Rośliny

Ciekawostki o ryżu

Znaleźliśmy 16 ciekawostek na temat ryżu

Podstawa wyżywienia jednej trzeciej ludności świata

Ryż jest jedną z najstarszych roślin uprawnych świata. Jego ojczyzną są Chiny, gdzie został udomowiony, a stamtąd rozprzestrzenił się na cały świat. Znany i uprawiany jest już od 7000 lat, obecnie stanowi podstawę wyżywienia jednej trzeciej ludzkości świata. Jest produktem o niezliczonej ilości kulinarnych zastosowań. Jedzą go wszyscy, co więcej, jest źródłem wielu wartościowych składników odżywczych.
Ryż
1
Ryż (Oryza) jest rodzajem zboża z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), dawniej nazywanej trawami (Graminae).
Rodzina ta liczy około 11 tys. gatunków. Wiechlinowate stanowią główny komponent formacji trawiastych łąk i pastwisk, ale należą do niej również rośliny uprawne, w tym zboża.
2
Ryż obejmujący 25 gatunków rośnie w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie.
Ryż spożywczy, który stanowi podstawę pożywienia dla niemalże połowy ludzi mieszkających na świecie, otrzymywany jest z ziarna ryżu siewnego (Oryza sativa).
3
Oryza sativa, powszechnie znany jako ryż azjatycki, jest rodzajem ryżu hodowlanego, którego odmiany są najbardziej rozpowszechnione na całym świecie.
Jest jednoroczną rośliną zbożową, o licznych i gęstych łodygach, osiągających 50-150 cm wysokości. Pędy rozgałęziają się już u nasady. Liście są szerokie na 1,5 cm i długie do 1 metra.

Kwiaty skupione są w wiechy o długości do 30 cm, kłoski są płaskie, 1-kwaitowe. Kwiaty są samopylne. Owocem jest ziarniak o wymiarach 8x4 cm. Kłos zawiera 30-100 ziaren.

Charakterystyczną cechą korzeni ryżu siewnego jest obecność w nich miękiszu powietrznego (aerenchyma), z dużymi przestworami międzykomórkowymi, wypełnionymi powietrzem. 

Aerenchyma występuje u roślin podwodnych (ryż uprawiany jest na terenach zalewanych przez wodę), zwiększając ich wyporność i ułatwiając unoszenie.
4
Ryż siewny posiada dwa główne podgatunki.
  • ryż siewny japoński (Oryza sativa japonica) - krótkoziarnisty, lepki. Został udomowiony w Dolinie Jangcy 9-6 tys. lat temu, jego odmiany są zwykle uprawiane na suchych polach (w Japonii głównie w zanurzeniu), w Azji Wschodniej, na terenach wyżynnych Azji Południowo-Wschodniej i na terenach wysokich Azji Południowej
  • ryż siewny indyjski (Oryza sativa indica) - długoziarnisty, nieklejący. Został udomowiony w okolicach Gangesu 8,5-4,5 tys. lat temu. Jego odmiany to głównie ryż nizinny, uprawiany przeważnie pod wodą w całej tropikalnej Azji
5
Ze względu na wymagania uprawowe wyróżnia się ryż suchy i ryż mokry.
Ryż suchy, zwany "górskim" może być uprawiany bez nawadniania, ale daje mniejsze plony. Najczęściej uprawiany jest w północnych Chinach. Uprawia się go zwykle na wzniesieniach, ale wbrew nazwie, uprawia się go także na nizinach w Bengalu lub na Madagaskarze.

Ryż mokry - "padi" jest rośliną bagienną, która do rozwoju wymaga płytkiej wody. W Indiach i Chinach istnieje kilka tysięcy odmian tego ryżu. Większość z nich dostarcza ziaren, które po wysuszeniu gotowe są do bezpośredniego spożycia.
6
Istnieje kilka popularnych odmian ryżu, różniących się kolorem.
  • ryż biały - jest odmianą najbardziej popularną. Ziarna ryżu białego poddawane są polerowaniu, w wyniku czego pozbawione są większości składników odżywczych
  • ryż brązowy - bogaty jest w składniki odżywcze, gdyż pozbawiony jest jedynie niejadalnej łuski otaczającej ziarno, posiada orzechowy aromat
  • ryż czerwony - swoją nazwę zawdzięcza ciemnoczerwonej barwie podłużnych, wąskich ziaren. Jest odmiana niskokaloryczną, posiadającą prozdrowotne właściwości (skutecznie obniża cholesterol w organizmie)
  • ryż czarny, zwany też indonezyjskim lub fioletowym - zawiera jeden z najwyższych poziomów antocyjanów w żywności, posiada łagodny, orzechowy smak
  • ryż parboiled - jest białym ryżem poddawanym działaniu pary wodnej pod wysokim ciśnieniem, dzięki czemu nie traci witamin i składników odżywczych
7
Historia uprawy ryżu jest długa i skomplikowana.
W wyniku konsensusu naukowego opartego na dowodach archeologicznych przyjmuje się, że ryż siewny został po raz pierwszy udomowiony w dorzeczu rzeki Jangcy w Chinach od 13 500 do 8 200 lat temu. Do Korei i Japonii trafił między 3500 a 1200 rokiem p.n.e.

Od tej pierwszej uprawy, migracja i handel rozprzestrzeniły ryż na cały świat. Początkowo do znacznej części wschodniej Azji, a następnie dalej za granicę, a ostatecznie do obu Ameryk w ramach wymiany kolumbijskiej.

Mniej znany ryż afrykański (Oryza glaberrima) został niezależnie udomowiony w Afryce od 3000 do 3500 lat temu.
8
Od czasu rozpowszechnienia ryż stał się podstawowym produktem na cały świecie.
Znany był w świecie klasycznym, importowany z Egiptu i być może zachodniej Azji. Znany był w Grecji, Maurowie sprowadzili azjatycki ryż na Półwysep Iberyjski w X wieku. Być może Maurowie przywieźli też ryż na Sycylię, gdzie jego uprawę rozpoczęto w IX wieku.

Po XV wieku ryż rozprzestrzenił się we Włoszech, a następnie we Francji i pozostałych europejskich krajach.
9
Obecnie większość produkowanego ryżu pochodzi z Chin, Indii, Indonezji, Bangladeszu, Wietnamu, Tajlandii, Mjanmy (Birma), Pakistanu, Filipin, Korei i Japonii.
Rolnicy azjatyccy nadal stanowią 87% całkowitej światowej produkcji ryżu.
10
Jest jednym z najbardziej uniwersalnych zbóż.
Jest źródłem węglowodanów, błonnika, białka, tłuszczów wielonienasyconych, a odmiany nieoczyszczone dodatkowo dostarczają magnezu, fosforu, żelaza, cynku, manganu, miedzi, selenu oraz witamin z grupy B.

Jest zbożem najłatwiej przyswajalnym przez organizm człowieka, należy do produktów lekkostrawnych. Korzystnie wpływa na trawienie, reguluje poziom cukru we krwi, obniża poziom cholesterolu, działa przeciwbiegunkowo i jest po prostu smaczny.
11
Jak każde zboże, jest produktem dość kalorycznym.
W 100 g ryżu białego znajduje się 365 kcal, brązowego - 370 kcal, parboiled - 374 kcal, a ryżu dzikiego - 357 kcal.
12
Można go spożywać w różnej postaci.
Podstawowa forma to ugotowany na sypko, ale tez można produkować z niego mleko ryzowe, płatki, olej, śmietanki, wegańskie desery, ocet, mąkę. Produkuje się z ryżu także napoje alkoholowe, jak sake, arak czy wina ryżowe.
13
Ryż jest produktem bezglutenowym.
Spożywać go zatem mogą osoby cierpiące na nietolerancję tych białek. Ryż ponad to nie zawiera żadnych alergenów.
14
Rocznie produkuje się około 600 mln ton ryżu.
Może być uprawiany na różnych glebach, ale najlepiej rośnie na glebach gliniastych, zatrzymujących wodę. Okres wegetacyjny ryżu trwa cały rok.
15
Produkty uboczne obróbki ryżu wykorzystywane są jako pasza dla zwierząt.
Z otrąb ryżowych ponad to produkuje się olej ryżowy.
16
Oprócz ryżu czerwonego i czarnego występuje też ryż żółty (mochi) i zielony (aplati).
Ryż żółty (mochi) jest wieloskładnikowym pokarmem składającym się z polisacharydów, lipidów, białka i wody. Ma niejednorodną strukturę żelu amylopektyny, ziaren skrobi i pęcherzyków powietrza. Nie zawiera on amylozy w swoim składzie, dzięki czemu ma konsystencje podobną do żelu.

