Architektura
Ciekawostki o bazylice Sagrada Familia
Duma Barcelony
Bazylika Sagrada Familia jest dumą Barcelony i wyrazem geniuszu jej twórcy - Antonio Gaudiego. Choć jej budowa trwa już od 139 lat, na jej ostateczne ukończenie przyjdzie nam jeszcze poczekać. Zresztą jej twórca budowę zaplanował na wiele lat mówiąc, że jego klientowi się nie spieszy, bo jest wieczny. Ta niesamowita budowla co roku przyciąga ponad 3 mln turystów, co czyni ją najczęściej odwiedzaną atrakcją turystyczną Hiszpanii. Gdy w 2026 roku budowa zostanie zakończona, a wieża Jezusa wybudowana, Sagrada Familia stanie się najwyższym kościołem na świecie.
1
Sagrada Familia - Świątynia Pokutna Świętej Rodziny jest katolickim kościołem o statusie bazyliki mniejszej. Mieści się w Barcelonie, mieście w północno-wschodniej Hiszpanii, drugim co do wielkości w kraju.
2
Bazylika uważana jest za główne osiągnięcie architektoniczne Antoniego Gaudiego. Antoni Gaudi był katalońskim architektem i inżynierem secesyjnym (kierunek w architekturze na przełomie XIX i XX wieku), słynącym z wyjątkowych projektów. Przełomowym wydarzeniem w artystycznym życiu Gaudiego było spotkanie z barcelońskim przemysłowcem Eusebim Guellem, z którym architekt się zaprzyjaźnił. Guell bardzo cenił sztukę Gaudiego i finansował bardzo wiele jego projektów. Gaudi stworzył dla niego szereg budynków, wśród nich pawilon myśliwski i kościół. Wykonywał też zlecenia dla Kościoła, w sumie wykonał około 20 poważniejszych projektów, przeważnie w Barcelonie i okolicach.
3
Styl Gaudiego był bardzo rzeźbiarski oraz secesyjny, dążący do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu różnych jej dziedzin, a w szczególności rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki. W swojej architektonicznej twórczości wykorzystywał łuki paraboliczne, fantastyczne formy i zawiłe desenie oraz organiczne kształty podpatrzone w przyrodzie. Często nawiązywał do płynności podwodnego świata, dzięki czemu dziś uważany jest za prekursora architektury biomorficznej.
4
Wraz ze zdobytym doświadczeniem, Gaudi zaczął bardziej eksperymentować przy tworzeniu projektów. Wykorzystywał regułę równowagi krzywej łańcuchowej, tworząc model przestrzenny budynku i badając na nim siły grawitacji. Testował wytrzymałość różnych materiałów, jak bazalt czy granit. Eksperymentował z oświetleniem - dla osiągnięcia lepszego efektu używał do projektowania luster czy fotografii. Do zdobienia powierzchni wykorzystywał kataloński styl mozaiki trencadis. Z tego okresu pochodzą jego dzieła uważane za najdojrzalsze: Colonia Guell, Casa Mila czy Sagrada Familia.
5
Budowę świątyni rozpoczęto w 1882 roku. Pomysł wybudowania kościoła w tym miejscu sięga 1866 roku Wtedy to założyciele Stowarzyszenia Duchowego św. Józefa rozpoczęli kampanię na rzecz budowy świątyni poświęconej Świętej Rodzinie. Po 15 latach, dzięki darowiznom uzbierano kwotę na zakup działki. Kamień węgielny położono w dniu św. Józefa, 19 marca 1882 roku. Projekt kościoła zlecono architektowi Francisco de Paula del Villar, który nie mógł jednak dojść do porozumienia ze stowarzyszeniem i po roku zrezygnował. Jego miejsce zajął Antonio Gaudi.
