35 ciekawostek o Janie Heweliuszu
Jan Heweliusz, siedemnastowieczny gdański astronom, choć mniej znany od Mikołaja Kopernika, również znacząco przysłużył się rozwojowi astronomii. Możn ...
Był genialnym astronomem, matematykiem i ekonomistą. Ponad połowę swojego życia spędził we Fromborku, gdzie prowadził badania i obserwacje astronomiczne.
Celem jego życia było rozwiązanie problemu ruchu ciał niebieskich, gdyż rozwiązanie zaproponowane w teorii ptolemejskiej było w jego odczuciu niekonsekwentne i błędne.
Oprócz tego sformułował traktat o wypieraniu dobrego pieniądza przez ten gorszy i negatywnych skutkach tego zjawiska.
Zmarł krótko po wydaniu swojego największego dzieła o teorii heliocentrycznej a przez lata miejsce jego pochówku pozostawało nieznane.
Obecnie znajduje się tam Muzeum Mikołaja Kopernika.
Kamienica numer 15 znajduje się w lewej części zdjęcia. Stephen McCluskey / CC BY-SA 2.5Urodziła się około 1440 roku w jednej z zamożniejszych rodzin toruńskich. Jej ojciec, Łukasz był toruńskim ławnikiem.
Oprócz majątku w Toruniu, rodzina Watzenrode posiadała jeszcze majątek ziemski w Sławkowie w dzisiejszej gminie Chełmża.
Nie wiadomo czy Andrzej był młodszym czy starszym bratem Mikołaja. Badania nad ustaleniem tego faktu nadal trwają.
Był to wszechstronnie wykształcony człowiek o wiedzy medycznej, astronomicznej i astrologicznej.
Istnieją przypuszczenia, że był jednym z konstruktorów zegara słonecznego z katedry włocławskiej. Jego pomocnikiem przy konstrukcji miał być młody Kopernik.
Na studia dostali się dzięki protekcji wuja, Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego. Na studiach nawiązał wiele znajomości, część z nich przerodziła się w przyjaźń do końca życia.
Edukację na Akademii Krakowskiej zakończył bez uzyskania tytułu, gdyż to utrudniłoby mu znacznie kontynuację nauki na innych uczelniach.
Brudzewski bardzo sceptycznie podchodził do systemu geocentrycznego, jako pierwszy stwierdził, że Księżyc porusza się po elipsie i że w stronę ziemi zwrócony jest zawsze jedną stroną.
W późniejszych latach porzucił astronomię dla filozofii Arystotelesa, gdyż nie był w stanie opracować odpowiednich metod mogących wytłumaczyć jego przypuszczenia.
Zaraz po studiach (lub jeszcze w ich trakcie) otrzymał niższe święcenia. Dzięki temu 26 sierpnia 1495 roku został kanonikiem warmińskim. Ponoć nie odebrał święceń wyższych gdyż w owych czasach kapłani nie mogli pełnić roli medyków.
Kanonię warmińską objął dopiero 20 października 1497 roku. Przez całe życie utrzymywał się z pensji kanonika, która pozwalała mu trudnić się zagadnieniami naukowymi.
Dostanie się na studia we Włoszech umożliwił mu jego wuj Łukasz. Mikołaj podczas studiów nie interesował się zbytnio prawem, za to bardzo chętnie studiował medycynę, astronomię, geografię i malarstwo.
Jego wykładowcą astronomii na Uniwersytecie w Bolonii był Dominik Maria Novarra, którego poglądy zawarte w pracy Ruch ośmiu sfer (De motu octavae spherae) wywarły wpływ na jego późniejsze badania ruchu w Układzie Słonecznym.
Wraz z Novarrą, Kopernik obserwował przesłonięcie Aldebarana przez tarczę Księżyca 9 marca 1497 roku oraz koniunkcję Saturna i Księżyca 4 marca 1500 roku.
Podczas pobytu w wiecznym mieście był też świadkiem zaćmienia księżyca w nocy z 5 na 6 listopada.
W Padwie przebywał od jesieni 1501 do lata (najpóźniej jesieni)1503 roku, odbywał tam studia medyczne zakończone licencjatem. Tytuł ten umożliwiał mu prowadzenie praktyki lekarskiej.
Jesienią 1503 roku pożegnał się z Włochami na zawsze i wrócił na Warmię.
Rokowania prowadzone 4 stycznia 1520 roku nie przyniosły efektów, dwa tygodnie później Krzyżacy zaatakowali i spalili Frombork.
Był zafascynowany greką i starożytną Grecją. Jego poetyckim debiutem był epigramat, który napisał w Krakowie do pieśni weselnej (epitalamium) dla biskupa warmińskiego Jana Dantyszka na ślub Barbary Zápolyi i Zygmunta I Starego.
Za to zadanie odpowiadał Paweł Dołuski. Zadaniem Kopernika było natomiast wsparcie logistyczne i sprawne wykorzystanie swoich talentów do organizacji obrony jak najefektywniej.
Po zwycięstwie nad krzyżakami 20 sierpnia 1521 roku Mikołaja Kopernika mianowano komisarzem Warmii.
Do Fromborka przeprowadził się pomiędzy 1510 a 1512 rokiem. W 1514 roku wykupił za 175 grzywien srebra północnozachodnią wieżę w obrębie murów zamku Frombork. Miasto opuszczał tylko dwukrotnie, w latach 1516-1519 i 1520 - 1521.
W tej wieży pracował Mikołaj Kopernik. Podczas najazdu Krzyżackiego z 1520 roku najprawdopodobniej zniszczono jego instrumenty astronomiczne. Hans Weingartz / CC BY-SA 2.0 DEW ciągu swojego życia Kopernik przeprowadził ponad 60 obserwacji astronomicznych. Większość z nich została przeprowadzona we Fromborku.
W 1515 roku podczas obserwacji Słońca odkrył zmienną ekscentryczność orbity Ziemi, co pozwoliło mu zapełnić kilka niewiadomych w jego heliocentrycznej teorii.
Podczas pobytu w Padwie studiował również grekę oraz historię i kulturę Grecji.
Legenda głosi, że egzemplarz wydrukowanej książki dotarł do autora w ostatnim dniu jego życia. Podobno przebudził się ze śpiączki spowodowanej wylewem, spojrzał na swoje dzieło a następnie zmarł.
Na polecenie króla Szwecji Gustawa II Adolfa zostały przewiezione do biblioteki uniwersytetu w Uppsali.
Traktat powstał na zlecenie króla Zygmunta Starego. Kopernik poruszał w nim tematy bicia monet o różnych zawartościach kruszcu i ich wpływie na sytuację materialną państw.
Powiązał także podaż pieniądza z inflacją. Dzieło to zostało wydrukowane dopiero w 1816 roku.
Ostatecznie odnaleziono jego szczątki pod katedralną podłogą i po przeprowadzeniu badań potwierdzających autentyczność szkieletu pochowano go podczas uroczystego pogrzebu w krypcie fromborskiej katedry. Miał 70 lat.