W przeciwieństwie do innych odmian ryżu, ryż mochi mięknie i staje się lepki w zetknięciu z gorącą wodą, dzięki czemu robi się plastyczny i służy do produkcji deserów i słodyczy (ma lekko słodki smak).
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

21 ciekawostek o komosie ryżowej
21 ciekawostek o komosie ryżowej
Święte zboże Inków
Komosa ryżowa jest jedną z najstarszych roślin jadalnych na świecie. Pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie uprawiana jest od 3-5 tysięcy lat. Inkowie ...
19 ciekawostek o kukurydzy
19 ciekawostek o kukurydzy
Złoto Ameryki
Za ojczyznę kukurydzy uważa się Mezoamerykę, gdzie jej uprawa wywarła ogromny wpływ na rozwijające się tam starożytne cywilizacje. Zyskała sobie nawet ...
16 ciekawostek o nasionach chia
16 ciekawostek o nasionach chia
Skarbnica cennych dla zdrowia witamin i minerałów
Maleńkie, czarne nasionka zyskały w ostatnich latach dużą popularność wśród zdrowej żywności. Są smaczne, łatwo pęcznieją tworząc żelową konsystencję. ...
25 ciekawostek o kawie
25 ciekawostek o kawie
Jeden z najpopularniejszych napojów na świecie
Kawa jest jednym z podstawowych artykułów spożywczych i jednym z najważniejszych towarów handlowych na świecie. Zielona, niepalona kawa jest najczęści ...
Gympie-gympie - najbardziej parząca roślina na świecie
Gympie-gympie - najbardziej parząca roślina na świecie
Ból tak silny, że niektórzy myślą o samobójstwie
Dendrocindre moroides, to powszechnie znane w Australii stinging tree, stinging bush lub gympie gympie. Nazwa rodzajowa Dendrocindre wywodzi się z gre ...
24 ciekawostki o pokrzywie zwyczajnej
24 ciekawostki o pokrzywie zwyczajnej
Niedocenione źródło zdrowia.
Kojarzona jako chwast, którego dotknięcie powoduje nieprzyjemne pieczenie. Przez wielu traktowana jest jednak z szacunkiem, ze względu na wartości odż ...
15 ciekawostek o kaktusach
15 ciekawostek o kaktusach
Przystosowane do życia w skrajnie nieprzyjaznym środowisku
Kaktusy to bardzo dobrze przystosowane do trudnych warunków rośliny. Są też bardzo ozdobne dlatego często i chętnie uprawiamy je w domach. Pochodzą z ...
43 ciekawostki o herbacie
43 ciekawostki o herbacie
Najczęściej spożywany napój na świecie, zaraz po wodzie
Herbata dzięki swoim korzystnym dla człowieka właściwościom, aromatowi i smakowi jest ceniona od tysięcy lat. Jest stałym elementem menu wielu osób, n ...

Najnowsze tematy

13 ciekawostek o śniegu
13 ciekawostek o śniegu
Biały puch zimowego krajobrazu
Śnieg, biały puch zimowego krajobrazu, jest nie tylko jednym z najbardziej uroczych zjawisk atmosferycznych, ale także małym cudem przyrody. Opadając ...
12 ciekawostek o Święcie Dziękczynienia
12 ciekawostek o Święcie Dziękczynienia
Najbardziej wyczekiwane święto rodzinne w Stanach Zjednoczonych
Święto Dziękczynienia to tradycyjne amerykańskie święto obchodzone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Jego korzenie sięgają 1621 roku, kiedy grupa an ...
19 ciekawostek o kaszalocie spermacetowym
19 ciekawostek o kaszalocie spermacetowym
Jedno z najważniejszych zwierząt dla morskich ekosystemów
W głębiach oceanów, tam gdzie światło słoneczne traci swe znaczenie, króluje jedne z najbardziej majestatycznych i enigmatycznych mieszkańców mórz - k ...
14 ciekawostek o chałwie
14 ciekawostek o chałwie
Jedna z najstarszych słodkości na świecie
Chałwa to popularny wyrób cukierniczy występujący w różnych kulturach, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie, w Azji Środkowej, Bałkanach i krajach basenu Mo ...
15 ciekawostek o zimorodku zwyczajnym
15 ciekawostek o zimorodku zwyczajnym
Symbol szczęścia
Zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis) to ptak o niezwykłym wyglądzie, który przyciąga uwagę ornitologów i miłośników ptaków na całym świecie. Ten mały p ...
22 ciekawostki o Panamie
22 ciekawostki o Panamie
Państwo łączące Amerykę Północną z Ameryką Południową
Panama to kraj położony w samym sercu Ameryki Centralnej, łączący Amerykę Północną z Południową, a także kultury, historie i krajobrazy obu kontynentó ...
11 ciekawostek o Parku Narodowym Komodo
11 ciekawostek o Parku Narodowym Komodo
Jeden z nowych siedmiu cudów świata
Park Narodowy Komodo (Taman Nasional Komodo) to położony w Indonezji obszar chroniony. Jest jednym z pięćdziesięciu parków narodowych tego kraju, znaj ...
17 ciekawostek o hienie cętkowanej
17 ciekawostek o hienie cętkowanej
Śmiejąca się hiena
Hiena cętkowana jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych zwierząt Afryki, znanym również jako hiena śmiejąca się. Jest największym żyjącym członkiem ...

Podobne tematy