6
Gaudi rozpoczął pracę nad kościołem w 1883 roku. Trzydziestojednoletni Gaudi przedstawił zupełnie nowy projekt obiektu. Zakładał on zbudowanie kościoła bez zewnętrznych łuków i przypór, z dużą centralną wieżą o wysokości 172,5 m, o zwiększonym gabarycie. Kościół miał być poświęcony Jezusowi Chrystusowi. Ponieważ nawiązania mistyczno-religijne miały ogromne znaczenie w twórczości Gaudiego, przygotował on złożony program ikonograficzny.
7
Gaudi wielokrotnie zmieniał projekt świątyni, który z czasem stawał się coraz bardziej wizjonerski, zarówno w sferze nowatorskich rozwiązań technologicznych, architektonicznych, jak i związanej z nim symboliki. Zarówno architektura, jak i ornamentyka fasad oraz wnętrza Sagrada Familia przesiąknięte są chrześcijańską symboliką. Kościół ten, poprzez wielkość i architektoniczny przepych miał nawiązywać do najwspanialszych gotyckich katedr.
8
Świątynia zbudowana jest na planie krzyża. Zawiera trzy fasady: Narodzenia, Pasji oraz Chwały - każda z nich wybudowana jest w innym stylu. Posiada 18 wież, które symbolizują 12 apostołów, 4 ewangelistów, Chrystusa oraz Dziewicę Maryję. Wymiary podporządkowane są proporcjom opartym o liczbę 7,5, stanowiącą bazowy wymiar. Najważniejszą w tym pięcionawowym kościele (jak i w innych kościołach) jest długość nawy głównej. W tym wypadku jest to 90 m (7,5 x 12), gdzie 12 symbolizuje apostołów. Wysokość głównej nawy to 45 m (7,5 x 6). Długość transeptu (nawy poprzecznej) liczy 60 m (7,5 x 8 lub 5 x 12), a jego szerokość 30 m (7,5 x 4). Absyda ma wysokość 75 m (7,5 x 10).
9
Architektura Gaudiego oparta jest na geometrii skomplikowanych krzywizn, m.in. na paraboloidzie eliptycznej. Składa się ona z dwóch płaszczyzn symetrii posiadających jedną oś. Ich liczba i nieskończoność może symbolizować Trójcę Świętą - Ojca, Syna i Ducha Świętego.
10
Sagrada Familia posiada trzy fasady. Biorą one nazwy od zdobiących je portali ściśle związanych z ewangeliami i swoją nastrojowością nawiązują do trzech głównych rodzajów literackich.
- Fasada Narodzenia - (jedyna ukończona w znacznej mierze za życia Gaudiego) posiada liryczny, radosny charakter związany z narodzinami Jezusa
- Fasada Pasji - posiada przejmującą i ponurą wymowę dramatu
- Fasada Chwały - posiada epicką wymowę
11
W swoim projekcie Gaudi dał wyraz doskonałości, którą dostrzegał w naturze. Uwzględnił w projekcie:
- królestwo roślin - potężne rozgałęziające się ku górze kolumny przypominające gęsty, kamienny las. Trzydzieści sześć "drzew" łączy się jedynie ze sklepieniem, pozostałych szesnaście wkomponowanych jest w mury świątyni. Łączna ich liczba - 52, oznacza ilość niedziel w ciągu całego roku (z wyjątkiem Niedzieli Wielkanocnej)
- królestwo zwierząt - symbole zwierząt są obecne w ornamentyce świątyni powszechnie - najwięcej jest ich na Fasadzie Narodzenia. Są to zwierzęta symbolizujące dobro (jagnię, gołębica), a także zło (wąż z jabłkiem symbolizujący szatana, gady, płazy)
- królestwo minerałów - pofałdowana powierzchnia fasady Narodzenia odzwierciedla krajobraz katalońskich gór Montserrat
- królestwo człowieka - najwyraźniej odzwierciedlone jest w głównym portalu Fasady Pasji, który jest najbardziej naturalistyczny. Za pomocą kanciastych brył tworzących pasyjne rzeźby najmocniej przemawia do osób, które je oglądają. Na dole znajduje się sześć pnących się ku górze kolumn, które symbolizują główne kości człowieka (ukrzyżowanego Chrystusa) razem ze strukturą przylegających do nich ścięgien. Dopełnia je 18 innych kolumn - razem 24, czyli tyle, ile kości posiadają ludzkie żebra.
12
Gaudi rozpoczął pracę przy Sagrada Familia, gdy miał trzydzieści jeden lat. Przez następnych czterdzieści lat intensywnie pracował na konstrukcją świątyni, poświęcając jej całkowicie ostatnie 15 lat życia. Nawet zamieszkał na miejscu budowy.
13
Gaudi nie dokończył budowy świątyni, gdyż 10 czerwca 1926 roku zmarł w wyniku obrażeń odniesionych trzy dni wcześniej, gdy potrącił go tramwaj. Po śmierci, zgodnie ze swym życzeniem został pochowany w krypcie bazyliki.
14
Za życia Gaudiego ukończono 4 z 18 wież bazyliki, jedną z trzech zaprojektowanych fasad - Fasadę Narodzenia i kryptę. Choć twierdził, że budowana świątynia może nie jest ostatnią budowaną przez niego, ale zapewne pierwszą z nowej generacji, to chyba miał świadomość, że nie dożyje końca budowy Sagrada Familia - stąd krypta.
15
Po śmierci Gaudiego dokończenie budowy przejęło kilku architektów. W czasie hiszpańskiej wojny domowej w 1936 roku część jego projektów została zniszczona, dlatego nie jest określony ostateczny wygląd budowli. Budowa nie została zakończona do dziś. Zakończenie prac budowlanych planowane jest na 2026 rok, na setną rocznicę śmierci architekta świątyni.
16
Sagrada Familia została tak zaprojektowana, aby nie przekraczać wysokości 173 m, ponieważ taka jest wysokość barcelońskiej góry Montjuic. Gaudi uważał, że nad miastem powinna górować naturalna, stworzona przez Boga góra, a nie wybudowany przez człowieka obiekt.
17
Choć budowa trwa już od 1882 roku, dopiero w pod koniec 2001 roku pojawiły się w bazylice witraże. Wykonał je Hiszpan, Joan Vila-Grau.
18
Sagrada Familia jest najczęściej odwiedzaną atrakcją turystyczną Hiszpanii. Corocznie przybywa tam ponad 3 mln turystów. Ponieważ budowa kontynuowana jest dzięki prywatnym dotacjom i turystyce, fundusze uzyskiwane z ruchu turystycznego mają wymierny udział w budowie świątyni. Koszty budowy wynoszą około 25 mln euro rocznie.
19
W 2010 roku papież Benedykt XVI konsekrował Świątynię Świętej Rodziny podnosząc ją do godności bazyliki mniejszej. Odbyło się to w czasie uroczystej mszy św., w której uczestniczyło 62 tys. osób.
20
Po 136 latach budowy świątyni okazało się, że jest ona budowana bez formalnego pozwolenia. Niezupełnie stanowiło to prawdę, ponieważ Gaudi uzyskał stosowne zezwolenie od władz miejskich Sant Marti de Provenals, które obecnie stanowi część Barcelony. Władze Barcelony w 2019 roku zatwierdziły decyzję o wydaniu pozwolenia na budowę w mieście i zgodnie z umową z kurią diecezjalną, do kasy miejskiej wpłynie od władz bazyliki w ciągu 10 lat kwota 36 mln euro.
21
W 2005 roku Fasada Narodzenia Pańskiego i krypta świątyni Sagrada Familia znalazły się na liście dziedzictwa UNESCO.
22
Budynek bazyliki jest szeroki na 60 metrów, a jego długość wynosi 95 metrów. Aby dostać się na szczyt wieży należy pokonać 400 schodów lub skorzystać z windy.
