Geografia

Ciekawostki o Galapagos

Znaleźliśmy 19 ciekawostek na temat Galapagos

Wyspy Żółwie

Galapagos to archipelag wulkanicznych wysp, wysepek i raf koralowych leżących na Oceanie Spokojnym. Od dziewiętnastego wieku należy do Ekwadoru, od którego oddalony jest niemalże tysiąc kilometrów. Stanowi jedną z jego prowincji, będąc jednocześnie Parkiem Narodowym Galapagos, pierwszym parkiem narodowym tego kraju wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Jest miejscem unikatowej przyrody z bogatą kolekcją endemicznych gatunków fauny i flory. Szczególne znaczenie dla wysp mają ogromne żółwie słoniowe, które dały nazwę całemu archipelagowi, bowiem "galapago" to w języku hiszpańskim żółw - a więc Wyspy Żółwie.

Galapagos
1
Galapagos to archipelag na Oceanie Spokojnym.

Znajduje się on na wysokości równika, a tworzące go wyspy rozmieszczone są po obu jego stronach.

Powierzchnia archipelagu wynosi 8010 km2 i obejmuje 13 wysp większych niż dziesięć kilometrów kwadratowych, 19 większych niż kilka kilometrów kwadratowych, a także wiele wysepek i raf koralowych - w sumie jest 234.

Największą z nich jest Isabela o powierzchni 4588 km2, która jest jedną z pięciu największych wysp archipelagu. Pozostałe cztery to: Santa Cruz, Fernandina, Santiago i San Cristobal -  tych pięć wysp obejmuje 93,2% całego archipelagu.

 

2
Archipelag należy do Ekwadoru.

Stał się własnością Republiki Ekwadoru w 1832 roku, gdy został odebrany hiszpańskiej własności. Administracyjnie archipelag  stanowi prowincję Galapagos, jedną z dwudziestu czterech prowincji tego państwa. Obejmuje ona trzy kantony: Isabela, San Cristobal i Santa Cruz. Stolicą prowincji jest Puerto Baqurizo Moreno na wyspie San Cristobal.

Oprócz prowincji, wyspy Galapagos tworzą też założony w 1959 roku Park Narodowy Galapagos - pierwszy park narodowy Ekwadoru, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO oraz Rezerwat Morski Galapagos.

Dowiedz się więcej ...
3
Archipelag znajduje się w odległości około 1000 km na zachód od ekwadorskiego wybrzeża Ameryki Południowej.

Wyspy tworzące archipelag znajdują się po obu stronach równika, zarówno na półkuli północnej, jak i południowej (znajdujące się na wyspie Isabela wulkany Wolf i Ecuador umiejscowione są bezpośrednio na równiku).

Najbardziej wysuniętą na południe wyspą archipelagu jest Espanola, a najbardziej na północ - wyspa Darwin.

4
Wyspy znajdują się na obszarze zwanym Potrójnym Węzłem Galapagos.

Jest to obszar geologiczny w południowo-wschodniej części Pacyfiku. W węźle tym stykają się płyta pacyficzna (największa płyta tektoniczna Ziemi), płyta kokosowa i płyta Nazca.

Archipelag leży w zachodniej części podmorskiego grzbietu Galapagos (podmorski grzbiet zbudowany ze skał wulkanicznych, charakteryzujący się aktywnością wulkaniczną), na płycie Nazca, która porusza się na południowy wschód z prędkością około 6,4 cm rocznie. Kiedy wyspy powstawały, znajdowały się około 200 km dalej od stałego lądu niż obecnie. Uwzględniając obecne tempo przesuwania się płyty tektonicznej, wyspy Galapagos zapadną się w rów peruwiańsko-chilijski (rów głębinowy we wschodniej części Pacyfiku) za około 20 milionów lat.

5
Archipelag Galapagos jest jednym z najbardziej aktywnych obszarów wulkanicznych na świecie.

Wyspy wchodzące w jego skład powstały na skutek działalności wulkanicznej związanej z istnieniem plamy gorąca Galapagos (aktywne wulkanicznie, gorące miejsce na zachód od Wysp Galapagos o średnicy około 150 km). Lawa wypływająca z tego miejsca utworzyła Wyspy Galapagos.

Wyspy to głównie szczyty pojedynczych wulkanów (Isabel składa się z sześciu szczytów). Wulkany Galapagos to wulkany tarczowe, których erupcje nie są gwałtowne, z ich wnętrza wydobywa się rzadka i bardzo gorąca lawa zasadowa. Największy wulkan tarczowy na Ziemi znajduje się na dnie Oceanu Spokojnego, jego jedyną wynurzoną pozostałością są skały Gardner Pinnacles - dwie małe, skaliste wyspy leżące w archipelagu Hawajów.

6
Na wyspach często dochodzi do erupcji i trzęsień ziemi.

Od początku XIX wieku odnotowano tam ponad 50 erupcji wulkanów (w 2022 roku nastąpiła erupcja wulkanu Wolf położonego w północnej części wyspy Isabel). Wyspy posiadają też inne ślady aktywności wulkanicznej, takie jak fumarole, tunele lawy, pola siarki i pumeks. Cechą szczególną wulkanów na Wyspach Galapagos są tysiące stożków pasożytniczych. Na zboczach dwudziestu największych szczytów jest ich około 2000. Z wielu z nich wypływa lawa.

7
Wyspy Galapagos zostały odkryte w 1535 roku.

Odkrycie to było przypadkowe i łączy się z podbojem imperium Inków przez Francisco Pizarro. Biskup Panamy, Tomas de Berlanga płynął statkiem do Peru, aby rozstrzygnąć spór, który wybuchł pomiędzy konkwistadorem, a jego oficerami. Gwałtowna zmiana pogody spowodowała, że statek został wyniesiony na pełne morze i po wielu dniach żeglugi osiadł na mieliźnie. Oczom żeglarzy ukazały się szczyty Galapagos.

Dowiedz się więcej ...
8
Pierwszym udokumentowanym mieszkańcem Wysp Galapagos był Irlandczyk, Patrick Watkins.

Został on pozostawiony na Floreanie na początku XIX wieku po kłótni ze swoim kapitanem. Mieszkał na wyspie przez dwa lata, aż udało mu się porwać statek i popłynąć do Guayaquil, największego miasta Ekwadoru.

9
Do 12 lutego 1832 roku władzę na Wyspach Galapagos sprawowali Hiszpanie.

Francusko-hiszpański generał urodzony w Ameryce Południowej, Jose de Villamil rozpoczął promowanie osadnictwa na wyspach. Dostrzegł on potencjał gospodarczy Wysp Galapagos, polegający na zbieraniu porostu Roccella gracillis, z którego otrzymywano barwnik, i przekonał prezydenta niepodległego Ekwadoru do przejęcia wysp.

Rząd Ekwadoru nadał generałowi prawo osiedlenia się na Floreanie. Pierwszymi mieszkańcami byli żołnierze, którzy brali udział w próbie zamachu stanu w Ekwadorze - wyspy stały się kolonią karną. 

Villamil utworzył ośrodek osadniczy, sprowadził 80 osadników, którzy próbowali pozyskiwać porosty, jednak nie powiodło im się. Kolejni osadnicy hodowali owce, uprawiali trzcinę cukrową i warzywa. Zbudowali nawet cukrownię. Koleni zarządcy okazywali się tyranami wyzyskującymi osadników, dlatego wielokrotnie dochodziło tam do krwawych buntów.

W 1900 roku na Santa Cruz osiedliła się grupa Norwegów.

10
W 1835 roku Wyspy Galapagos odwiedził Karol Darwin.

Darwin przybył na Galapagos we wrześniu 1835 roku na pokładzie statku HMS Beagle i przebywał tam pięć tygodni. Badał zwierzęta z wysp i zbierał kolekcję okazów, jednak sam nie dostrzegał ich wyjątkowości. Dopiero w Londynie John Gould, angielski ornitolog, zwrócił mu uwagę na różnorodność ptaków znanych dziś jako zięby Darwina.

Z podróży tej, która miała miejsce jeszcze przed sformułowaniem teorii ewolucji, Darwin przywiózł okazy 186 gatunków, z czego 97 dotąd nieznanych, oraz sporządzone przez siebie szczegółowe opisy geologiczne wysp.

Dowiedz się więcej ...
11
Na początku XX wieku wiele mocarstw było zainteresowanych Wyspami Galapagos.

Stało się to za sprawą budowy Kanału Panamskiego, gdyż z wysp można było kontrolować ruch kanałowy. Oferty dzierżawy wysp złożyły do Ekwadoru Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja, ale Ekwador odmówił. Kiedy Japonia zaatakowała Pearl Harbor w 1941 roku, Ekwador zgodził się na wykorzystanie wyspy Baltra jako bazy lotniczej przez Stany Zjednoczone.

W 1944 roku Ekwador utworzył na Isabeli kolejne więzienie, w którym przetrzymywano w ciężkich warunkach około 300 więźniów. Na skutek buntu i ciężkich warunków bytowych zginęli zarówno więźniowie, jak i strażnicy, a władze Ekwadoru zamknęły więzienie.

12
Ochrona unikatowej przyrody Galapagos rozpoczęła się w latach 30. XX wieku.

W 1936 roku rząd Ekwadoru ogłosił wyspy rezerwatem narodowym, a w czerwcu 1959 roku ustanowił Park Narodowy Wysp Galapagos. W tym samym roku w Belgii powstała Fundacja Karola Darwina, która utworzyła na wyspach Stację Badawczą zajmująca się edukacją, zapobieganiem rozprzestrzeniania się gatunków obcych i ochroną gatunków zagrożonych.

Pierwsi podróżnicy przybyli na wyspy statkiem wycieczkowym Stella Polaris w 1934 roku. Na dużą skalę Wyspy Galapagos otworzyły się dla turystów dopiero pod koniec lat 60. XX wieku, kiedy to uruchomiono regularne połączenia lotnicze. Na wyspach wówczas mieszkało ponad tysiąc osób i populacja systematycznie rosła.

W 1978 roku wyspy zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

13
Wyspy Galapagos są pochodzenia wulkanicznego i nigdy nie były połączone z żadnym kontynentem.

Pojawienie się na nich dzikiej przyrody możliwe było jedynie drogą morską lub powietrzną. Wyspy położone są u zbiegu kilku prądów oceanicznych, które kształtują środowisko, zapewniając żyjącej tam florze i faunie najlepsze warunki rozwoju.

Wyspy Galapagos są siedliskiem dla wielu gatunków endemicznych - ponad 80% wszystkich ptaków lądowych, 97% gadów i ssaków lądowych, ponad 20% gatunków morskich oraz 30% wszystkich roślin na wyspach to gatunki endemiczne.

14
Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli fauny na wyspach jest żółw z Galapagos (Chelonoidis niger).

Żółwie te, zwane także żółwiami słoniowymi, żyją na siedmiu wyspach. Są to największe żyjące gatunki żółwi, a niektóre współcześnie żyjące na Galapagos ważą do 417 kg. Żyjąc na wolności od ponad 100 lat są jednymi z najdłużej żyjących kręgowców ( w niewoli mogą żyć do 177 lat). Ich pancerz grzbietowy może mieć 150 cm długości, a największy znaleziony osobnik mierzył 1,87 metra.

Prawdopodobnie żółwie na Galapagos rozwinęły się od wspólnego przodka, który został przeniesiony ze stałego lądu wraz z prądem morskim, z Prądem Peruwiańskim. Żółwie słoniowe potrafią pływać w morzu, więc wydaje się prawdopodobne, że jedna zapłodniona samica lub para żółwi przebyła drogę z lądu np. na jakiejś pływającej platformie z konarów drzew i w ten sposób skolonizowała wyspy.

Wysoce prawdopodobne jest, że pierwszy żółw dopłynął do wyspy San Christobal, a stamtąd potomkowie rozprzestrzenili się na pozostałe wyspy archipelagu. Pierwotny przodek żółwi był prawdopodobnie przeciętnego rozmiaru, dopiero przybycie na Galapagos, gdzie nie było naturalnego wroga tego gatunku spowodowało gigantyzm. Na poszczególnych wyspach żółwie ewoluowały do różnych podgatunków.

15
Na Galapagos żyje także inny niezwykły gatunek - legwan morski (Amblyrhynchus cristatus).

Jest to jedyny legwan przystosowany do życia w morzu. Ten gatunek iguany występuje tylko na Galapagos, jest wyjątkiem wśród współczesnych jaszczurek, jest gadem morskim, który ma zdolność żerowania w morzu. Żywi się algami, które stanowią praktycznie w zupełności jego dietę.

Choć występuje w dużej populacji, gatunek ten jest chroniony, uważany za zagrożony, głównie z powodu cykli El Niño (zjawisko pogodowe i oceaniczne, polegające na utrzymywaniu się ponadprzeciętnie wysokiej temperatury na powierzchni wody), drapieżników i zdarzeń losowych (np. wyciek ropy).

16
Na Wyspach Galapagos nie występują płazy.

Zaobserwowano tam 178 gatunków ptaków, wśród których 56 nie występuje nigdzie indziej. Do najwybitniejszych należą pingwiny, zięby Darwina, fregaty, albatrosy, mewy, głuptaki, pelikany, jastrzębie z Galapagos, kormoran nielotny, który utracił zdolność latania, a także prawie nielotny derkacz z Galapagos.

Ponad sto gatunków ptaków na Galapagos odkrył Karol Darwin.

17
Problemem na Galapagos są dzikie kozy.

Zdziczałe kozy zostały tam sprowadzone przez ludzi w celach rolniczych i wywarły ogromny wpływ na ekosystem. Są one niebezpieczne dla środowiska, ponieważ zjadają wszystko, niszcząc wiele siedlisk. Nie posiadają one naturalnych drapieżników, dlatego ich populacja stale rośnie. 

Kozy wywarły ogromny wpływ na populację żółwia na Galapagos, gdyż zjadały całe pożywienie i zasoby potrzebne żółwiom, ostatecznie prowadząc do ich wyginięcia.

18
Jedynym stałym zbiornikiem ze słodką wodą na Wyspach Galapagos jest El Junco.

Jezioro El Junco znajduje się na wyspie San Cristobal, na wysokości około 700 metrów. Powstało w kalderze i ma powierzchnię sześciu hektarów. Jezioro czerpie wodę jedynie z deszczu.

19
Galapagos zostało określone jako "gorący punkt", miejsce w którym obserwuje się długotrwałą aktywność wulkaniczną.

Gorący punkt na Galapagos znajduje się na zachód od archipelagu. Lawa wypływająca z tego miejsca utworzyła Galapagos. Położenie gorącego punktu nie zmienia się, natomiast archipelag stopniowo się od niego oddala (około 7 cm rocznie), co pozwala na tworzenie się nowych wysp w tych miejscach.

Wyspy we wschodniej części archipelagu są najbardziej oddalone od gorącego punktu, dlatego są najstarsze - ich wiek geologiczny oceniany jest na 3-6 mln lat. Zachodnia część archipelagu powstała jako ostatnia, a najmłodsze wyspy maja mniej niż milion lat.

Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

9 ciekawostek o Cotopaxi
9 ciekawostek o Cotopaxi
Jeden z najwyższych aktywnych wulkanów na świecie
Cotopaxi to jeden z najwyższych czynnych wulkanów. Jest stratowulkanem o niemalże idealnym stożku, który dla rdzennej andyjskiej ludności był zawsze p ...
27 ciekawostek o Okinawie
27 ciekawostek o Okinawie
Japońskie Hawaje
Położona na Oceanie Spokojnym, pomiędzy Japonią a Tajwanem, niewielka wysepka Okinawa, już od wielu lat interesuje i fascynuje badaczy. Tu żyje najwię ...
24 ciekawostki o Filipinach
24 ciekawostki o Filipinach
Obszar o jednej z największych bioróżnorodności na świecie
Filipiny, archipelag skrywający w swoim objęciu niezliczone wyspy, stanowiące swoistą perłę Azji Południowo-Wschodniej, urzekają swoją niezwykłą różno ...
26 ciekawostek o Azorach
26 ciekawostek o Azorach
Archipelag portugalskich wysp na Atlantyku
Azory są najbardziej wysuniętym na zachód Europy lądem. Ten archipelag dziewięciu wysp wulkanicznych położonych na grzbiecie środkowatlantyckim pomięd ...
36 ciekawostek o Nowej Zelandii
36 ciekawostek o Nowej Zelandii
Kraj Długiej Białej Chmury
Nowa Zelandia - kraj na antypodach - od wielu lat postrzegana jest przez pryzmat przepięknych krajobrazów, które każdy miłośnik twórczości Tolkiena zn ...
17 ciekawostek o gwieździe betlejemskiej
17 ciekawostek o gwieździe betlejemskiej
Jedna z najbardziej popularnych dekoracji bożonarodzeniowych
Choć powszechnie nazywana jest gwiazdą betlejemską, nie ma nic wspólnego z Betlejem ani koniunkcją Jowisza i Saturna na niebie. Jest rośliną pochodząc ...
14 ciekawostek o modroarze hiacyntowej
14 ciekawostek o modroarze hiacyntowej
Anodorhynchus hyacinthinus - największa z latających papug
Niezwykle piękna, ceniona przez hodowców na całym świecie. Występuje na terenach Ameryki Południowej, w Brazylii, Paragwaju, Boliwii, ale najliczniejs ...
20 ciekawostek o Chichen Itza
20 ciekawostek o Chichen Itza
Prekolumbijskie miasto Majów
Chichen Itza jest prekolumbijskim miastem w Meksyku, założonym przez Majów - grupę Indian zamieszkujących Jukatan, Gwatemalę, Belize i zachodni Hondur ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy