Ludzie

Ciekawostki o Henryku III Walezym

Znaleźliśmy 19 ciekawostek na temat Henryka III Walezego

Król uciekinier

Henryk Walezy był królem Polski zaledwie pół roku. Jak tylko nadarzyła się okazja, uciekł do Paryża by zostać królem Francuzów. W swoim przekonaniu nigdy nie przestał być królem Polski i wielkim księciem Litwy, zapewniał że wróci, jak tylko uporządkuje sprawy w swym rodzinnym kraju. Jednak ta obietnica, jak wszystkie inne obietnice króla okazała się bez pokrycia.

W historii Polski Walezy nie zapisał się dobrze, we Francji natomiast uchodził i uchodzi nadal za wybitnego władcę. Historycy uznają go za jednego z najzdolniejszych administratorów i najpracowitszych monarchów.

Choć przyjazd Walezego do Polski był dla niego zderzeniem ze zgoła inną kulturą, z pobytu tego wyniósł wiele cennych doświadczeń (także komplet widelców) i rozwiązań technicznych, które natychmiast potem wprowadził w Luwrze.

Henryk III Walezy
1
Henryk III Walezy żył w latach 1551-1589.
Był pierwszym elekcyjnym królem Polski, a także ostatnim królem Francji z dynastii Walezjuszów.
2
Urodził się 19 września 1551 roku w Fontainebleau.

Przyszedł na świat jako szóste dziecko i czwarty syn Henryka II Walezjusza i Katarzyny Medycejskiej. Dzieci było siedmioro i tylko Henryk, jego młodsza siostra Małgorzata i Herkules, najmłodszy syn pary królewskiej, zwany później Franciszkiem byli zdrowymi dziećmi. Reszta rodzeństwa miała kłopoty ze zdrowiem.

Przyszły Henryk na chrzcie otrzymał imiona Aleksander Edward (imię Edward otrzymał po swoim ojcu chrzestnym, królu Anglii Edwardzie VI).

W 1565 roku przystąpił do bierzmowania, w czasie którego przyjął po ojcu imię Henryk.

3
Był ulubieńcem matki, która nazywała go  chers yeux („cenne oczy”).

Przez całe życie darzyła go sympatią i uczuciem. Wywoływało to niechęć pozostałych dzieci do niego, a starszy brat Karol zaczął go nienawidzić, częściowo dlatego, że cieszył się on lepszym zdrowiem (Karolowi zdarzały się wybuchy furii).

Dzieci były pod opieką matki, ojca widywały rzadko, gdyż ten sporo podróżował w towarzystwie swojej faworyty Diany z Poitiers.

4
Katarzyna Medycejska otaczała się na dworze najpiękniejszymi kobietami Francji, Włoch, Szkocji i Flandrii
Kobiety te nazywano szwadronem podfruwajek, a Katarzyna uczyła je jak sobie podporządkowywać mężczyzn. Wśród tych kobiet wychowywały się królewskie dzieci, obserwując rozgrywające się na ich oczach romanse. Dzieci wychowywane wśród kobiet były rozpieszczone i zniewieściałe. Te cechy charakteryzowały ostatnie pokolenie Walezjuszów.
5
Młody Henryk wykazywał zamiłowanie do sztuki i czytania.

Dobrze i chętnie się uczył pod okiem preceptora (nauczyciela), znakomitego francuskiego humanisty, Jacquesa Amyot. Henryk rozczytywał się w jednym z największych pisarzy starożytnej Grecji, Plutarchu. Czytał także chętnie romanse rycerskie, poezję Ronsarda, nauczył się na pamięć Testamentu Villona, czytał Machiavellego. Brał udział w przedstawieniach dworskiego teatru, tańczył w balecie.

Często się przebierał, chodził w damskich sukienkach. Lubił leniwe spacery po Paryżu, udzielał się towarzysko w najbardziej ruchliwych dzielnicach. Lubił jarmarki i dworskie maski.

