Ciekawostki o mrówkach

Jednak nawet one mają swoje granice — nie znajdziemy ich na Antarktydzie, w Arktyce oraz na niektórych odizolowanych wyspach.

Dbają o nie, ochraniając je przed drapieżnikami i przenosząc je do bardziej żyznych miejsc na roślinach. Nie jest to jednak bezinteresowne działanie. Mszyce produkują spadź, która stanowi pożywienie dla mrówek. Symbioza ta jest więc bardzo opłacalna dla obu stron.

Żyją w zorganizowanych koloniach, które mogą sięgać od kilkudziesięciu do milionów osobników.

Ich niezwykła zdolność adaptacji, skomplikowane struktury społeczne oraz kluczowa rola w ekosystemach czynią je fascynującym przedmiotem badań naukowych i ważnym elementem natury.

Wyewoluowały w połowie Kredy, ostatniego okresu ery mezozoicznej trwającego od 145 do 66 milionów lat temu. Żyły więc, gdy po ziemi stąpały dinozaury. Ewolucja ta doprowadziła do powstania złożonych społeczeństw i adaptacji, które umożliwiły im zajęcie różnych nisz ekologicznych na całym świecie. Ich różnorodność i adaptacyjność czynią je obiektami badań naukowych oraz kluczowymi elementami wielu ekosystemów.

Te owady pełnią ważne funkcje w ekosystemach, w których żyją, wpływając na procesy ekologiczne i biologiczne. Są to między innymi: mrówka łąkowa, mrówka rudnica, mrówka gmachówka, mrówka faraona, mrówka murawka i inne.

Wiele gatunków mrówek ma kasty robotnic, które różnią się wielkością i morfologią, a każda z kast pełni różne funkcje w kolonii. Zróżnicowanie kastowe wśród robotnic jest przykładem polimorfizmu kastowego. Polimorfizm kastowy pozwala na efektywny podział pracy w kolonii, co zwiększa jej szanse na przetrwanie i sukces w różnych środowiskach. Różne kasty robotnic specjalizują się w określonych zadaniach, co pozwala kolonii na lepsze zarządzanie zasobami, obronę i opiekę nad potomstwem. Dzięki temu systemowi mrówki mogą efektywnie funkcjonować jako złożone społeczności, które są zdolne do przetrwania w różnorodnych warunkach.

Jeden z nich służy im samym, drugi - wymianie pokarmowej z innymi osobnikami. Zjawisko wymiany zawartością pokarmową pomiędzy osobnikami nazywamy trofalaksją.

Mrówki takie prowadzą koczownicze życie i przenoszą się co jakiś czas z miejsca na miejsce.

Mrówki są generalnie wszystkożerne i adaptują swoją dietę do dostępnych zasobów w środowisku. Ich zdolność do zróżnicowanego odżywiania się jest jednym z kluczowych czynników, który pozwala im przetrwać w różnych ekosystemach na całym świecie.

Jednak niektóre gatunki specjalizują się w określonych typach pokarmu, co pokazuje ich zdolność do przystosowania się do specyficznych warunków i nisz ekologicznych. Są to między innymi: mrówki żniwiarki, które zbierają nasiona, mrówki legionistki polujące na inne owady czy mrówki grzybiarki, które żywią się grzybami.

Mrówki nie oddychają całą powierzchnią ciała, ale za pomocą specjalistycznego układu tchawkowego. Ten system składa się z rurek (tchawek i tchaweczek) oraz przetchlinek, które umożliwiają efektywną wymianę gazową poprzez dyfuzję. Dzięki temu układowi, tlen jest dostarczany bezpośrednio do komórek, co eliminuje potrzebę transportu tlenu przez układ krwionośny. Układ tchawkowy jest adaptacją, która pozwala mrówkom i innym owadom efektywnie oddychać i dostarczać tlen do swoich komórek, mimo ich małych rozmiarów.

Gdy zdrowe mrówki wykryją feromony wydzielane przez ranną mrówkę, podejmują działania ratunkowe. Polegają one na przenoszeniu rannej mrówki z pola bitwy (najczęściej z miejsca ataku na termity, które stanowią ich główne źródło pożywienia) do gniazda. W gnieździe zdrowe mrówki mogą dalej opiekować się rannymi, oczyszczając ich rany i usuwając martwe tkanki. Tego rodzaju zachowanie znacząco zwiększa szanse przeżycia rannych osobników.

. Badania wykazały, że około jedna trzecia rannych mrówek jest ratowana i przenoszona z pola bitwy do gniazda.

Najbardziej znanym gatunkiem jest Solenopsis invicta, znana jako czerwona mrówka ogniowa, która pochodzi z Ameryki Południowej, ale została przypadkowo wprowadzona do innych regionów, w tym Stanów Zjednoczonych, Australii i Azji. 

Ugryzienie tego gatunku mrówki jest bardzo bolesne i długotrwałe (1.2 w skali bólu Schmidta). Dyskomfort można odczuwać nawet po 24 godzinach. Ze względu na to, że ból po ukąszeniu można porównać z bólem po postrzale, noszą nazwę mrówek ogniowych. W niektórych plemionach Ameryki praktykuje się rytuały z wykorzystaniem mrówek pociskowych. Młodzi chłopcy aby stać się mężczyznami muszą zostać ukąszeni przez mrówkę aby potwierdzić swoją odwagę i wytrwałość.

Chociaż dokładna liczba mrówek może być trudna do oszacowania z powodu ich różnorodności gatunkowej i szerokiego rozmieszczenia geograficznego, badania naukowe sugerują, że populacja mrówek jest rzeczywiście ogromna.

W latach 90. XX wieku biologowie Bert Hölldobler i Edward O. Wilson, autorzy książki "The Ants", oszacowali, że na Ziemi może żyć około 10 tysięcy bilionów mrówek. W tamtym czasie populacja ludzka wynosiła około 5-6 miliardów, co dawało średnio około 1,6 miliona mrówek na osobę.

Obecnie populacja ludzka wynosi około 8 miliardów. Jeśli przyjmiemy, że liczba mrówek nie zmieniła się znacząco, to nadal daje nam to około miliona mrówek na osobę

Wykorzystują różnorodne metody przekazywania wiedzy w swoich koloniach, od chemicznych sygnałów feromonowych po bezpośrednie interakcje społeczne bieg tandemowy, dotyk, wibracje). Te mechanizmy komunikacji umożliwiają efektywną organizację kolonii, dzielenie się zasobami i reakcję na zagrożenia, co jest kluczowe dla przetrwania i sukcesu tych niezwykłych owadów. Jest to umiejętność o tyle wyjątkowa, że poza mrówkami zaobserwowano ją jedynie pośród ssaków.

Na przykład w kuchni meksykańskiej występuje tradycyjne danie o nazwie Escamoles, które uważane jest za przysmak. Składa się z larw i jaj mrówek Liometopum apiculatum, zwanych często "mrówkami zbieraczkami". Escamoles pochodzą z centralnego Meksyku, gdzie są zbierane od setek lat przez rdzennych mieszkańców. Larwy i jaja są zbierane głównie na wiosnę, kiedy mrówki składają swoje jaja.

Escamoles mają delikatny, orzechowy smak z lekką nutą masła. Smakują nieco jak ser lub orzechy, z kremową konsystencją.

Mrówka faraona (Monomorium pharaonis) jest jednym z najbardziej uciążliwych i trudnych do zwalczania gatunków mrówek na świecie. Są znane ze swojego małego rozmiaru, elastyczności w wyborze siedlisk i zdolności do tworzenia rozległych kolonii. 

Są bardzo małe, mierzą zaledwie 2-2,5 mm długości. Mają jasnożółty lub czerwono-brązowy kolor z ciemniejszym odwłokiem. Ich kolonie mogą być bardzo duże, liczące od kilkuset do kilku tysięcy osobników. W jednej kolonii może być wiele królowych, co ułatwia rozmnażanie i przetrwanie kolonii.

Jest to unikalnym sposobem przekazywania pokarmu, zwanym trofalaksją. Większość mrówek może przechowywać w swoim żołądku, który znajduje się w tylnej górnej części odwłoku, więcej pokarmu niż potrzebuje. Mrówki dzielą się z potrzebującymi pokarmu towarzyszkami i można tu mówić o "wspólnym żołądku" służącym do przechowywania zapasów pożywienia.

Wymiana pokarmu pomiędzy dorosłymi mrówkami a larwami, jest nieodłącznym elementem życia społecznego mrówek faraona. Proces ten zapewnia nie tylko dystrybucję niezbędnych składników odżywczych w całej kolonii, ale również umożliwia komunikację chemiczną i koordynację działań kolonii. Dzięki trofalaksji, mrówki faraona mogą efektywnie zarządzać zasobami i utrzymywać zdrową, dobrze odżywioną 

Mrówki buldoga, należące do rodzaju Myrmecia, są jednymi z najbardziej fascynujących i unikalnych owadów. Pochodzą z Australii i są znane ze swojego agresywnego zachowania, potężnych żądeł oraz imponujących rozmiarów - robotnice mogą osiągać długość od 1 do 3 centymetrów, a królowe są jeszcze większe. Charakteryzują się silnymi, dobrze rozwiniętymi szczękami, używanymi do chwytania ofiar. 

Mrówki buldoga są znane z agresywnego zachowania. Mogą być bardzo terytorialne i atakują intruzów, używając swoich szczęk i żądeł. Posiadają potężne żądła, a ich jad jest bardzo bolesny i może wywołać silne reakcje alergiczne u ludzi. W skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci. Użądlenie mrówki buldoga jest uważane za jedno z najbardziej bolesnych wśród owadów. Ból może trwać kilka godzin i często jest opisany jako piekący. W niektórych regionach Australii mrówki buldoga są uważane za zagrożenie dla ludzi, zwłaszcza dla tych, którzy są uczuleni na ich jad (3%).

 Jest to wyjątkowe w świecie mrówek. Ta zdolność pomaga im w polowaniu oraz unikaniu drapieżników.

Zazwyczaj przyjmuje się, że są w stanie unieść ciężar 50 razy większy od swojej masy ciała. Niektóre źródła podają nawet wyższe wartości, sięgające 100 razy ich masy ciała. Jeśli mrówka waży 5 miligramów, może podnieść ciężar do 250 miligramów lub nawet więcej, w zależności od gatunku i specyficznych warunków.

Ta niesamowita zdolność wynika z ich budowy anatomicznej i specyficznego układu mięśniowego, który jest przystosowany do przenoszenia dużych ciężarów w stosunku do rozmiaru ciała.