Kojot to nieodzowna postać w mitologii rdzennej ludności Ameryki Północnej, a także większości filmów o tematyce ranczersko-kowbojskiej z Dzikiego Zachodu.
Choć, w przeciwieństwie do wilka, nie stanowił bezpośredniego zagrożenia dla hodowli bydła na ranczo, jednak zawsze tam się pojawiał ze swoim charakterystycznym wokalem.
Dziś jest zwierzęciem bardzo powszechnym na kontynencie Północnej Ameryki nie tylko na prerii, ale także spotykany jest w dużych aglomeracjach miejskich.
Rodzina psowatych obejmuje łącznie ponad 30 współcześnie żyjących gatunków, miedzy innymi psy, wilki, lisy, kojoty, szakale. Są to ssaki średniej wielkości. Najmniejszym przedstawicielem psowatych jest fenek pustynny, a największym - wilk szary.
Jest mniejszy niż wilk szary (Canis lupus) i nieco mniejszy niż wilk wschodni (Canis lycaon) i wilk rudy (Canis rufus).
Zajmuje tę samą niszę ekologiczną co szakal złocisty (Canis aureus) w Eurazji, dlatego zoologowie nazywają go czasem szakalem amerykańskim. Od szakala złocistego jest jednak większy i bardziej drapieżny.
Preferuje tereny otwarte, krzewiaste lub niewielkie tereny zalesione.
Poszczególne podgatunki zamieszkują różne tereny kontynentu północnoamerykańskiego.
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody zakwalifikowała go do takiej kategorii ze względu na wielkość populacji i szerokie rozpowszechnienie w Ameryce Północnej, Meksyku i Ameryce Środkowej.
Kojot preriowy jest zdolny do adaptacji i rozwoju w środowiskach zmodyfikowanych przez człowieka - zasięg występowania gatunku rozszerza się na obszary miejskie Stanów Zjednoczonych i Kanady, a w 2013 roku zaobserwowano jego obecność we wschodniej Panamie, po drugiej stronie Kanału Panamskiego.
Jest zwykle mniejszy niż wilk szary, ale ma dłuższe uszy i stosunkowo większą czaszkę, a także smuklejszą budowę ciała i pyska.
Samce ważą zwykle od 8 do 20 kg, a samice od 7 do 18 kg, chociaż ich wielkość różni się w zależności od regionu występowania.
Długość ciała waha się od 1 do 1,35 m, a wysokość w kłębie wynosi 58-66 cm. Kojoty mają długi na 40 cm ogon. Na górnej stronie nasady ogona znajdują się gruczoły zapachowe, które mają kolor niebiesko-czarny.
Jego futro składa się z krótkiego, miękkiego puchu i długich szarych włosów szerstnych długości do 10 cm, pokrywających prawie cały tułów. Ich szczytowa część ma ochronny czarny kolor. Ogon kojota również pokryty jest gęstym, czarnym włosem. Jednak dominującym kolorem sierści jest jasnoszary i rudy lub płowy, przeplatany na całym ciele czernią i bielą.
Skóra i futro kojota wykorzystywane jest w futrzarstwie.
Wilk utrzymuje ogon poziomo.
Wśród 750 tys. zaobserwowanych osobników tylko dwa były albinosami.
Może osiągnąć maksymalną prędkość 69 km/h w pościgu na dystansie około 300 metrów. Jest szybszy od wilka, ale mniej wytrzymały. Potrafi skoczyć na odległość 4 metrów.
Był to samiec zastrzelony w pobliżu Afton w stanie Wyoming w 1937 roku. Mierzył on 1,5 metra od pyska do ogona i ważył 34 kilogramy.
Nie są uzależnione od większego stada, gdyż nie polują na większe zdobycze. Rodzina tworzy się wokół samicy, w środku zimy. Tworzenie par u kojotów może nastąpić 2-3 miesiące przed kopulacją. W przeciwieństwie do wilka, kojot jest ściśle monogamiczny.
Nowo utworzona para ustala własne terytorium i buduje własne legowisko lub przystosowuje legowisko opuszczone przez borsuka, świstaka lub skunksa.
Średni miot liczy sześć młodych. Młode po urodzeniu są całkowicie uzależnione od mleka matki przez pierwsze 10 dni, później karmione są zwracanym przez rodziców pokarmem stałym. Gdy pojawiają się zęby mleczne, maluchy otrzymują drobny pokarm, jak myszy, króliki.
Młode osiągają dorosłe rozmiary po ośmiu miesiącach, a dojrzałą wagę po dziewięciu.
Oddają mocz z podniesioną nogą znacząc w ten sposób teren i jednocześnie drapią ziemię.
Choć żywią się też padliną (chętnie kanibalizują zwłoki osobników tego samego gatunku), większość pożywienia zdobywają same, polując. Około 90% zdobyczy to myszy i króliki. Ptaki, węże, lisy, oposy, szopy i młode osobniki większych ssaków zjadane są przez nie rzadziej.
Jako pokarm uzupełniający, kojoty zjadają także owoce i jagody. Zimą i wiosną kojot zjada duże ilości trawy, np. zielone źdźbła pszenicy.
Zabijają zwierzęta domowe, głównie owce, a także bezpańskie koty i mniejsze psy. Zaglądają też często do przydomowych śmietników, szukając tam pożywienia.
Doskonały słuch potrzebny im jest zwłaszcza podczas polowania na na gryzonie, które wydają dźwięki bardzo niskich rejestrów.
Jego głośność i zakres wydawanych odgłosów stały się powodem jego nazwy rodzajowej Canis latrans, co oznacza "szczekający pies".
Wyróżnia się u dorosłych kojotów jedenaście różnych wokalizacji, które dzielą się na trzy kategorie: agonistyczne i alarmowe, powitalne i kontaktowe.
Wśród północnoamerykańskich drapieżników, kojoty są prawdopodobnie nosicielami największej liczby chorób i pasożytów. Jest to wynikiem ich zróżnicowanej diety i zasięgu. 60-95% wszystkich zbadanych kojotów zarażonych było tasiemcem.
Zwykle przedstawiany jest tam jako oszust, odgrywający kluczowa rolę. W azteckich wierzeniach symbolizował potęgę militarną, gdzie wojownicy przebierali się w kostiumy kojota, by przywołać jego drapieżną moc. Aztecki bóg Huehuecoyotl w kilku kodeksach przedstawiany jest jako człowiek z głową kojota.
Są one na ogół rzadkie i nie powodują dużych obrażeń, ze względu na stosunkowo niewielkie rozmiary zwierzęcia, ale zdarzają się również ataki śmiertelne. Najwięcej przypadków ataku kojotów na ludzi odnotowuje się w Kalifornii.
Kojota łatwo można oswoić jako szczenię, dorosłego osobnika raczej nie. Oswojone są zabawne i ufne wobec właścicieli, podejrzliwe i nieśmiałe wobec obcych. Uczą się aportowania i wskazywania zwierzyny łownej.
Ich cena wahała się od 5 do 25 USD za skórę i wykorzystywano je na płaszcze, kurtki, szaliki , mufki.