Był zręczny, lubił szermierkę, a najbardziej ulubionym zajęciem Henryka było polowanie i jazda konna. 

6
Na pewnym etapie życia Henryk zainteresowany był protestantyzmem, który uważał za środek buntu.

W wieku dziewięciu lat nazywał siebie "małym hugenotem", śpiewał protestanckie psalmy swojej siostrze i nakłaniał ją do zmiany religii i rzucenia swojej Księgi Godzin (księga dewocyjna do odmawiania godzin kanonicznych)  w ogień, odgryzł nawet nos posągowi św. Pawła.

Matka nie akceptowała jego protestanckich pasji i przekonała syna do katolicyzmu, którego stał się pobożnym wyznawcą. Jako katolik wprowadził w mieście pobożne reformy i zachęcił kościół francuski do przestrzegania edyktów Soboru Trydenckiego.

7
Henryk Walezy był księciem  Angoulême, Orleanu i Anegawenii.
Często wspierał polityczne działania swojej matki, brał miedzy innymi czynny udział w przygotowaniu rzezi hugenotów w noc św. Bartłomieja w 1572 roku.
8
Jako czwarty syn, Walezy miał niewielką szansę na zdobycie francuskiego tronu.

Matka starała się umieścić ukochanego syna na jakimś dworze, zwłaszcza, że zgodnie z przepowiednią Nostradamusa wszystkie dzieci Katarzyny Medycejskiej miały założyć korony, a Francja zbudować potęgę na wschodzie.

Gdy po śmierci ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta II Augusta nadarzyła się taka okazja w Polsce, Katarzyna Medycejska skorzystała z niej. Zwłaszcza, że Polska w połowie XVI wieku była najpotężniejszym państwem we wschodniej części Europy, a Zygmunt August, wiedząc, że nie pozostawi potomka, podjął starania, by korona przeszła w ręce Francuzów.


Starania o polski tron czynili także Habsburgowie. Po burzliwej elekcji, Henryk Walezy pokonał rywala, Ernesta Habsburga i 11 maja 1573 roku został ogłoszony królem Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

9
W czasie elekcji przyszły król przebywał w La Rochelle.

10 września 1573 roku Henryk złożył w katedrze Notre Dame przysięgę respektowania tradycyjnych polskich swobód i uchwalonej w okresie bezkrólewia ustawy o wolności religijnej.

Warunkiem wyboru Henryka na tron polski było podpisanie Pacta conventa i artykułów henrykowskich, co powodowało irytację króla z powodu ograniczenie jego władzy. Warunkiem wyboru było też późniejsze poślubienie trzydzieści lat starszej siostry Zygmunta Augusta, Anny Jagiellonki, ale Henryk bardzo tego nie chciał uczynić (miał wówczas 23 lata).

13 września 1573 roku polska delegacja wręczyła królowi przed parlamentem paryskim świadectwo wyboru na tron polsko-litewski.

 

10
Henryk dotarł do Polski dopiero w styczniu 1574 roku.
Jego koronacja odbyła się 21 lutego 1574 roku w katedrze wawelskiej w Krakowie.
11
Henryk był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, odważnym i ambitnym, ale nie posiadał doświadczenia politycznego.

Obejmując władzę w Polsce nie znał realiów kraju, niewiele o nim wiedział i niewiele go sprawy polskie obchodziły. Jego zachowanie i wygląd budziły zdumienie, gdyż król lubił piękne, bogate, zdobione drogimi kamieniami stroje, nosił rajstopy, biżuterię i używał pachnideł.

Miał przekłute uszy i nosił podwójne, wysadzane perłami kolczyki z wisiorkami. Na jego dworze wielu mężczyzn malowało sobie twarze , nosiło klejnoty i używało perfum.  Ubrani w kobiece stroje mignoni, otaczali króla. Mówiło się, że wielu z nich było królewskimi kochankami.

Krótkie panowanie Henryka na Wawelu naznaczone było zderzeniem dwóch kultur: polskiej i francuskiej. Dwudziestotrzyletni król zdumiony był niektórymi polskimi praktykami i zawiedziony małomiasteczkowym ubóstwem i surowym klimatem. Polacy natomiast zdumieni byli wyglądem króla i jego dworu.

12
Król nie znał polskiego, dlatego nie brał udziału w życiu publicznym, nudziło go to.

Aby uniknąć kontaktu z interesantami potrafił przez dwa tygodnie nie opuszczać posłania udając, że jest chory. Za dnia najczęściej spał, a wieczory i noce spędzał na rozrywkach i grze w karty. Przegrywał znaczne sumy, które pobierał ze skarbu państwa.

 Organizował wystawne uczty, na których występowały nagie dziewczęta.

13
Od początku jego rządów toczył się spór wokół artykułów henrykowskich.

Ostatecznie król odmówił ich zaprzysiężenia, co doprowadziło do zerwania sejmu koronacyjnego. Król nie zamierzał podporządkować się stawianym mu jako władcy ograniczeniom.

Nie zamierzał też pojąć za żonę Anny Jagiellonki.

14
Henryk III Walezy nie pozostał długo na polskim tronie.

Gdy pod koniec maja 1574 roku zmarł jego brat, król Francji Karol IX, matka wezwała go do powrotu do Francji. Walezy już w czerwcu potajemnie opuścił Rzeczpospolitą udając się do Paryża.

Nigdy nie doszło do jego formalnej detronizacji, a sejm elekcyjny w 1575 roku podjął decyzję o "nieczekaniu na króla".

15
Henryk III Walezy objął władzę we Francji po zmarłym bracie.

W 1575 roku został koronowany w katedrze w Reims na króla Francji jako Henryk III. Dwa dni później poślubił Ludwikę Lotaryńską.

Walezy do końca życia uznawał się za króla Polski i wielkiego księcia litewskiego. Na jednej z wież pałacu Conciergerie na wyspie Cite w centrum Paryża widnieje ufundowany przez Henryka III zegar, nad którego cyferblatem znajdują się: polski orzeł, litewska pogoń i francuskie lilie.

Jego rządy we Francji koncentrowały się wokół wojen religijnych, które od wielu lat trwały we Francji - próbował doprowadzić do ich końca. Tak jak jego matka, często zmieniał sojusze, aby utrzymać jedność i znaczenie królestwa.

16
Pod wieloma względami kultura polska wywarła pozytywny wpływ na Walezego, a w efekcie na Francję.

Na Wawelu Francuzi mogli zapoznać się z nowymi technologiami pomieszczeń sanitarnych - dowiedzieli się, że śmieci (ekskrementy) można wywozić poza mury zamku. Zobaczyli też łaźnię z regulowaną ciepłą i zimną wodą.

Po powrocie do Francji, Henryk zlecił budowę kanalizacji w Luwrze.

Istnieje też anegdota o tym, że Walezy uciekając z Polski zabrał ze sobą komplet widelców, które król po raz pierwszy zobaczył w Polsce, a we Francji miały być nieznane. Niektóre źródła przypisują Walezemu upowszechnienie zwyczaju jedzenia sztućcami we Francji. Inne źródła natomiast wskazują, że zwyczaj ten rozpowszechniła na dworze francuskim jego matka, Katarzyna Medycejska.

17
Za panowania Henryka III Francja mianowała pierwszego konsula w Maroku.

Zachęcał on też do eksploracji i rozwoju terytoriów Nowego Świata.

W 1588 roku nadał Jacquesowi Noëlowi, bratankowi Jacquesa Cartiera, pierwszego Europejczyka, który opisał i sporządził mapy zatoki  i rzeki Św. Wawrzyńca, znanego z licznych odkryć na terenie dzisiejszej Kanady, przywileje w zakresie rybołówstwa, handlu futrami i górnictwa w  Nowej Francji (obszar skolonizowany przez Francję w Ameryce Północnej).

18
Król Henryk Walezy został zamordowany 1 sierpnia 1589 roku.

Dokonał tego młody fanatyczny dominikanin Jaques Clement, który podstępem zakradł się do królewskiej toalety i ugodził śmiertelnie króla nożem. Król zdołał uchwycić broń i ranić napastnika w twarz, krzycząc: "Niecny mnichu, zabiłeś mnie!". Napastnik zginął z rąk straży przybocznej króla.

Śmiertelnie ranny król zmarł następnego dnia, wcześniej jeszcze udało mu się wyznaczyć swego następcę - Henryka z Nawarry, protestanta.

19
Henryk Walezy został pochowany tymczasowo w Compiegne, w opactwie Saint-Cornille.

Henryk z Nawarry, który objął tron Francji jako Henryk IV, nie zgodził się na pochowanie swojego poprzednika w głównej nekropolii francuskich władców, bazylice Saint Denis. Było to podyktowane przestrachem spowodowanym przepowiednią, która głosiła, iż spocznie on w tym samym kościele tydzień po swoim poprzedniku.

W 1610 roku zwłoki Henryka III przetransportowano do Saint Denis, i rzeczywiście Henryk IV zginął wkrótce po tym, również zamordowany przez innego fanatyka religijnego, katolika Françoisa Ravaillaca.

Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

32 ciekawostki o Napoleonie Bonapartem
32 ciekawostki o Napoleonie Bonapartem
Cesarz Francuzów
Napoleon Bonaparte uważany jest za najwybitniejszego dowódcę wojskowego w historii, a także za jedną z najważniejszych postaci w historii Francji i św ...
11 ciekawostek o Kazimierzu I Odnowicielu
11 ciekawostek o Kazimierzu I Odnowicielu
Przygotowywany do bycia królem, rządził jako książę
Nigdy nie został koronowany, gdyż nie sprzyjały temu warunki polityczne. Przyszło mu rządzić Polską podzieloną i złupioną, którą musiał scalać kawałek ...
14 ciekawostek o Władysławie I Hermanie
14 ciekawostek o Władysławie I Hermanie
Nieudolny książę, który nigdy nie chciał zostać królem
Był nieudolnym władcą, którego rządy doprowadziły do osłabienia władzy centralnej. Podczas swoich rządów nie angażował się w działania militarne a wła ...
20 ciekawostek o Władysławie I Łokietku
20 ciekawostek o Władysławie I Łokietku
Pierwszy polski król koronowany na Wawelu
Władysław długo musiał starać się o objęcie władzy nad Polską, co było jego życiowym celem. Z praktycznie każdej strony jego rządom zagrażały wpływy i ...
15 ciekawostek o Mieszku II Lambercie
15 ciekawostek o Mieszku II Lambercie
Król o dużym potencjale, który trafił na bardzo niesprzyjające okoliczności
Mieszko II Lambert nie rządził Polską zbyt długo. Zastał kraj skłócony z sąsiadami i narażony na ataki. Niebezpieczeństwo groziło mu także ze strony b ...
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
Sprowadził zakon krzyżacki do parteru i rozpoczął nową linię dynastyczną w dziejach Polski
Obejmując w 1377 roku stanowisko wielkiego księcia litewskiego zapewne nie przychodziło Jagielle na myśl, że już niecałą dekadę później zostanie króle ...
44 ciekawostki o Janie III Sobieskim
44 ciekawostki o Janie III Sobieskim
Lew Lechistanu
Jan III Sobieski był królem Polski przez dwadzieścia dwa lata. Był osobą bardzo dobrze wykształconą, posługującą się kilkoma językami obcymi, dla któr ...
32 ciekawostki o królowej Jadwidze
32 ciekawostki o królowej Jadwidze
Jadwiga Andegaweńska
Jadwiga Andegaweńska została królem Polski jako dziesięcioletnia dziewczynka. Przyjechała co prawda do kraju swoich przodków, ale była bardzo osamotni ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy