Geografia
Ciekawostki o Ojcowskim Parku Narodowym
Najmniejszy z polskich parków narodowych
Ojcowski Park Narodowy powstał jako szósty park narodowy w Polsce w 1956 roku. Od sześćdziesięciu pięciu lat unikatowa przyroda Doliny Prądnika jest prawnie chroniona i cieszy odwiedzających te strony turystów nie tylko z Małopolski. Nazywany "Polską Szwajcarią" stanowi bajkową krainę pełną wapiennych ostańców, jaskiń, skalnych bram i dolin, których historia powstania przekazywana jest przez kolejne pokolenia w formie ludowych podań.
1
Ojcowski Park Narodowy znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim. Położony jest w czterech gminach: Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś i Sułoszowa. Leży około 16 km od Krakowa.
2
Jego powierzchnia wynosi 21,46 km2. Jest najmniejszym parkiem narodowym w Polsce.
3
Geograficznie leży w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, na Wyżynie Olkuskiej. Swym zasięgiem obejmuje środkową część Doliny Prądnika i część Doliny Sąspowskiej z przylegającymi do niej częściami wierzchowiny jurajskiej.
4
Dolina Prądnika biegnie przez całą długość Ojcowskiego Parku Narodowego. Jej powierzchnia wynosi 2146 ha, rozpoczyna się w okolicach Sołuszowej, gdzie znajdują się źródła Prądnika. Dolina zbudowana jest głównie z wapieni z okresu górnej jury i kredy (150 mln lat), których grubość dochodzi do 200 m.
5
Ojcowski Park Narodowy został utworzony w 1956 roku. Powstał na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 stycznia 1956 roku, jako szósty park narodowy w Polsce. W 1981 roku utworzono wokół niego strefę ochronną, którą tworzył Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. W 2009 roku zespół ten (wraz Zespołem Parków Krajobrazowych Podgórza i Popradzkim Parkiem Krajobrazowym) przekształcono w Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.
6
Pierwsze badania naukowe dotyczące przyrody Doliny Prądnika prowadzono już w XIX wieku. W zbudowanej głównie z wapienia (w niektórych miejscach pokrytego warstwą lessu o miąższości do 8 m) dobrze rozwinęły się zjawiska krasowe. Powstały liczne jaskinie (około 500), wąwozy i jary z wywierzyskami, bramy skalne, iglice i ostańce. Badania naukowe prowadzone wówczas doprowadziły do odkrycia wielu interesujących gatunków rośli i zwierząt. Dokonano też eksploracji wielu jaskiń. O terenach tych zaczęto mówić, powstawały reportaże, ludzie zaczęli odwiedzać dolinę, stała się ona też natchnieniem wielu artystów - malarzy i poetów. Zaczęto brać pod uwagę objęcie ochroną tego zakątka zwanego "Polską Szwajcarią".
7
W tamtym okresie lasy wokół Ojcowa intensywnie eksploatowane były przez wrocławskich kupców. Wycinano całe drzewostany (wycięto drzewa pokrywające wierzchowinę jurajską w rejonie Smardzowic, Woli Kalinowskiej i Sąspowa), rozkopywano jaskinie w celu wydobycia nagromadzonego w nich guana ( największe straty poniosły jaskinie Koziarnia i Nietoperzowa, w których eksploatację namulisk prowadził w latach 1877-78 Górnośląski Urząd Górniczy pod kierunkiem O. Grubego), odłamywano skalne nacieki.
8
Zaczęto głośno mówić o konieczności ochrony tych terenów. Ukazywały się artykuły prasowe, a niektórzy ziemianie i przedsiębiorcy wykupywali tam tereny aby w ten sposób chronić ich zasoby przyrodnicze. Duże zasługi w tym zakresie położył Jan Zawisza - archeolog amator, a później Ludwik Józef Krasiński (hrabia, ekonomista, przemysłowiec, właściciel m.in. majątku ziemskiego Ojców). Założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego (powieściopisarz, publicysta, przedstawiciel naturalizmu w literaturze polskiej) spółka akcyjna wykupiła zamek w Pieskowej Skale wraz z otaczającym go lasem i skałami. Pod koniec XIX wieku, z inicjatywy Stanisława Jana Czarnowskiego, w Ojcowie założono muzeum regionalne, które pełniło dydaktyczną funkcję w zakresie ochrony przyrody Doliny Prądnika.
9
Projekt utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Prądnika i Sąspowskiej powstał w 1924 roku pod kierunkiem botanika, profesora Władysława Szafera (prof. UJ, dyr. krakowskiego Ogrodu Botanicznego). Z jego inicjatywy opracowano pierwszą monografię przyrodniczą Doliny Prądnika i Doliny Sąspowskiej, zaprojektowano też pierwszy rezerwat przyrody. Nie udało się jednak zrealizować tego projektu przed II wojną światową.
10
Po zakończeniu wojny wznowiono starania o utworzenie rezerwatu. Plany te zaczęto realizować w 1953 roku, by w 1956 roku powołać Ojcowski Park Narodowy. Początkowo miał on powierzchnię 1570, 59 ha.
