Geografia

Ciekawostki o Etnie

Znaleźliśmy 21 ciekawostek na temat Etny

Jeden z najwyższych czynnych wulkanów w Europie

Etna jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie i cały czas pozostaje w stanie aktywności - ostatnia erupcja miała miejsce w lutym 2022. Mimo tego region, w którym się znajduje jest zamieszkały, rozwija się tam rolnictwo, uprawa winorośli, cytrusów, drzew oliwnych i figowych. Ponad to Etna jest jedną z głównych atrakcji turystycznych Sycylii, którą co roku odwiedza tysiące turystów. Jest też jednym z siedmiu sycylijskich obiektów należących do światowego dziedzictwa UNESCO.

Etna
1
Etna jest aktywnym stratowulkanem na wschodnim wybrzeżu Sycylii.
Znajduje się w obrębie metropolii Katanii, pomiędzy miastami Mesyna i Katania.

W języku sycylijskim nosi on nazwę Mongibello.
2
Jest jednym z najwyższych czynnych wulkanów w Europie.
Jest też najwyższym szczytem we Włoszech na południe od Alp. Jego obecna wysokość wynosi 3357 m (lipiec 2021 r.), choć zmienia się to w zależności od erupcji szczytowych.

W ciągu sześciu miesięcy 2021 roku Etna spowodowała erupcję tak dużej ilości materiału wulkanicznego, że jej wysokość wzrosła o około 30,5 m, a południowo wschodni krater stał się teraz najwyższą częścią wulkanu.
3
Etna zajmuje powierzchnię 1250 km2 z podstawowym obwodem 135 km.
To sprawia, że jest największym z trzech aktywnych wulkanów we Włoszech (Etna, Wezuwiusz, Stromboli), będąc około dwa i pół razy wyższym od następnego co do wielkości Wezuwiusza.

Jedynie Teide na Teneryfie na Wyspach Kanaryjskich przewyższa go w całym regionie europejsko-północnoafrykańskim na zachód od Morza Czarnego.
4
Etna jest najstarszym stratowulkanem na Ziemi - stratowulkan powstał w późnym plejstocenie i holocenie.
Aktywność wulkaniczna po raz pierwszy miała miejsce na Etnie około 500 tys. lat temu, a erupcje wystąpiły pod powierzchnią morza u starożytnego wybrzeża Sycylii.

Wulkan formował się w kierunku osi zachodniej i w wyniku kolejnych erupcji i wypełniania się zatoki zastygłą lawą, powstał stożek wulkaniczny noszący nazwę Callanna (ok. 168-100 tys. lat temu).

W kolejnych latach uformowały się stożki Trifoglietto I, który został pokryty przez Trifoglietto II (ok. 80-64 tys. lat temu). W wyniku zapadnięcia się Trifoglietto II powstała kaldera Valle del Bove.
5
Wulkan zaczął się formować około 34-30 tys. lat temu.
Około 20-15 tys. lat temu istniejący wówczas stożek Ellittico, w wyniku potężnej eksplozji utworzył kalderę o średnicy około 4 km. W miejscu kaldery zaczął powstawać stożek Mongibello (Etna), który do dziś wznosi się na Sycylii.
6
Etna jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie i jest niemal w ciągłym stanie aktywności.
Ze względu na historię wulkanu, jego dużą destrukcyjność wybuchów i bliskość gęsto zaludnionych obszarów, Międzynarodowe Stowarzyszenie Wulkanologii i Chemii Ziemi Wewnętrznych (IAVCEI) zaliczyło Etnę do Dekady Wulkanów (należy tu 16 wulkanów). 

Dekada Wulkanów jest projektem zainicjowanym w latach 90. w ramach sponsorowanej przez ONZ Międzynarodowej Dekady Ograniczania Klęsk Żywiołowych.
7
Stratowulkan rozciąga się od północy na południe i kształtem przypomina elipsę o wymiarach 47 x 38 km.
Na wschodnim stoku widoczna jest kaldera Valle del Bove (Dolina Wołu) o stromych ścianach, głębokości do 1000 m, w kształcie podkowy o wymiarach 5 x 10 km. Jej powierzchnia, przy obwodzie około 18 km, wynosi 35 km2.
8
Etna posiada cztery kratery aktywne i ponad 270 nieaktywnych kraterów bocznych, usytuowanych na jej zboczach.
  • Bocca Nuova i Voragine, utworzone z centralnego krateru w 1945 i 1968 roku
  • Krater północno-wschodni, który jest najwyższym punktem wulkanu (powstała w 1911 roku)
  • Krater południowo-wschodni, który powstał w 1971 roku
9
Aktywność wulkaniczna Etny jest jedną z najlepiej udokumentowanych na świecie.
Pierwsze wzmianki o erupcjach pochodzą z około 1500 r. p.n.e. Szacuje się, że od tego momentu miało miejsce około 200 erupcji.

W 396 r. p.n.e. wybuch Etny prawdopodobnie udaremnił próbę natarcia Kartagińczyków na Syrakuzy podczas II wojny sycylijskiej.

Za najpotężniejszą uważa się erupcję trwającą od 11 marca do 11 lipca 1669 roku, podczas której wulkan wyrzucił taką ilość lawy, która pokryła powierzchnię około 37 km2. Pokonała ona około 16 km niszcząc po drodze kilka wsi. Dotarła do morza i Katanii, częściowo ją niszcząc.

Podjęto wówczas precedensową próbę zmiany biegu płynącej lawy poprzez wykopanie rowu - była to pierwsza taka próba na świecie.

Od 1750 roku siedem erupcji Etny trwało dłużej niż 5 lat, więcej niż jakiegokolwiek innego wulkanu, z wyjątkiem Wezuwiusza.
10
Bezpośrednio u podnóża wulkanu zlokalizowanych jest wiele miejscowości.
Zamieszkuje je około 213 228 mieszkańców, najwięcej w leżącym po południowej stronie wulkanu Adrano - 34 490 osób. W odległości 5 km od wulkanu mieszka 78 osób.
11
Etna przesuwa się w kierunku Morza Śródziemnego ze średnią prędkością 14 mm rocznie.
Masyw przesuwa się po nieskonsolidowanej warstwie nad starszym, pochyłym terenem..
12
W 1971 roku lawa wypływająca z wulkanu zniszczyła zbudowane pod koniec XIX wieku Obserwatorium Etna.
Zniszczyła też pierwsza generację kolejki linowej Etna i poważnie zagroziła kilku małym wioskom na wschodnim zboczu Etny.
13
W latach 2002-2003 potężna erupcja wyrzuciła ogromną kolumnę popiołu, którą można było zobaczyć z kosmosu.
Popiół ten spadł w Libii, 600 km na południe przez Morze Śródziemne. Aktywność sejsmiczna podczas tej erupcji spowodowała, że wschodnie zbocza wulkanu przesunęły się nawet dwa metry, a wiele domów na zboczu wulkanu doznało uszkodzeń strukturalnych.

Materiał z erupcji został nagrany przez Lucasfilm i wkomponowany w krajobraz planety Mustafar w filmie z 2005 roku "Gwiezdne wojny: Część III - Zemsta Sithów".
14
Erupcji, która miała miejsce rankiem 13 maja 2008 roku bezpośrednio na wschód od kraterów szczytu Etny towarzyszyło ponad 200 trzęsień ziemi i znaczna deformacja gruntu w obszarze Etny.
Erupcja trwała powoli przez 417 dni, aż do 6 lipca 2009 roku, co czyni ją najdłuższą erupcją flankową Etny od erupcji z 1991-1993 roku, która trwała 473.

Erupcja 16 marca 2017 roku zraniła 10 osób, w tym ekipę telewizyjną BBC News, po tym, jak magma eksplodowała w kontakcie ze śniegiem.
15
Począwszy od lutego 2021 roku Etna rozpoczęła serię wybuchowych erupcji, które miały wpływ na pobliskie wioski i miasta, a popiół wulkaniczny i skały spadały aż do Katanii.
Od 12 marca 2021 roku wulkan wybuchł 11 razy w ciągu trzech tygodni. Erupcje wyrzucały w powietrze chmury popiołu na odległość ponad 10 km, zamykając sycylijskie lotniska.

