27 ciekawostek o Tallinnie
Tallinn jest stolicą i największym miastem Estonii, w którym mieszka jedna trzecia populacji kraju. Leży nad brzegiem Zatoki Fińskiej - był i nadal je ...
Płock jest miastem leżącym w centralnej Polsce nad Wisłą. Jego pełna uroczysta nazwa, zgodnie z preambułą Statutu Miasta brzmi: Stołeczne Książęce Miasto Płock. We wczesnych dziejach naszego państwa Płock był stolicą Polski, a Wzgórze Tumskie z płockim zamkiem i katedrą, w której znajdują się groby wielu polskich monarchów, zostało wpisane do rejestru zabytków Polski.
Na podstawie wykopalisk archeologicznych ustalono, że Płock został założony pod koniec X wieku. Najważniejszym miejscem było Wzgórze Tumskie, gdzie powstał pierwszy gród obronny.
Gród został obwarowany wałem drewniano-ziemnym, a od strony Wisły dodatkowo podwójną fosą. Przypuszcza się, że to właśnie od tego obwarowania, "płotu pochodzi nazwa miasta.
W okresie panowania Władysława Hermana Płock stał się głównym ośrodkiem władzy w Polsce. W tym czasie wybudowano tam katedrę oraz co najmniej dwa inne murowane budynki. Władysław Herman dbał o to, aby kościół płocki i dwór przeniesiony z Krakowa zasługiwały na miano rezydencji władcy.
W Płocku znajdowała się kancelaria książęca wystawiająca dokumenty państwowe pieczętowane pieczęcią panującego, szkoła kształcąca młodzież feudalną. Tam też mieszkało liczne grono dostojników państwowych piastujących wysokie urzędy, doradców władcy, posłów.
Ufundował osadzone w niej brązowe drzwi wejściowe (z opisu Joachima Lelewela znane jako drzwi płockie), wykonane na zamówienie w ludwisarni Riquina i Weismutha w Magdeburgu. Obecnie w katedrze znajduje się kopia tych drzwi, gdyż oryginał już w średniowieczu został wywieziony na Litwę (obecnie znajdują się w nowogrodzkim soborze Mądrości Bożej na terenie Rosji).
Około 1180 roku przy kolegiacie św. Michała powstała szkoła, która jako jedyna z polskich szkół powstałych w średniowieczu, przetrwała do czasów współczesnych. Obecnie jest to Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego, popularnie zwane Małachowianka.
W czasie potopu szwedzkiego w budynku szkoły nocował król szwedzki Karol X Gustaw. Wraz z opuszczeniem szkoły przez wojska szwedzkie zrabowana została biblioteka szkolna.
Wychowankiem szkoły był Ignacy Mościcki, a w 1946 roku Małachowiankę ukończył Tadeusz Mazowiecki, pierwszy premier III RP, natomiast jego siostra, Krystyna Mazowiecka uczyła w szkole języka francuskiego.
Jednym z nauczycieli w szkole w latach 30. XVII wieku był św. Andrzej Bobola.
Ziemowit III bił własne monety z napisem łacińskim: moneta płocka, Ziemowit IV natomiast był kontrkandydatem Władysława Jagiełły do korony polskiej i ręki Jadwigi. Później ożenił się z siostrą Jagiełły, Aleksandrą, która ufundowała w Płocku w 1405 roku szpital św. Trójcy, który istnieje do dziś.
Za czasów Ziemowita IV Płock nawiązał stały kontakt z Uniwersytetem Krakowskim, a wśród pierwszych studentów znaleźli się m.in. dwaj synowie mieszczan płockich.
Czynne były wytwórnie sukna i płótna, młyny, spichlerze i browary. Działały liczne cechy rzemieślnicze. Rozwijało się szkolnictwo, kwitło życie kulturalne i artystyczne. Miasto czerpało korzyści z handlu na szlaku Włodzimierz-Toruń i ze spływu zboża do Gdańska.
W pierwszej połowie XVI wieku uruchomiono w Płocku wodociągi, które funkcjonowały przez szereg lat.
Spowodowane to było konkurencyjnością Warszawy, nowej stolicy kraju. Miasto niszczyły też pożary, a przede wszystkim wojny szwedzkie i wojna północna.
Ponowny rozwój miasta nastąpił w wieku XVIII, kiedy to zaczęła rozwijać się Szkoła Płocka, a dzięki Konstytucji 3 Maja mieszczanie zyskali prawa szlachty oraz wybieralne urzędy i sądy miejskie.
Nastąpiła germanizacja miasta i okolic, zniesiono mury miejskie, urządzając na ich miejsce nowe ciągi uliczne, wybudowano więzienie.
W okresie Wielkiego Księstwa Warszawskiego w Płocku powstała drukarnia, a kościół św. Trójcy został przerobiony na teatr.
Z wizji Feliksy Kozłowskiej w 1893 roku powstał zakon księży mariawitów, pierwotnie działający na rzecz odnowy duchowieństwa w Kościele rzymskokatolickim. Pomimo wielu starań nie zostali oni uznani przez Watykan i na początku XX wieku ustanowili odrębne i niezależne wyznanie.
Ich najważniejszy kościół, Świątynia Miłosierdzia i Dobroczynności ma swoją siedzibę w Płocku, w historycznym centrum miasta, nad Wisłą.
Przez stulecia ich udział w społeczności Płocka wahał się w granicach 30-40%. Pod koniec XIX wieku Żydzi założyli w Płocku dwie fabryki produkujące maszyny i narzędzia rolnicze oraz pierwszą w mieście odlewnię żeliwa.
Posiadali dwie synagogi i dwa cmentarze (datowane na XV wiek), szkoły religijne i świeckie, założyli bibliotekę i szpital. Wnieśli duży wkład w gospodarkę i kulturę miasta. Na początku XX wieku posiadali dwie gazety reprezentujące aktywne partie polityczne.
w 1939 roku w Płocku mieszkało 9 tys. Żydów, co stanowiło około 26% ogółu mieszkańców. W 1944 roku naziści utworzyli w mieście getto. Do 1946 roku W Płocku przeżyło tylko 300 Żydów, a do 1959 roku pozostało trzech.
Mała synagoga wybudowana w 1810 roku była jedną z nielicznych, które przetrwały II wojnę światową na Mazowszu. Obecnie mieści się w niej Muzeum Żydów Mazowieckich.
W Płocku urodził się w 1897 roku Herman Kruk, ocalały, wybitny kronikarz życia w hitlerowskich obozach koncentracyjnych.
