Rośliny

Ciekawostki o cytronie

Znaleźliśmy 14 ciekawostek na temat cytronu

Ręka Buddy

Cytron (Citrus medica) był prawdopodobnie pierwszym cytrusem, który dotarł do Europy w I wieku naszej ery, a dziś jest prawie nieznany. Jest to duży, pachnący owoc cytrusowy o grubej skórce, dzięki której jest przydatny i wykorzystywany. To właśnie cytron, obok pomelo i mandarynki, jest gatunkiem rodzicielskim większości form uprawnych cytrusów. Jest stosowany w kuchni azjatyckiej, tradycyjnych lekach, perfumach oraz rytuałach i ofiarach religijnych.
Cytron
1
Cytron (Citrus medica) jest rośliną wieloletnią z rodziny rutowatych (Rutaceae).

Rodzina ta obejmuje 161 rodzajów i 2085 gatunków rosnących w strefie tropikalnej i subtropikalnej, rzadziej umiarkowanej. Największe znaczenie ekonomiczne wśród rutowatych posiada rodzaj cytrus, którego wiele gatunków i odmian to ważne rośliny owocowe.

Zalicza się tu co najmniej 20-25 gatunków występujących w Azji południowej, wschodniej i południowo-wschodniej, w Australii i wyspach południowo-zachodniego Pacyfiku. Citrus medica jest tu gatunkiem typowym.

Owoce tych roślin nazywane cytrusami uważane są za jedne z najważniejszych owoców tropikalnych i subtropikalnych, uprawianych już 2200 lat p.n.e.

2
Cytron, nazywany także cedratem, jest dużym, pachnącym owocem cytrusowym o grubej skórce.

Jest on prawdopodobnie jednym z trzech gatunków rodzicielskich (obok pomarańczy olbrzymiej i mandarynki) większości form uprawnych cytrusów.

 

3
Uważa się, że cytron pochodzi z Indii, gdzie występował w dolinach u podnóża północno- wschodnich Himalajów.

Został udomowiony niezależnie w Indiach i Chinach. W dokumentach sporządzonych w Chinach za panowania dynastii Chou, obszernie opisano okrągławe owoce o pomarańczowym kolorze.

Pierwsze informacje o jego uprawie pochodzą z Persji, z roku 330 p.n.e. Gdy Aleksander Macedoński przemierzał Persję wraz ze swoimi wojskami, gaje cytronowe były tam już powszechne - prawdopodobnie cytrony zaczęto tam uprawiać w V wieku p.n.e. Aleksander Wielki nazwał cytron cudownym drzewem ze złotymi jabłkami.

W I wieku kucharz rzymski i jednocześnie medyk, polecał cytron jako jadalny owoc, który najlepiej serwować z octem i sosem na bazie ryb. Według niego, cytron posiadał działanie antyseptyczne i był pomocny przy niestrawności oraz truciznach.

4
Cytron znany był i uprawiany powszechnie w Ziemi Świętej (obszar miedzy Morzem Śródziemnym a Wschodnim Brzegiem Jordanu) w czasach Drugiej Świątyni (516 p.n.e. -70 n.e.).

Nazywany był przez Żydów etrogiem i używany był przez nich podczas tygodniowego święta Sukkot (Święto Namiotów) jako jeden z czterech gatunków (lulaw - zamknięty liść palmy daktylowej, hadass - gałąź mirtu - aravah - liściasta gałąź wierzby i etrog).

W wielu stanowiskach archeologicznych z tamtej epoki można odnaleźć wizerunek etrogu (m.in. mozaiki w synagogach: Beth Alpha, Maon i Hamat Tiberias), przedstawiany obok innych ważnych symboli religijnych.

Księga Kapłańska wspomina cytron jako "owoc pięknego drzewa".

W 2012 roku odkryto w Izraelu pyłek cytronowy z II wieku p.n.e. w wykopaliskach na stanowisku Ramat Rachel.

5
Po upadku Jerozolimy w roku 70. wygnani Żydzi zakładali sady cytronowe wszędzie tam, gdzie pozwalał na to klimat.

W związku z diasporą, drzewa cytronu pojawiły się w Europie Południowej (Hiszpania, Grecja, Włochy), a także w Afryce Północnej i Azji Mniejszej.

Rozpowszechnienie informacji o uprawie cytronu przypisuje się rzymskiemu historykowi i pisarzowi, Pliniuszowi Starszemu, który opisał ten owoc (nazwał go nata Assyria malus) w swojej książce "Historia naturalna".

Ze średniowiecza pochodzi XII-wieczna encyklopedia rolnicza Ibn al'Awwama - Książka o rolnictwie - zawierająca artykuł o uprawie drzew cytronowych w Hiszpanii.

6
Cytron jest wolno rosnącym niewielkim drzewem lub krzewem o wysokości od 2 do 5 metrów.

Drzewko posiada duże, lancetowatojajowate liście o drobno piłkowanych lub karbowanych brzegach, z wydatnymi żyłkami. Na pędach znajdują się grube, krótkie kolce. Nowe pędy maja charakterystyczny czerwono-fioletowy kolor.

Kwiaty cytronu są obupłciowe lub męskie. Mają czerwonawą, pięciopłatkową koronę, jeden słupek i liczne pręciki. Cytron w warunkach naturalnych zakwita przynajmniej dwa razy do roku. Wiosną i jesienią drzewa obsypują się intensywnie pachnącymi słodkawym zapachem kwiatami.

Owocem jest żółta, jajowata jagoda o długości 10-20 cm i wadze około 4-5 kg, posiadająca grubą, woskowatą i pomarszczoną skórkę. Miąższ cytronu jest żółty, podzielony na segmenty i kwaśny - nie nadaje się do spożycia.

Główną częścią owocu (do 70% masy) jest skórka i biały mezokarp (środkowa warstwa owocni).

7
Istnieje wiele odmian uprawnych (kultywarów) cytronu.
Niektóre z nich to:
  • etrog - o wrzecionowatym kształcie owoców
  • fingered - owoc o długich, palczastych wyrostkach (dlatego zwyczajowo odmiana nazywana jest "ręką Buddy"). Odmiana ta uprawiana jest głównie w Chinach i innych krajach wschodniej Azji. W buddyzmie składa się go w ofierze w buddyjskich świątyniach.
8
Obecnie cytrony uprawiane są głównie we Włoszech (na Sycylii), w Grecji (na Krecie), we Francji (Korsyka) i w Portoryko.
Niewielkie ilości produkuje się też w Afryce Północnej, w Kalifornii i na Florydzie.
9
Wśród cytronów można wyróżnić odmiany kwaśne, słodkie i pozbawione miazgi.

Do odmian kwaśnych należą: cytron florencki i diamante - z Włoch oraz cytron grecki cytron  Balady z Izraela.

Do odmian słodkich należą cytrony korsykańskie i marokańskie. Odmiany pozbawione miazgi to odmiany palcowe i cytron jemeński.

Istnieje wiele hybryd cytronowych, np. ponderosa lemon, lumia i robi el Arsa. Niektórzy twierdzą, że nawet cytron florencki nie jest czystym cytronem tylko hybrydą cytronu.

10
Miąższ cytronów jest suchy i zawiera niewielką ilość soku.

Głównym składnikiem owocu jest jego gruba biała skórka, która przylega do segmentów miąższu i nie da się od nich łatwo oddzielić. To właśnie skórka (im grubsza, tym lepsza) jest celem kulinarnym. Kroi się ją na kawałki i gotuje w syropie cukrowym. W takiej formie może być traktowana jako tzw. słodycze łyżkowe (słodkie przetwory podawane na łyżce, jako gest gościnności w Albanii, Grecji, Kosowie, na Cyprze, Bałkanach, części Bliskiego Wschodu i Rosji.

Można z niej przygotować również skórkę kandyzowaną, jako dodatek do ciast - i takie jest jej główne przeznaczenie. We Włoszech z owocu cytronu wytwarza się napój bezalkoholowy o nazwie Cedrata, a na Samoa z wyciśnietego soku robi się orzeźwiający napój o nazwie "vai tipolo".

11
Cytron jest regularnie spożywanym produktem w kuchni azjatyckiej.

W Korei popularną herbatę yuja-cha wytwarza się poprzez zmieszanie miąższu cytronowego ze skórką julienne, cukrem i miodem.

W Stanach Zjednoczonych cytron jest ważnym składnikiem świątecznych ciasteczek owocowych.

12
Od starożytności do średniowiecza cytron używany był w medycynie ludowej do zwalczania choroby morskiej, szkorbutu i innych zaburzeń.

Olejek eteryczny z flavedo (najbardziej zewnętrzna, zabarwiona warstwa skórki) uważany był za antybiotyk.

Sok z cytronu ma wysoką zawartość witaminy C i błonnika pokarmowego, który można pozyskać z albedo cytronu.

13
Od wielu stuleci pachnący olejek cytronowy stosuje się do wytwarzania perfum.
Jego głównym składnikiem jest limonen - ciekły węglowodór alifatyczny, który stosowany jest jako suplement diety oraz składnik zapachowy w produktach kosmetycznych, a także jako botaniczny insektycyd.
14
W hinduizmie drzewo cytronowe, pod nazwą sanskrycką matulinga, stanowi atrybut w przedstawieniach postaci boga Śiwy.
Symbolizuje niezliczone atomy, będące nasionami, z których powstał wszechświat.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

18 ciekawostek o pomarańczach
18 ciekawostek o pomarańczach
Słodka porcja zdrowia
Pomarańcze to bardzo słodkie cytrusy posiadające wiele cennych składników odżywczych. Zawierają witaminę C, kwas foliowy, witaminy B1 i B2 oraz minera ...
15 ciekawostek o Mandarynkach
15 ciekawostek o Mandarynkach
Citrus reticulata
Swoją nazwę zawdzięczają Chinom, z których przybyły na zachód i skąd wywodzi się urzędnicza profesja mandarynów - członków cesarskiej administracji te ...
22 ciekawostki o cytrynach
22 ciekawostki o cytrynach
Żółte, bardzo kwaśne owoce
Pochodzenie cytryn nie jest do końca znane ale przypuszcza się, że pierwsze uprawy pojawiły się w Chinach około 500 r. p. n. e. Do Europy trafiły w śr ...
21 ciekawostek o oliwkach
21 ciekawostek o oliwkach
"Gdzie oliwka nie chce rosnąć, tam kończy się świat śródziemnomorski"
Nie wiadomo dokładnie kiedy i gdzie wyrosło pierwsze drzewo oliwne, charakterystyczne dla rejonu śródziemnomorskiego. Paleobotanicy twierdzą, że dziki ...
17 ciekawostek o figach
17 ciekawostek o figach
Symboliczny przysmak z Biblii
Przez wieki drzewa figowe traktowano z nabożnym szacunkiem, nieuzasadnione ścięcie drzewa karane było śmiercią. Figowce należą do najstarszych roślin ...
15 ciekawostek o liczi
15 ciekawostek o liczi
Liczi chińskie - egzotyczny owoc na naszych stołach
Liczi w Chinach uprawiane było już ponad 3700 lat temu. Cesarze z dynastii Han uważali, że poprawiają im nastrój i dodają sił. Te delikatne owoce smak ...
31 ciekawostek o mango
31 ciekawostek o mango
Przez Hindusów zwany "owocem bogów"
Należy do najbardziej popularnych, najsmaczniejszych i najzdrowszych owoców. Ze względu na swoje właściwości nazywany jest owocem młodości. Jedną z na ...
18 ciekawostek o gruszkach
18 ciekawostek o gruszkach
Tysiące odmian, smaków i barw
Gruszki to typowy dla późnego lata i wczesnej jesieni owoc o bardzo soczystym miąższu i charakterystycznych twardych grudkach zwanych komórkami kamien ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy