Zwierzęta
Ciekawostki o ćmach
Motyle nocy
Wiele osób uważa ćmy za brzydkie a nawet odstraszające, a są one po prostu motylami przystosowanymi do życia nocnego przez co różnią się wyglądem od swoich dziennych krewnych. Wbrew powszechnie panującej opinii, nie wszystkie ćmy są szarawe lub brązowawe, istnieje wiele gatunków ciem kolorowych, które czasem mylone są z motylami.
Zaskakujące jest to, że prawie 90% wszystkich gatunków motyli stanowią ćmy oraz fakt, że to one pojawiły się na Ziemi pierwsze i dopiero w toku milionów lat ewolucji dały początek linii motyli dziennych. Choć często są niedoceniane, zawdzięczamy im więcej niż mogłoby się wydawać.
1
Ćmy to owady zaliczane do motyli, które pomimo posiadania ich cech klasyfikowane są odrębnie. Klasyfikacja naukowa nie oddziale ciem od motyli, gdyż posiadają one wspólne cechy. Różnią się od nich niektórymi elementami budowy oraz przeważnie nocnym trybem życia.
2
Spośród 180 tysięcy gatunków motyli, aż 160 tysięcy stanowią ćmy. Większość z nich prowadzi nocny tryb życia ale są też gatunki aktywne przed wschodem i po zachodzie słońca oraz gatunki aktywne w dzień.
3
Pojawiły się na Ziemi na długo przed pierwszymi motylami dziennymi. Najstarsze skamieniałości ciem pochodzą sprzed 190 milionów lat i należą do gatunku Archaeolepis mane. Co ciekawe, ćmy pojawiły się również wcześniej niż pierwsze kwiaty, więc musiały odżywiać się innym pokarmem niż nektar kwiatowy. Prawdopodobnie ich pożywienie stanowiły pyłki drzew iglastych.
4
Choć ciężko określić anatomiczne różnice pomiędzy motylami a ćmami za jedno z kryteriów uważa się budowę ich czułków. Czułki ciem są zazwyczaj włochate i zakończone spiczasto podczas gdy motyle mają czułki cienkie i gładkie zakończone zgrubieniem.
Dowiedz się więcej...
5
Ciało ciem jest zwykle masywne i pokryte włoskami. Taka budowa ma za pewne chronić te nocne owady przed nadmierną utratą ciepła. Motyle są smukłe a pokrywa ich ciała jest gładka.
6
Posiadają złożone oczy superpozycyjne - składają się z mniejszej ilości omatidiów(segmentów oka). Oczy takie przekazują więcej światła jednak obraz przez nie przedstawiony jest mniej wyraźny. Motyle dzienne mają oczy apozycyjne, bardziej złożone i posiadające komórki barwnikowe.
7
Podobnie jak motyle, ćmy przed osiągnięciem formy dorosłej przechodzą stadium gąsienicy. Gdy przechodzą do fazy poczwarki, większość ciem produkuje kokon z jedwabiu podczas gdy większość gąsienic motyli buduje swoje kokony z utwardzonych białek.
Dowiedz się więcej...
8
Odpoczywająca ćma rozkłada swoje skrzydła równolegle do podłoża lub trzyma je złożone i przylegające do ciała. Motyle z kolei przy odpoczynku ustawiają swoje skrzydła pionowo, prostopadle do podłoża.
9
Większość ciem wykazuje dziwną tendencję do latania wokół sztucznych źródeł światła. Przyczyna takiego zachowania do dziś nie została poznana, jedna z hipotez głosi, że ćmy koordynują swój lot względem tarczy księżyca, co pozwala im lecieć prosto. Gdy mylą światło księżyca ze sztucznym źródłem światła zmuszone są je okrążać aby zawsze znajdowało się w tym samym położeniu względem ich ciała.
10
Niektóre gatunki ciem pełnią ważną rolę zapylaczy. Tyczy się to chociażby przedstawicieli rodziny Erebidae i Sphingidae, będących kluczowymi zapylaczami roślin w ekosystemach Himalajów.
11
Ostatnie badania wskazują, że zanieczyszczenie nocnego nieba światłem doprowadziło do znacznego zmniejszenia populacji niektórych ciem. Odbija się to bardzo negatywnie na procesie zapylania niektórych roślin.
12
Ze względu na swój tryb życia najczęściej padają ofiarą nietoperzy, sów, nocówek. By uniknąć schwytania przez drapieżcę stosują różne techniki takie jak kamuflaż, mimikra czy uniki.
13
Aby unikać zagrożenia ze strony nietoperzy ćmy wykształciły wrażliwość na ultradźwięki. Zaobserwowano, że w przypadku ich wychwycenia zaczynają wykonywać uniki. Niektóre gatunki w takim przypadku gwałtownie opadają kilka centymetrów w dół zmieniając swoją trajektorię. Inne gatunki same emitują dźwięki dla zmylenia nietoperzy.
14
Największą rozpiętość skrzydeł spośród wszystkich ciem posiadają ćmy Thysania agrippina. 
Ćmy te zamieszkują Amerykę Południową i Amerykę Środkową. Rozpiętość skrzydeł waha się od 23 do nawet 30 cm (u przedstawicieli populacji Brazylijskiej). Jest więc nie tylko największą spośród ciem ale również wszystkich motyli.
15
Niektóre ćmy mają na górnej części tułowia charakterystyczny wzór przypominający czaszkę. Pochodzą z rodzaju Acherontia i zasiedlają niemal każdy obszar na Ziemi. Przedstawicielem ćmy tego rodzaju, którą można latem spotkać w Polsce jest Zmierzchnica trupia główka, ćma o rozpiętości skrzydeł do 14 cm i bardzo ciekawym ubarwieniu. Od połowy ciała, poniżej “trupiej główki” są ubarwione są podobnie do szerszeni, taka mimikra ma na celu zapewnić ochronę przed drapieżnikami.
Na powyższym zdjęciu widać samicę Zmierzchnicy trupiej główki.
16
Żyjąca na Madagaskarze ćma Chrysiridia rhipheus jest jednym z najpiękniej ubarwionych przedstawicieli ciem.
Jej barwne ubarwienie wiąże się z faktem, że jest aktywna w ciągu dnia. Rozpiętość skrzydeł wynosi od 7 do 11 cm. Przez swój wygląd jest często mylona z motylami. Jej skrzydła są bardzo opalizujące, część barw powstaje wyniku interferencji fal światła widzialnego. Tylne skrzydła wyposażone są w ogoniaste zakończenia (po trzy na skrzydło).