Ostatnia poważna erupcja miała miejsce 11 lutego 2022 roku.
16
W latach 70. XX wieku na Etnie pojawiły się kręgi dymne (pierścień wirowy utworzony przez dym w czystej atmosferze).
Było to jedno z pierwszych uchwyconych zdarzeń tego typu, które są niezmiernie rzadkie. Zdarzyło się to ponownie w 2000 roku, a kolejne miało miejsce w 2013 roku.
17
Etna jest jedną z głównych atrakcji turystycznych Sycylii, odwiedzaną każdego roku przez tysiące turystów.
Na Etnie znajdują się dwa ośrodki narciarskie.
18
W czerwcu 2013 roku Etna została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
W 1987 roku utworzono obszar chroniony obejmujący wulkan, w postaci Parku Regionalnego Etna. Na terenie parku o powierzchni 580 km2 znajduje się blisko 200 jaskiń utworzonych przez płynącą lawę, które ludzie wykorzystywali jako schronienie, miejsce pochówków lub do składowania śniegu.
19
Żyzne gleby wulkaniczne wokół Etny sprzyjają ekstensywnemu rolnictwu, a winnice i sady rozciągają się na niższych zboczach góry i równinie Katanii na południu.
Grecy posiadali winnice w tym rejonie już w VI w. p.n.e. Winnice zajmują tam obszar około 2900 ha. Oprócz winnic istnieją tam gaje oliwne, cytrusowe i figowe.
20
Etna ma również swoje legendy.
Zgodnie z mitologią grecką i rzymską, bóg Wulkan (gr. Hefajstos) miał swoją kuźnię pod Etną.

Według jednej z najstarszych legend, wulkan Etna powstał, gdy Zeus nie mógł znieść postępowania Tyfona - najstraszniejszego z gigantów, ojca wszystkich żyjących na Ziemi potworów. Zeus strącił go w odmęty Morza Śródziemnego i rzucił na niego Sycylię, która go przygniotła. Gigant nie może się spod niej wydostać, a gdy podejmuje takie próby, to wydaje wielki okrzyk, wylewając jednocześnie z ust wrzącą lawę.
21
Również chrześcijanie mają swoje opowieści związane z tym miejscem.
Piotr Skarga w swoich "Żywotach Świętych" pisze o świętej Agacie, męczennicy sycylijskiej, patronce Katanii. Kiedy w III w. rzymski namiestnik Sycylii postanowił zgładzić świętą, wulkan Etna ożył i zaczął siać spustoszenie. Mieszkańcy Katanii zabrali welon męczennicy i ruszyli w kierunku lawy, która w tym momencie zatrzymała się i ustała erupcja.
Św. Agata została patronką miasta.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

21 ciekawostek o Palermo
21 ciekawostek o Palermo
Miasto założone przez Fenicjan
Palermo to miasto założone przez Fenicjan ponad 2700 lat temu. Położone w kotlinie, którą Arabowie w IX wieku nazwali Conca d'Oro, otoczone jest pasme ...
19 ciekawostek o Wezuwiuszu
19 ciekawostek o Wezuwiuszu
Najbardziej niebezpieczny europejski wulkan
Wezuwiusz swą sławę zyskał dzięki zniszczeniu w 79 roku n.e. Pompejów, Herkulanum i Stabie. Od tamtej pory, mimo przerywanej aktywności, rozpościera n ...
15 ciekawostek o Ojos del Salado
15 ciekawostek o Ojos del Salado
Najwyższy wulkan na świecie
Ojos del Salado to stratowulkan należący do pasma górskiego Andów, położony na granicy Argentyny i Chile. Z wysokością 6891 m n.p.m. zajmuje pozycję n ...
9 ciekawostek o Cotopaxi
9 ciekawostek o Cotopaxi
Jeden z najwyższych aktywnych wulkanów na świecie
Cotopaxi to jeden z najwyższych czynnych wulkanów. Jest stratowulkanem o niemalże idealnym stożku, który dla rdzennej andyjskiej ludności był zawsze p ...
14 ciekawostek o Wulkanie Stromboli
14 ciekawostek o Wulkanie Stromboli
Wulkan aktywny od kilku tysięcy lat
Ze względu na swoją nieprzerwaną aktywność sięgającą czasów antycznych, wulkan Stromboli był opisywany już w czasach Imperium Rzymskiego. Często wypus ...
14 ciekawostek o lawie
14 ciekawostek o lawie
Stopiona skała uwolniona z wnętrza Ziemi
Lawa jest to stopiony materiał występujący we wnętrzu ziemi (magma), który wydostał się na powierzchnię. Nie jest ona identyczna z magmą, jej skład je ...
20 ciekawostek o Krakatau
20 ciekawostek o Krakatau
Najgłośniejszy wulkan w dziejach
Wulkan Krakatau znany jest jako jeden z najbardziej śmiercionośnych we współczesnej historii. Erupcja z 1883 roku uważana jest za drugą, najpoważniejs ...
12 ciekawostek o wulkanie Paricutin
12 ciekawostek o wulkanie Paricutin
Wulkan na polu kukurydzy
20 lutego 1943 roku meksykański rolnik Dioniso Pulido zaobserwował na swoim polu kukurydzy niewielką szczelinę. Poczuł, że ziemia w jej pobliżu drży i ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy