Geografia

Ciekawostki o Świętokrzyskim Parku Narodowym

Znaleźliśmy 17 ciekawostek na temat Świętokrzyskiego Parku Narodowego

Park w najstarszych górach w Polsce

Świętokrzyski Park Narodowy powstał w 1950 roku, jako trzeci, po Pienińskim i Białowieskim, park narodowy w Polsce. Jest niewielki, zlokalizowany w najstarszych polskich górach - Górach Świętokrzyskich. Jego symbolem jest jeleń, który jest główną postacią legendy opowiadającej historię powstania nazwy gór, klasztoru na Świętym Krzyżu i samego symbolu Parku.
Świętokrzyski Park Narodowy
1
Świętokrzyski Park Narodowy znajduje się w województwie świętokrzyskim.
Siedziba dyrekcji parku mieści się w Bodzentynie, mieście położonym w Górach Świętokrzyskich, u stóp Pasma Klonowskiego, nad Psarką (dorzecze Kamiennej).
2
Jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce.
Został utworzony w 1950 roku, jako trzeci w kolejności park narodowy w powojennej Polsce.
3
Powierzchnia parku wynosi 76,26 km2, powierzchnia otuliny 207,86 km2.
Położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich. Obejmuje pasmo Łysogór, część Pasma Klonowskiego, Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej i trzy eksklawy: Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty - położone w pewnym oddzieleniu od głównego obszaru parku.
4
Góry Świętokrzyskie, obok Sudetów, są jednym z najstarszych łańcuchów górskich w Europie.
Kilkakrotnie ulegały wypiętrzeniu, niszczeniu i zalewaniu przez morza. Zostały wypiętrzone 500 mln lat temu w kambrze, odmłodziła je orogeneza alpejska. Z geologicznego punktu widzenia, Góry Świętokrzyskie stanowią jeden z najważniejszych obszarów w Europie, w którym na powierzchni Ziemi występują skały osadowe reprezentujące wszystkie okresy geologiczne od prekambru do czwartorzędu. Góry te porośnięte są lasami jodłowymi i bukowymi. W skład Gór Świętokrzyskich wchodzi kilkanaście równoległych pasm, m.in. najwyższe z nich, Łysogóry z najwyższym szczytem Łysicą (614 m n.p.m.) i Łysą Górą (595 m n.p.m.).
5
Symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest jeleń.
Logo parku składa się dwóch kół współśrodkowych w zielonym kolorze, obwiedzionych białym i zielonym konturem. U dołu wewnętrznego koła umieszczono rysunek niewielkiej skały i stojącego na niej jelenia w brązowym kolorze. Wnętrze koła wypełnia jasnozielony kolor. W zewnętrznym kole umieszczono napis "Świętokrzyski Park Narodowy" wielkimi literami w białym kolorze. U dołu koła - dwie skrzyżowane gałązki dębu i świerka w białym kolorze.
6
Idea objęcia ochroną terenu Łysogór narodziła się już na początku XX wieku.
W 1908 roku Polskie Towarzystwo Krajoznawcze - Komisja Ochrony Zabytków Przyrody zgłosiła postulat utworzenia tu rezerwatu przyrody. Rozpoczęto w ten sposób okres starań społecznych o utworzenie na tym obszarze parku narodowego, który trwał prawie pół wieku.
7
W 1920 roku powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich - na Chełmowej Górze rezerwat ścisły.
Objął on kompleks lasu z naturalnym stanowiskiem modrzewia polskiego. W 1924 roku utworzono dwa kolejne rezerwaty:  rezerwat na Łysej Górze i Łysicy. W 1932 częściową ochroną objęto tereny przylegające do istniejących rezerwatów. Utworzono także rezerwat częściowy na Miejskiej Górze. Łączny obszar rezerwatów wynosił wówczas 1347,4 ha i stanowił już podwaliny pod przyszły park narodowy.
8
Kolejne starania o utworzenie parku narodowego podjęto po II wojnie światowej.
Formalnie park został ustanowiony 1 maja 1950 roku, ale zanim to się stało, powstał rezerwat "Mokry Bór" o powierzchni 38,44 ha. Z chwilą powstania parku, wszystkie istniejące dotychczas rezerwaty oraz obszar o powierzchni 26,45 ha, leżący w Dolinie Czarnej Wody (między Miejską Górą a Łysicą) nazwany "Czarny Las", stały się rezerwatami ścisłymi w granicach parku. Od 1991 roku, gdy weszła w życie ustawa o ochronie przyrody, tereny te noszą nazwę obszarów ochrony ścisłej.
9
W 1996 roku obszar Parku powiększono o część Pasma Klonowskiego i kompleks Zapusty.
Powierzchnia Parku wynosi obecnie 7626,45 ha, a w jego skład wchodzą: Pasmo Łysogórskie z najwyższymi wzniesieniami w Górach Świętokrzyskich - Łysicą i Łysą Górą, część Pasma Klonowskiego z górami: Psarską (415 m n.p.m.), Miejską (426 m n.p.m.) i Bukową (484 m n.p.m.), część Pasma Pokrzywiańskiego z Chełmową Górą (351 m n.p.m.), oraz część Doliny Wilkowskiej i Dębniańskiej.
10
Pod względem administracyjnym teren Parku podzielony jest na 8 obwodów ochronnych (leśnictw).
Są to: Chełmowa Góra, Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty Krzyż. Wyodrębniono w Parku obszary podlegające ochronie krajobrazowej, czynnej oraz ścisłej.
11
Na obszarze ochrony ścisłej zabroniona jest jakakolwiek ingerencja człowieka, pozostawiono go oddziaływaniu jedynie sił przyrody.
W Parku wydzielono pięć takich obszarów:
  • "Chełmowa Góra" - utworzony w 1920 roku w celu ochrony naturalnych stanowisk modrzewia polskiego Larix polonica. Obecnie jego powierzchnia wynosi 13,2 ha. Na tym niewielkim terenie występują lasy grądowe, bory mieszane oraz buczyny
  • "Łysica - Święty Krzyż" - powstał w wyniku połączenia w 2006 roku utworzonych w 1924 roku rezerwatów "Łysica" i "Święty Krzyż". Zajmuje obszar 2383,64 ha. Rosną tu lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny. Cennym elementem tego obszaru są rozległe gołoborza
  • "Czarny Las" - o powierzchni 26,5 ha, utworzony w 1954 roku. Tworzą go lasy mieszane, grądy z udziałem jodły, lipy drobnolistnej, miejscami buka lub olszy czarnej, olsy i łęgi
  • "Mokry Bór" - o powierzchni 37,9 ha, utworzony w 1954 roku. Obejmuje on jedyne w Parku, niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego oraz boru bagiennego i boru świeżego. Występują tu torfowiska wysokie i przejściowe
  • "Psarski Dół" - o powierzchni 451,15 ha, utworzony w 2016 roku. Utworzono go w celu zachowania wilgotnych borów świerkowo-jodłowych
12
Lasy pokrywają 95% powierzchni Parku.
Charakterystyczne dla Parku są mieszane bory jodłowe i buczyny karpackie oraz mały zespół jarzębiny świętokrzyskiej. Pospolitymi gatunkami w Parku są: buk zwyczajny, jodła, modrzewie,, sosna zwyczajna, świerk pospolity. Rzadko występuje lipa szerokolistna, wiąz szypułkowy, jesion wyniosły i cis pospolity. Krzewy reprezentowane są pospolicie przez leszczynę i trzmielinę brodawkowatą.
13
W Świętokrzyskim Parku Narodowym znajduje się unikatowy w skali światowej zespół leśny jedliny polskiej, tj. bór jodłowo-bukowy porastający grzbiet Łysej Góry.
Autorem terminu "puszcza jodłowa" jest Stefan Żeromski, który określenie to wprowadził do literatury opiewającej przyrodę Gór Świętokrzyskich.
14
W Parku znajduje się 270-letnia jodła pospolita, która mierzy 51 m i uważana jest za najwyższe drzewo w Polsce.
Drzewostany jodły w Świętokrzyskim Parku Narodowym liczą sobie od 80 do 120 lat. W lasach Chełmowej Góry, w których duży udział mają modrzewie, występuje reliktowy podgatunek modrzewia polskiego (Larix decidua ssp. polonica). Najstarsze spośród modrzewi polskich mają ponad 250 lat.
15
W ekosystemie Parku Narodowego występuje wiele gatunków flory i fauny.
Między innymi:
  • ponad 859 gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew
  • 272 gatunków glonów
  • około 450 gatunków grzybów wielkoowocnikowych
  • około 340 gatunków porostów
Spośród zwierząt:
  • 150 gatunków ptaków, w tym 118 gniazdujących
  • 45 gatunków ssaków
  • 14 gatunków płazów
  • 66 gatunków ślimaków lądowych
  • 187 gatunków pająków
  • 6 gatunków gadów
  • ponad 1500 gatunków owadów, w tym 611 gatunków motyli, 177 gatunków muchówek i 87 gatunków czerwców
16
Na grzbietach górskich Gór Świętokrzyskich występują charakterystyczne rumowiska skalne - gołoborza.
Największe gołoborza znajdują się na Łysej Górze (największe - 3,84 ha) i na Łysicy.
17
Fakt, że jeleń znalazł się w herbie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, związane jest z legendą dotyczącą powstania największego klasztoru w Górach Świętokrzyskich na Łyścu, w paśmie Łysogór.
Około 1000 lat temu Bolesław Chrobry zaprosił do Polskie swojego krewnego, węgierskiego królewicza Emeryka. Przed podrożą królewicz dostał od swego ojca relikwie Krzyża Świętego, aby chroniły go przed złymi przygodami w obcym kraju. Gdy młodzieniec dotarł do granicy, polscy rycerze odeskortowali go do Kielc, gdzie przebywał król. Na część gościa urządzono polowanie, na którym Emeryk, w leśnej gęstwinie dostrzegł wielkiego jelenia, za którym podążył. W pewnym momencie uciekający jeleń wpadł w gęste zarośla, w które zaplątało się jego okazałe poroże. Emeryk napiął łuk i już zamierzał wypuścić strzałę, gdy jeleń obrócił głowę w stronę myśliwego, a ten ujrzał między rogami jelenia otoczony blaskiem krzyż. Blask ten oślepił na moment Emeryka, a on uznał to za znak od Boga. Jeleń zniknął, a królewicz zdecydował, że w tym miejscu zbuduje klasztor, w którym złoży podarowane mu przez ojca relikwie. Od tej pory góry, które były świadkiem tych wydarzeń noszą nazwę Gór Świętokrzyskich, klasztor powstał i pozostały w nim relikwie ofiarowane przez Emeryka, zaś jeleń z krzyżem w rogach jest do dziś symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
14 ciekawostek o Słowińskim Parku Narodowym
Jeden z dwóch nadmorskich parków narodowych
Słowiński Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce i drugim, obok Wolińskiego Parku Narodowego, parkiem nadmorskim w n ...
13 ciekawostek o Wielkopolskim Parku Narodowym
13 ciekawostek o Wielkopolskim Parku Narodowym
Park nad Wartą
Wielkopolski Park Narodowy leży w województwie wielkopolskim, w niewielkiej odległości od Poznania. Charakteryzuje go malowniczy krajobraz, który zost ...
25 ciekawostek o Tatrzańskim Parku Narodowym
25 ciekawostek o Tatrzańskim Parku Narodowym
Jeden z największych parków narodowych w Polsce
Tatrz7ański Park Narodowy jest jednym z dwudziestu trzech parków narodowych w Polsce. O utworzeniu obszaru chroniącego przyrodę Tatr myślano już od po ...
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
16 ciekawostek o Białowieskim Parku Narodowym
Jeden z pierwszych parków narodowych w Europie
Białowieski Park Narodowy zlokalizowany na terenie rozległego lasu będącego Puszczą Białowieską, tworzy oazę dzikiej przyrody niemalże w środku kontyn ...
19 ciekawostek o Parku Narodowym Yellowstone
19 ciekawostek o Parku Narodowym Yellowstone
Najstarszy park narodowy na świecie
Park Narodowy Yellowstone jest najstarszym i jednocześnie jednym z najpiękniejszych obszarów przyrodniczych na świecie. Teren parku zamieszkiwany był ...
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
18 ciekawostek o Karkonoskim Parku Narodowym
Park narodowy w południowo-zachodniej Polsce
Karkonoski Park Narodowy został utworzony w celu ochrony walorów przyrodniczych najwyższego pasma górskiego Sudetów - Karkonoszy. Obejmuje on swym zas ...
14 ciekawostek o Parku Narodowym
14 ciekawostek o Parku Narodowym "Ujście Warty"
Najmłodszy z polskich parków narodowych
Park Narodowy "Ujście Warty" jest najmłodszym polskim parkiem narodowym, który powstał w 2001 roku. Utworzono go w celu ochrony podmokłych łąk i pastw ...
25 ciekawostek o Kampinoskim Parku Narodowym
25 ciekawostek o Kampinoskim Parku Narodowym
Park z łosiem w herbie
Kampinoski Park Narodowy znajduje się na północno-wschodnich obrzeżach Warszawy i stanowi ważną bazę rekreacyjno-wypoczynkową dla stolicy. Odwiedzając ...

