogromnych okien różnej wielkości, z których tylko dwa posiadają witraże. W świątyni znajduje się 29 kaplic.

Tylko główny ołtarz przeznaczony był dla  katolików do 1572 roku. Przez kolejne stulecia kościół służył gminie luterańskiej, ale do drugiej połowy XVII wieku proboszczami kościoła byli duchowni katoliccy wskazani przez króla polskiego. W XVII wieku, obok kościoła Mariackiego powstała Kaplica Królewska, w której odprawiano nabożeństwa dla gdańskich katolików. Katolicy przejęli kościół dopiero po 1945 roku.