Geografia

Ciekawostki o Pienińskim Parku Narodowym

Znaleźliśmy 24 ciekawostki na temat Pienińskiego Parku Narodowego

Pierwszy park narodowy w Polsce

Pieniński Park Narodowy jest jednym z najmniejszych parków narodowych w Polsce, równocześnie jednym z najbardziej popularnych i najczęściej odwiedzanych.

Co roku na szlakach parku przebywa ponad 900 tys. osób. Park obejmuje najcenniejsze krajobrazowo i przyrodniczo tereny Pienin Właściwych, a turyści mają tam do dyspozycji 35 km szlaków, wśród nich największą atrakcję - spływ tratwami przełomem Dunajca. Do niewątpliwych atrakcji tego miejsca należy też jego symbol - Trzy Korony, szczyt, o którym już w 1842 roku pisał lwowski lekarz, Henryk Kratter " Nie ma (...) gościa, który by nie odwiedził tych szczytów ze strony dostępnej (...) i nie napasł się stąd najpiękniejszym i najmilszym widokiem Karpatów".

Pieniński Park Narodowy
1
Pieniński Park Narodowy jest pierwszym i tym samym najstarszym z 23 polskich parków narodowych.
Został utworzony 1 czerwca 1932 roku.
2
Park znajduje się w województwie małopolskim, w Pieninach - pasmie górskim w łańcuchu Karpat.
Swym zasięgiem obejmuje najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym obszary Pienin Właściwych: Masyw Trzech Koron, Pieniny Czorsztyńskie, Pieninki oraz przełom Dunajca. W obszar parku włączono także Zielone Skałki z terenu Pienin Spiskich.
3
Pieniny znajdują się w południowej Polsce i północnej Słowacji i są najwyższą częścią długiego Pienińskiego Pasa Skałkowego.
Pieniński Pas Skałkowy wyznacza granicę między Karpatami Zewnętrznymi a Karpatami Wewnętrznymi (na terenie Polski Karpatami Centralnymi). Jest to wąski pas skał zbudowanych głównie z wapieni, margli, łupków ilastych i iłowców kredowych. Tworzy wygięty na północ łuk o długości około 600 km i szerokości od kilkuset metrów do 20 km, od okolic Wiednia aż po Karpaty Marmaroskie w Rumunii.
4
Pieniny rozciągają się na długości około 30 km na wschód od przełomu rzeki Białki.
Przełom Dunajca dzieli Pieniny na trzy części:
  • Pieniny Spiskie - między doliną Białki a przełomem Dunajca pod Niedzicą, z najwyższym szczytem Żar (879 m n.p.m.)
  • Pieniny Środkowe (Pieniny Właściwe) - od Niedzicy do Przełomu Dunajca między Sromowcami Niżnymi a Szczawnicą, z najwyższym szczytem Trzy Korony (982 m n.p.m.)
  • Małe Pieniny - sięgające do doliny Popradu, z najwyższym szczytem Wysoka (1050 m n.p.m.) - jest to najwyższy szczyt całych Pienin.
5
Skały budujące Pieniny powstały na dnie mórz w kilku epokach geologicznych.
W górnej kredzie Pieniny zostały sfałdowane i wydźwignięte. W okresie paleogenu (najstarszy okres ery kenozoicznej) i neogenu (młodszy okres ery kenozoicznej) powstał pas skałkowy. Zachodząca erozja zniszczyła zewnętrzną powierzchnię skał i utworzyła skomplikowaną rzeźbę terenu. Szczyty i turnie zbudowane są z odpornych na wietrzenie skał jurajskich. Doliny i przełęcze powstały w podatnych na wietrzenie skałach z okresu kredy i paleogenu. Nie wytworzyły się w dużej ilości zjawiska krasowe - jaskinie i wywierzyska są nieliczne i niewielkie. Głęboko wcięte w skały rzeki i potoki tworzą około 15 wąwozów i przełomów - odcinków doliny rzecznej o wąskim dnie i stromych zboczach, w którym rzeka pokonuje przeszkodę obecną na jej drodze). Najbardziej znane pienińskie wąwozy to Wąwóz Szopczański i Wąwóz Homole.
6
Walory przyrodnicze Pienin doceniono już dawno, pierwsze wzmianki o konieczności ochrony przyrody tych gór pojawiły się w dokumentach starostów czorsztyńskich już w 1625 roku.
W 1751 roku badała je ekipa naukowców z Wiednia, a liczba późniejszych wybitnych badaczy Pienin przekracza sto nazwisk. Jednak właściwa historia parku sięga roku 1921, kiedy to z inicjatywy prof. Władysława Szafera, który po wizycie w amerykańskim Yellowstone postanowił za wszelką cenę przenieść ideę tej formy ochrony przyrody do Polski, powstał rezerwat dla ochrony łąk wokół ruin Zamku w Czorsztynie.  Profesor Szafer pisał: "Najwięcej do ideału zbliża się taki park narodowy, w którym przyroda chroniona jest absolutnie i pod każdym względem, a wpływ człowieka w nim jest ściśle ograniczony (...) jako ogólną zasadę racjonalizacji każdego parku narodowego przyjąć należy to, że ma on przede wszystkim spełniać swe naczelne zadanie, to znaczy być ostoją dla pierwotnej przyrody".
7
Rezerwat o powierzchni 7,5 ha powstał wówczas na terenie będącym własnością Stanisława K. Drohojowskiego.
Pod koniec lat 20. XX wieku rozpoczęto wykup gruntów prywatnych położonych głównie w Pieninach Środkowych, w Masywie Trzech Koron, z przeznaczeniem do utworzenia pierwszego w Polsce parku narodowego.
8
Wstępny projekt opracował botanik i polityk, prof. Stanisław Leon Kulczyński, a podsekretarz stanu Wiktor Leśniewski podpisał rozporządzenie o utworzeniu z dniem 1 czerwca 1932 roku rezerwatu w Pieninach, jako jednostki organizacyjnej pod nazwą "Park Narodowy w Pieninach".
Miał on mieć łącznie z rezerwatem na Zamku w Czorsztynie powierzchnię 16,5 km2. W 1924 roku zawarto porozumienie z rządem Czechosłowacji w sprawie wspólnego utworzenia przygranicznych obszarów chronionych i uregulowania turystyki - było to pierwsze porozumienie z rządem Czechosłowacji.
9
Gdy dopełniono w 1926 roku wszystkich procedur, okazało się, że Skarb Państwa nie dysponuje środkami na wykup od prywatnych właścicieli terenów pod park, zwłaszcza, że ceny te były bardzo wygórowane.
Właściciele gruntów zaś, nie mogąc doczekać się na ich wykup, rozpoczęli rabunkowy wyrąb lasów. Wywołało to powszechne oburzenie, co poskutkowało rozpoczęcie wykupu ziem pod park.
10
W sierpniu 1932 roku proklamowano utworzenie w polskich Pieninach Parku Narodowego na obszarze 423 ha.
W tym samym roku po stronie Czechosłowacji powstał czechosłowacki Pieniński Park Narodowy (PIENAP) - obecnie najmniejszy park narodowy Słowacji.
11
Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej obszar parku był powiększany przez wykup dodatkowych gruntów.
Powstały też małe prywatne rezerwaty w Małych Pieninach (wschodnia część Pienin, ciągnąca się od Przełomu Dunajca do miejscowości Jarzębina na Słowacji).
12
Po wojnie, w 1954 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzeniu z dniem 1 stycznia 1955 r. Pienińskiego Parku Narodowego.
Powiększono jego obszar do 2 231 ha poprzez włączenie w obszar parku terenów należących do chłopów i gromad wiejskich, z prawem użytkowania przez nich tych terenów. Zlikwidowano też nadmiar szlaków turystycznych.
13
Aktualnie Pieniński Park Narodowy funkcjonuje w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z 1996 roku.
W 2003 roku obszar parku wynosił 2 346 ha i cały czas jest powiększany przez wykup nowych terenów.
14
Mimo niewielkiej powierzchni parku, flora w nim występująca jest bardzo ciekawa i zróżnicowana.
Najciekawsza roślinność występuje w Masywie Trzech Koron z Wąwozem Szopczańskim i na niedostępnej północnej ścianie Smolegowej Skały - wybitnej skały wapiennej w Dolinie Białej Wody w Małych Pieninach, zbudowanej z białych wapieni krynoidowych. Jest ona chroniona prawnie, wchodzi w skład Rezerwatu  Przyrody Biała Woda.
15
Na terenie PPN można spotkać endemiczne gatunki roślin.
Do grupy endemitów zaliczany jest pszonak pieniński. Ta roślina o żółtych kwiatach rośnie wyłącznie na paru stanowiskach na terenie parku. Drugim endemitem jest mniszek pieniński, na którego można się natknąć jedynie na zboczach Trzech Koron. Gatunek ten uznawany jest za krytycznie zagrożony.
16
Mimo iż Pieniny nie należą do wysokich gór, można tutaj znaleźć około 167 gatunków roślin charakterystycznych dla klimatu górskiego.
Na terenie parku rośnie ponad 500 gatunków grzybów kapeluszowych i nieco mniej porostów. Z obszarem Pienin kojarzone są takie gatunki roślin, jak bylica piołun, chaber pieniński, jałowiec sabiński (poza Pieninami nie występuje nigdzie indziej w Karpatach Zachodnich), złocień Zawadzkiego. Znakiem rozpoznawczym Pienin jest reliktowa sosna, która znajduje się na Sokolicy (747 m n.p.m.). Północne stoki Sokolicy porasta las bukowo-jodłowy, a na szczycie rośnie kilka reliktowych sosen. Z badań przeprowadzonych w latach 1995-1996 wynikało, że miały one wtedy około 550 lat i były najstarszymi sosnami w Polsce. W 2018 roku jedna z sosen na Sokolicy, uznawana ze względu na swój kształt i miejsce w którym rośnie (grań nad przepaścią) za jedną z ikon Pienin, została uszkodzona przez śmigłowiec podczas akcji ratunkowej.
17
Bogactwem gatunkowym roślin wyróżniają się tereny łąkowe w Pienińskim Parku Narodowym.
Można tutaj odnaleźć rozmaite gatunki storczyków o zachwycającej kolorystyce. Na terenach skalnych rosną takie rośliny, jak sesleria skalna czy smagliczka skalna. W lasach pienińskich z kolei można znaleźć liczne pierwiosnki, przebiśniegi, śnieżyczki. W Pienińskim Parku Narodowym rosną również rośliny, które odnaleźć można w innych kompleksach górskich, m.in. w Bieszczadach (np. tawuła średnia).
18
W Pienińskim Parku Narodowym interesujący jest także świat zwierząt.
Występuje tam ponad 7 tys. gatunków zwierząt, w tym około 235 gatunków kręgowców. Większe ssaki reprezentowane są przez borsuka, dzika, jelenia, rysia, żbika, kunę leśną, sarnę. Bogata jest też fauna nietoperzy, obejmująca 15 gatunków. Najliczniejszy wśród nich jest rzadki już w Europie podkasaniec mały. Z rzadkich gryzoni na uwagę zasługuje mysz małooka. W PPN występuje wiele gatunków ptaków, w tym około 100 gniazdujących tutaj. W wodach Dunajca żyje głowacica - słodkowodna ryba z rodziny łososiowatych. W parku dokonywana jest także reintrodukcja niektórych gatunków, jak np. sokoła wędrownego.
19
W pienińskiej faunie bezkręgowców odkryto wiele endemitów i gatunków reliktowych.
Stwierdzono występowanie tam około 6 500 gatunków bezkręgowców. Pienińskie łąki bogate są w różnokolorowe storczyki, ale też słyną z różnorodności motyli. W Pieninach naliczono ich około 1 600 gatunków - 6% z nich to gatunki ciepłolubne znane w Polsce tylko z Pienin, lub bardzo rzadko poza nimi - jak np. niepylak apollo (uruchomiono specjalny program dla ochrony tego motyla). Na bukach w Masywie Trzech Koron występuje wymierająca już w Polsce nadobnica alpejska - chrząszcz z rodziny kózkowatych.
20
Dla zachowania różnorodności przyrodniczej i kulturowej, na Hali Majerz utrzymuje się tzw. kulturowy wypas owiec.
Hala Majerz jest dużą halą znajdującą się na grzbiecie i stokach Majerza w Pieninach Czorsztyńskich. Dzięki wypasowi hala nie zarasta lasem i zachowana jest różnorodność gatunkowa.
Na Spiszu majerzem nazywano koszary (przenośna zagroda), w których trzymano na polu krowy przez sezon wypasowy, zaś majerem odpowiednika bacy.
21
Specjalną ochroną w parku objęto płazy.
Co roku wiosną podejmowana jest akcja ochrony płazów wędrujących przez drogę do Sromowiec-Kąty. Aby nie składały skrzeku w zbiorniku wyrównawczym Jeziora Czorsztyńskiego (nie miałby tam szans na rozwój), został on przed płazami zabezpieczony, a dla ich rozwoju wykonano specjalne stawki.
22
Siedziba Pienińskiego Parku Narodowego mieści się w Krościenku nad Dunajcem.
Oprócz siedziby dyrekcji, w budynku mieści się wystawa przyrodnicza potocznie określana jako Muzeum Pienińskiego Parku Narodowego. W obiekcie znajduje się również placówka Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz kancelaria Obwodu Ochronnego "Pieninki". W bezpośrednim otoczeniu budynku dyrekcji parku wytyczona została ścieżka dendrologiczna. Oznaczono i opisano na niej 35 gatunków drzew i krzewów rosnących w Pieninach oraz kilka gatunków obcych.
23
Symbolem Pienińskiego Parku Narodowego są Trzy Korony.
Barwny znak Pienińskiego Parku Narodowego ma kształt konturu podkowy otwartej ku górze. W łuku podkowy na niebieskim tle znajduje się rok założenia Parku -1932. Nad tłem niebieskim, pomiędzy ramionami podkowy wychodzą trzy zielone trójkąty, które przedstawiają charakterystyczny szczyt Pienińskiego Parku - Trzy Korony.
24
Trzy Korony to jedno z najatrakcyjniejszych turystycznie miejsc w Pieninach.
Z platformy widokowej na Okrąglicy jest znakomity widok na Pieniński Przełom Dunajca oraz obszar Pienińskiego Parku Narodowego, a także Tatry, Beskid Sądecki, Gorce, Beskid Żywiecki i Magurę Spiską. Przy dobrej pogodzie widoczna jest oddalona o 63 km Babia Góra. W 1906 roku wyznakowano pierwszą trasę turystyczną na szczyt. W 1929 roku Trzy Korony zostały przez polski rząd wykupione od prywatnych właścicieli.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

21 ciekawostek o Bieszczadzkim Parku Narodowym
21 ciekawostek o Bieszczadzkim Parku Narodowym
Trzeci co do wielkości park narodowy na terenie Polski
Spośród 23 parków narodowych w Polsce, Bieszczadzki Park Narodowy jest trzecim co do wielkości i największym parkiem narodowym polskich gór. Chroni on ...
13 ciekawostek o Wielkopolskim Parku Narodowym
13 ciekawostek o Wielkopolskim Parku Narodowym
Park nad Wartą
Wielkopolski Park Narodowy leży w województwie wielkopolskim, w niewielkiej odległości od Poznania. Charakteryzuje go malowniczy krajobraz, który zost ...
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
Jeden z pierwszych parków narodowych w Europie
Białowieski Park Narodowy zlokalizowany na terenie rozległego lasu będącego Puszczą Białowieską, tworzy oazę dzikiej przyrody niemalże w środku kontyn ...
15 ciekawostek o koniku polskim
15 ciekawostek o koniku polskim
Jego przodkiem był tarpan
Koniki polskie, zwane też biłgorajskimi, to potomkowie dzikich tarpanów żyjących do końca XVII wieku na lesistych terenach wschodniej Europy. Pierwsze ...
15 ciekawostek o Parku Narodowym Czeska Szwajcaria
15 ciekawostek o Parku Narodowym Czeska Szwajcaria
Národní park České Švýcarsko
Park Narodowy Czeska Szwajcaria jest jednym z czterech parków narodowych w Republice Czeskiej. Głównym przedmiotem ochrony w parku są unikatowe forma ...
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
Park narodowy w południowo-zachodniej Polsce
Karkonoski Park Narodowy został utworzony w celu ochrony walorów przyrodniczych najwyższego pasma górskiego Sudetów - Karkonoszy. Obejmuje on swym zas ...
20 ciekawostek o Roztoczańskim Parku Narodowym
20 ciekawostek o Roztoczańskim Parku Narodowym
Najbardziej zalesiony park narodowy w Polsce
Roztoczański Park Narodowy zlokalizowany na Roztoczu Środkowym często określany jest mianem krainy jodły, buka i tarpana. Jest parkiem, którego gros e ...
15 ciekawostek o Drawieńskim Parku Narodowym
15 ciekawostek o Drawieńskim Parku Narodowym
Park narodowy trzech województw
Drawieński Park Narodowy jest jednym z ciekawszych botanicznie regionów w północno-zachodniej Polsce. Występująca tam różnorodność szaty roślinnej jes ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy