Ciekawostki o Owocu kiwi

Rodzina Actinidia obejmuje około 55-75 gatunków, występujących w Azji wschodniej i południowej, od Japonii po Indonezję. Największe ich zróżnicowanie występuje w Chinach, gdzie aż 44 gatunki są endemitami tego kraju.

Owoce (jagody) aktinidii smakowitej (Actinidia deliciosa) i aktinidii chińskiej (Actinidia chinensis) oraz ich mieszańców znane są pod nazwą kiwi.

Mniej popularne są także jadalne owoce aktinidii ostrolistnej (Actinidia arguta) i aktinidii pstrolistnej (Actinidia kolomikta), które czasami nazywane są minikiwi.

Początkowo owoce te znane były jako chiński agrest, pochodzący z regionu rzeki Jangcy, gdzie w tamtejszych lasach rośnie jako silna, zdrewniała liana lub pnący krzew. Oryginalna nazwa kiwi to Yang Tao. Jednak ta XIX-wieczna nazwa jest rzadko używana we współczesnym języku chińskim w odniesieniu do kiwi, częściej w odniesieniu do karamboli (Averrhoa carambola).

Powszechna nazwa w Chinach, na Tajwanie i w innych regionach chińskojęzycznych to obecnie Mi Hou Tao dla kiwi rodzimych  lub Qi Yi Guo dla importowanych.

Owoce wówczas pochodziły ze środowiska naturalnego i stosowano je głównie do celów leczniczych. Uprawy zdarzały się niezmiernie rzadko.

Obecnie aktinidia uprawiana jest w  chińskich prowincjach Fujian, Hubei, Jiangxi, Syczuan, Zhejiang.

Nasiona zostały sprowadzone do Nowej Zelandii przez Isabel Fraser, członkinię kadry kierowniczej Wanganui Girls' College, która odwiedziła szkoły misyjne w Yichang (prowincja Hubei w Chinach). Ziarna zostały wysiane w 1906 roku przez ogrodnika z Wanganui, Alexandra Allisona. Rośliny po raz pierwszy wydały owoce w 1910 roku i po konsumpcji przez niektóre osoby stwierdzono, że smakują jak agrest. W związku z tym skojarzeniem, owoce nazwano agrestem chińskim.

W 1959 roku trafiły do oferty handlowej Nowej Zelandii jako "kiwifruit" i rozprzestrzeniły się do innych rejonów świata. Owoce zaczęto eksportować najpierw do Anglii (owoce stały się bardzo popularne wśród brytyjskich i amerykańskich żołnierzy stacjonujących w Nowej Zelandii podczas II wojny światowej), gdzie zostały bardzo dobrze przyjęte na rynku owocowym.  Stamtąd trafiły do Europy kontynentalnej i Ameryki Północnej.

Popularność owoców kiwi w świecie rozpoczęła się w latach 70. XX wieku. Obecnie uprawiane są w różnych krajach, między innymi w południowej Europie, Australii, Stanach Zjednoczonych, głównie w Kalifornii i w Chile.

W Europie jednym z największych producentów tych owoców są Włochy, które eksportują kiwi do wielu państw na całym świecie. Uprawia się je także z powodzeniem w południowej Francji, Hiszpanii, Grecji i w Portugalii.

Był to znakomity zabieg marketingowy. Owoc nazwano "kiwi" w latach 60. XX wieku na cześć symbolu kraju, który zamierzał uruchomić eksport do innych krajów świata. Ptak kiwi jest nielotnym ptakiem o upierzeniu w kolorze i fakturze przybliżonym do skórki owocu. W Nowej Zelandii i w Australii słowo "kiwi" odnosiło się dotychczas wyłącznie do ptaka lub jako przezwisko Nowozelandczyków.

Sprzedaż owoców o nazwie "chiński agrest" nie wróżyła powodzenia, a zmiana nazwy wpłynęła na wzrost popularności kiwi na obcych rynkach i rozwój ich produkcji.

Za połowę całkowitych światowych zbiorów odpowiadały Chiny. Europa w tym okresie wyprodukowała 952 890 ton, a największymi producentami były Włochy, Grecja i Portugalia.

Pięciu największych producentów kiwi na świecie (Chiny, Nowa Zelandia, Włochy, Grecja, Iran) łącznie wyprodukowało 90,3% całkowitych zbiorów w 2021 roku.

Są to głównie odmiany: "Hayward", "Blake" i "Saanichton 12". Maja one matowo brązową, owłosioną skórkę i jasnozielony miąższ.

Actinidia chinensis (żółte lub złote kiwi) ma gładką, brązową skórkę, a barwa miąższu waha się od jasnozielonej do intensywnie żółtej. Gatunek ten jest słodszy i bardziej aromatyczny w smaku w porównaniu z Actinidia deliciosa. Spośród odmian złotego kiwi najbardziej znana i najlepiej sprzedająca się na całym świecie jest odmiana Zespri Gold.

Zjedzenie 100 gramów kiwi (mniej więcej jedna sztuka) zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę w ponad 100%. W porównaniu do jabłek (około 5 mg/100 g owocu), owoc kiwi (93 mg /100 g owocu)zawiera prawie dwudziestokrotnie więcej witaminy C.

Owoce kiwi zawierają również witaminy E, K, kwas foliowy, potas, miedź, karotenoidy oraz błonnik pokarmowy. 100 gramów tego owocu zawiera 61 kalorii.

Regularne spożywanie owoców kiwi może przynieść liczne korzyści zdrowotne. Zawarte w nim substancje wpływają na utrzymanie zdrowego układu sercowo-naczyniowego, obniżając poziom cholesterolu i regulując ciśnienie krwi.

Dodatkowo, dzięki dużej zawartości potasu, kiwi może wspomagać funkcjonowanie układu nerwowego oraz utrzymanie równowagi elektrolitowej organizmu. Badania sugerują, że kiwi może mieć pozytywny wpływ na zdrowie przewodu pokarmowego. Zawarty w nim enzym aktynidyna ułatwia trawienie białek, co może przyczynić się do łagodzenia problemów gastrycznych.

Ze względu na swój skład stanowi ochronę antyoksydacyjną (flawonoidy, witamina C), wzmacnia odporność, poprawia czynność płuc u osób z astmą oskrzelową. Wprowadzenie owocu do diety może poprawić odpowiedź glikemiczną organizmu u cukrzyków, zapewnić zdrową skórę i pozytywnie wpływać na przebieg ciąży.

Badania wykazały, że jedzenie dwóch owoców kiwi dziennie poprawia jakość snu i ułatwia zasypianie. Nie należy jednak jeść więcej niż dwa owoce dziennie, gdyż zawierają one znaczną ilość szczawianów.

Można jeść je w całości, razem ze skórką, która również jest bogatym źródłem witamin. Owoce zawierają peptydazę - enzym aktynidynę lub papainę, która może wywoływać alergie u ludzi.

U osób uczulonych na papaję lub ananasy owoce kiwi nie są wskazane.

Nosi ono nazwę Fenakiwi lub Festa Nacional do Kiwi (Święto kiwi). Jest to coroczny festyn w mieście Farroupilha, w Brazylii. Festyn odbywa się przez trzy weekendy, a bierze w nim udział ponad sto tysięcy osób.

Zmiażdżone nasiona kiwi dają olej bogaty w kwasy tłuszczowe omega 3.

Nawet po półrocznym przechowywaniu tych owoców zawartość witaminy C wynosi około 90%.