Najnowsze tematy

30 ciekawostek o Elżbiecie Bawarskiej
30 ciekawostek o Elżbiecie Bawarskiej
Cesarzowa Sisi
Elżbieta Bawarska, znana również jako Sisi, była jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii europejskich monarchii. Jej niezwykła uroda, nie ...
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
Piękne Źródło
Pałac Schönbrunn nazywany czasem "Pięknym Źródłem, to wyjątkowy zabytek architektury wiedeńskiej i jedno z najważniejszych miejsc turystycznych w Aust ...
23 ciekawostki o Kate Middleton
23 ciekawostki o Kate Middleton
Katarzyna, księżna Walii
Kate Middleton, oficjalnie tytułowana Katarzyną, Księżną Walii, jest żoną następcy brytyjskiego tronu, księcia Wilhelma, z którym doczekała się trójki ...
14 ciekawostek o muzeum Orsay
14 ciekawostek o muzeum Orsay
Drugie po Luwrze, najczęściej odwiedzane muzeum sztuki we Francji
Muzeum d'Orsay to jedno z najważniejszych muzeów w Paryżu, które mieści się w dawnej stacji kolejowej na brzegu Sekwany. Specjalizuje się ono w sztuce ...
15 ciekawostek o Jeziorze Łabędzim
15 ciekawostek o Jeziorze Łabędzim
Jeden z najbardziej znanych na świecie spektakli baletowych
Klasyczny balet w czterech aktach, opowiadający historię miłości mierzącej się z otaczającym ją złem. Modyfikowany na wiele sposobów, w każdej wersji ...
18 ciekawostek o karobie
18 ciekawostek o karobie
Chleb świętojański - substytut kakao
Karob to inaczej szarańczyn strąkowy - Ceratonia siliqua - drzewo rosnące w klimacie śródziemnomorskim. Jest to zimozielone drzewo o ciemnozielonych s ...
24 ciekawostki o balecie
24 ciekawostki o balecie
Historia sztuki baletowej na przestrzeni wieków
Balet uznawany jest za elitarną formę sztuki, wiążącą się z mnóstwem wyrzeczeń i ciężkiej pracy, wykonywanej od najmłodszych lat. Swoją genezę miał na ...
25 ciekawostek o Karolu III
25 ciekawostek o Karolu III
Król Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z dynastii Windsorów
6 maja 2023 roku w Opactwie Westminsterskim Karol, syn królowej Elżbiety II, został koronowany na króla Zjednoczonego Królestwa. Na koronę czekał reko ...

Podobne tematy