Rozrywka
Ciekawostki o Halloween
Cukierek albo psikus
Wieczór 31 października, to w wielu krajach na świecie okazja do świetnej zabawy w gronie przyjaciół, jedynego w swoim rodzaju przebrania w mrocznym klimacie zaświatów. To Halloween, święto, które dla wielu osób jest rozrywką, a dla innych gloryfikacją zła i szatana, święto, które powinno zostać wykreślone ze wszystkich kalendarzy.
Upatruje się w nim kolejnego amerykańskiego zwyczaju przeniesionego na grunt innych państw, ale to nie jest prawda. Rzeczywiście w Stanach Zjednoczonych Halloween obchodzone jest bardzo hucznie, ale zwyczaj ten wywodzi się z bardzo odległej tradycji Celtów.
1
Halloween ma swoje korzenie prawdopodobnie w tradycji celtyckiej. Noc z 31 października na 1 listopada była u Celtów (Galów, Galatów) datą graniczną w czasie - kończył się jeden rok i rozpoczynał kolejny.
2
W różnych krajach północnej Europy ta szczególna noc nosiła inną nazwę. W Irlandii było to Samhain ("koniec lata"), w Walii - Nos Galan Gaeaf, czyli "wieczór zimowy", w krajach anglosaskich - Blodmonath - "krwawy miesiąc", a w nordyckich - "zimowe noce".
3
Świętowano koniec jesieni i początek zimy. Z jednej strony był to czas radości zbiorami i powrotem bliskich do domów, z drugiej zaś, trwogi przed okresem zimowym, czasem zmagań z chłodem, głodem i niedostatkiem słońca.
4
Okres przesilenia zimowo-wiosennego był trudny dla ludów północnej Europy, wtedy, na przełomie zimy i wiosny, umierało najwięcej osób. I choć zwyczaje z 31 października kojarzono ze świętem zmarłych, nie jest to zgodne z prawdą. Zarówno poganie jak i wcześni chrześcijanie upamiętniali zmarłych wiosną, między marcem a majem.
5
Starożytni Celtowie wierzyli, że tej nocy, zwanej Samhain, zacierają się granice pomiędzy światem żywych i umarłych. Wierzyli, że portale znajdujące się w starożytnych kurhanach otwierają się i umożliwiają wędrówkę między wymiarami, zarówno dla zmarłych jak i żyjących. Bóg śmierci Samhain sprowadzał wtedy na ziemię duchy zarówno te dobre, jak i te złe.
6
Celtowie w swoisty rodzaj reinkarnacji, która wiązała się z Samhain. Tej nocy wędrujące dusze zmarłych poszukiwały śmiertelników, w ciałach których będą mogły zamieszkać przez następny rok. Rozpalano ogniska i wynoszono pokarm na zewnątrz domostw, aby w ten sposób przebłagać powracające dusze zmarłych.
Zgodnie ze zwyczajem w Samhain, ludzie przebierali się w stare, zniszczone, najgorsze ubrania, mając nadzieję na zniechęcenie duchów. Ogniska rozpalano aby przyciągnąć dobre duchy, a odegnać te złe. Palono je również w hołdzie i w wyrazie wsparcia dla boga słońca i światła Luga, który w tym czasie przegrywał z bogiem śmierci - Samhain.
7
Święto kojarzy nam się przede wszystkim z USA a nie jest to prawdą. Tradycja Halloween dotarła do USA wraz z falą irlandzkich imigrantów uciekających przed głodem w latach 40 XIX wieku.
8
Początkowo halloweenowe maski noszone były w celach ochronnych.
Druidzi, starożytni kapłani celtyccy, którzy przewodzili obrzędom i ceremoniom religijnym, zakładali czarne stroje i przerażające maski, wycięte z brukwi lub rzodkwi. Miało na celu odstraszenie złych duchów.
Tradycji towarzyszyły również makabryczne sceny. W celu przebłagania boga śmierci, składano mu ofiary, także z ludzi.
9
Pod wpływem rozpowszechniającego się chrześcijaństwa, zwyczaje Samhain zaczęły zanikać. W IX wieku zachodni kościół chrześcijański przesunął datę Dnia Wszystkich Świętych (przypadała ona z reguły w okresie Wielkanocy) na 1 listopada, a 2 listopada stał się później Dniem Zadusznym. Z czasem zwyczaje związane z Samhaim i Dniem Wszystkich Świętych i Dniem Zadusznym połączyły się, co doprowadziło do powstania Halloween.
10
W okresie reformacji w Anglii, Święto Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny zniknęły z większości terenów brytyjskich. Protestanci 31 października obchodzą Święto Reformacji, a Halloween jest tylko luźnym skojarzeniem.
11
Zwyczajem związanym z Halloween jest trick-or-treating - cukierek albo psikus. Przebrane dzieci chodzą od domu do domu z prośbą o cukierki (niekiedy o pieniądze) zadając pytanie: "cukierek albo psikus?"
Brak cukierków wiąże się z ryzykiem doświadczenia jakiegoś psikusa wyrządzonego odwiedzanej osobie. Dzieci odwiedzają tylko udekorowane świątecznie domy, takie bez dekoracji są omijane. Dlatego mieszkańcy mający w sąsiedztwie dzieci, już wcześniej robią zapasy cukierków.
W Stanach Zjednoczonych jest to jedna z głównych tradycji Halloween.
12
Pierwsza parada z okazji Halloween w Stanach Zjednoczonych odbyła się 31 października 1920 roku. Odbyło się to w Minnesocie, w miasteczku Anoka. W paradzie wzięli udział mieszkańcy miasta, którzy poprzebierali się w kolorowe stroje popularnych postaci. Pierwsze kostiumy szyte specjalnie na Halloween pojawiły się w 1930 roku.
13
W drugiej połowie XX wieku Halloween trafiło do zachodniej Europy, a w końcu XX wieku do Europy środkowej i wschodniej. Najhuczniej jednak obchodzone jest w USA, Kanadzie, Irlandii i Wielkiej Brytanii. W Polsce Halloween pojawiło się w latach 90.
14
Mimo, iż nie jest to święto urzędowe, cieszy się największą popularnością po święcie Bożego Narodzenia.
15
Zdecydowanie nieprawdziwy jest trop prowadzący do słów "hell" oraz "win" jako źródła pochodzenia nazwy Halloween ;) Nazwa Halloween oznacza wigilię Wszystkich Świętych, i jest najprawdopodobniej skrótem "All Hallows' Eve", czyli All Hallows' E'en.
Głównym symbolem tego święta jest wydrążona i podświetlona od środka dynia z wyszczerbionym uzębieniem.
Dynie kupuje się na tzw. Pumpkin Patch, wyznaczonych poza miastem dużych placach lub w farmach dyniowych. Typowym jego elementem są również motywy duchów, czarownic, wampirów, trupich czaszek, nietoperzy, pająków, czarnych kotów.
16
Wydrążona dynia ze światełkiem w środku (Jack-o'-lantern), przez irlandzkich chłopów postrzegana była jako błędne ogniki uważane za dusze tragicznie zmarłych. Obecnie takie podświetlone dynie ustawia się w oknach domów lub na zewnątrz. Przed domami często wystawia się zapalone latarnie. Dynie dodatkowo są jeszcze rzeźbione w imitacje różnych postaci, czaszek, szkieletów itd.
17
Obecność wśród symboli Halloween czarnych kotów, nietoperzy, pająków, świadczy o tym, że wierzono kiedyś, że to właśnie w ich ciałach zagnieżdżały się złe duchy. W trakcie tajemniczych obrzędów ich ciała były uwalniane od tych złych mocy.
18
Ze świętem Halloween związane są różne zabawy. Najczęściej są to domowe imprezy w gronie znajomych, imprezy w klubach, a także odwiedzanie tzw. strasznych farm, czyli zaadaptowanych dużych przestrzeni o specjalnych, wymyślnych sceneriach, przypominających filmy grozy, horrory.
19
Podczas II Wojny Światowej w wielu krajach wstrzymano zwyczaj trick-or-treating. Było to spowodowane niedoborami cukru na rynku, który w najtrudniejszym okresie wojny był ściśle reglamentowany.
Po zakończeniu reglamentacji o święcie szybko przypomniał przemysł cukierniczy, który wyemitował wiele reklam mających na celu przypomnienie dzieciom że czas już na zbieranie słodyczy. Oczywiście najlepiej by były to słodycze reklamujących się firm.
20
Inną halloweenową zabawą jest Apple bobbing (Duck-apple). Jabłka umieszcza się w misce wypełnionej wodą, a uczestnicy muszą ugryźć jabłko bez użycia rąk. Jabłko nieuszkodzone przy zabawie ma oznaczać szczęście w nadchodzącym roku.
21
W ten dzień również się wróży, np. ze spodków. Bardzo często zabawa polega na przeskakiwaniu przez zapalone świeczki umieszczone w kole, na ziemi. Świeczki, które nie zgasną oznaczają szczęśliwe miesiące w następnym roku. Wrzuca się też orzechy do ogniska. Pękający z trzaskiem orzech oznacza odwzajemnioną miłość.
22
Z Halloween związane są różne lokalne zwyczaje i symbole. W Irlandii nie zbiera się 1 listopada dzikich owoców, bo mogą być zatrute. W niektórych regionach Anglii, Walii i Szkocji, gospodynie domowe sprzątają domy, gaszą ogień pod kuchnią, wykładają jedzenie i napoje na stół, po czym idą spać.
23
Kolorami Halloween są czarny i pomarańczowy.
24
W naszej kulturze Halloween budzi wiele kontrowersji. Jest wielu przeciwników tego święta, którzy utożsamiają je z kultem Szatana (noc z 31 października na 1 listopada jest świętem w Kościele Szatana).
Propaguje się kultywowanie rodzimych zwyczajów, związanych z tradycją Dziadów (przedchrześcijański obrzęd zaduszny, którego istotą było obcowanie żywych z umarłymi, nawiązywanie relacji z duchami przodków - dziadów). Katolicy polscy organizują w wielu miastach przemarsze o nazwie "Korowód Świętych".
25
Co rok z okazji Halloween dekoruje się Biały Dom.
Tradycja ta została zapoczątkowana w 1958 roku przez Mamie Eisenhower, pierwszą damę Stanów Zjednoczonych i żonę prezydenta Dwighta Eisenhowera.
Biały Dom został udekorowany sztucznymi czaszkami, kwiatami i dyniami. Od tego czasu tradycja jest podtrzymywana a każda kolejna para prezydencka wraz z rodziną organizuje specjalne przyjęcia oraz wydarzenia związane z drążeniem i rzeźbieniem dyń.
26
W Polsce tradycja obchodzenia Halloween pojawiła się w latach 90. XX wieku.
27
Słynny iluzjonista, Harry Houdini zmarł w Halloween w 1926 roku.
Śmierć nastąpiła w wyniku zapalenia otrzewnej spowodowanego zapaleniem wyrostka robaczkowego.
Przed śmiercią Houdini uzgodnił z żoną, że będzie próbował skontaktować z zaświatów. Wiadomością, którą miał przekazać było "Rosabelle believe" - hasło zaczerpnął z tytułu ich ulubionej piosenki.
Bess, żona Houdiniego organizowała seanse spirytystyczne 31 października przez 10 lat od śmierci męża.
