Geografia
Ciekawostki o Teneryfie
Największa z Wysp Kanaryjskich
Starożytni nazywali Wyspy Kanaryjskie - Wyspami Szczęśliwymi. I musi być coś na rzeczy, bo jest to jeden z najbardziej popularnych kierunków turystycznych. Zwłaszcza Teneryfa z całorocznym słońcem, tropikalną roślinnością i skalistymi górami jest miejscem niezwykle atrakcyjnym. Często nazywa się ją "kontynentem w miniaturze", gdyż występuje tam kilka stref klimatycznych, kilka typów krajobrazów z różnorodną florą i fauną i górującym nad wyspą wulkanicznym masywem.
1
Teneryfa jest największą i najbardziej zaludnioną wyspą na Wyspach Kanaryjskich. Mieszka tam 43% całej populacji archipelagu.
2
Wyspy Kanaryjskie są regionem Hiszpanii obejmującym archipelag górzystych wysp pochodzenia wulkanicznego położonych na Oceanie Atlantyckim. Archipelag leży na północny zachód od wybrzeży Afryki (100 km od Maroka), w Makaronezji (zbiór czterech archipelagów wulkanicznych na Północnym Oceanie Atlantyckim). Wyspy Kanaryjskie są najbardziej wysuniętą na południe wspólnotą autonomiczną Hiszpanii i znajdują się na afrykańskiej płycie tektonicznej. Składają się z ośmiu głównych wysp, z których największą jest Teneryfa. Pozostałe to: Fuerteventura, Gran Canaria, Lanzarote, La Palma, La Gomera, El Hierro i La Graciosa. Archipelag obejmuje wiele mniejszych wysp i wysepek. W starożytności łańcuch tych wysp często określany był jako "Wyspy Szczęśliwe".
3
Ze względu na swoje położenie, Wyspy Kanaryjskie były uważane za pomost między czterem kontynentami: Afryką, Ameryką Północną, Ameryką Południową i Europą. Wyspy Kanaryjskie w 2019 roku liczyły 2 153 389 mieszkańców, co czyni je ósmą, najbardziej zaludnioną wspólnotą autonomiczną Hiszpanii. Populacja skupia się głównie na dwóch stołecznych wyspach: Teneryfie - około 43% i Gran Canarii - 40%. Wyspy Kanaryjskie, zwłaszcza Teneryfa, Gran Canaria, Fuerteventura i Lanzelote są głównym celem turystycznym, odwiedzanym przez ponad 12 mln turystów rocznie.
4
Wyspy Kanaryjskie tworzą dwie hiszpańskie prowincje: Santa Cruz de Tenerife i Las Palmas. Region ma dwie stolice: Las Palmas - największe miasto Wysp Kanaryjskich - na Gran Canaria i Santa Cruz de Tenerife na Teneryfie.
5
Powierzchnia Teneryfy wynosi 2034 km2 - ma około 80 km długości i 50 km szerokości. Administracyjnie obejmuje też około 200 małych wysp, które są nieużytkami - są to przeważnie duże skały wystające z wody.
6
Teneryfa jest najbardziej zaludnioną wyspą Wysp Kanaryjskich - jej populacja to 966 354 mieszkańców. Jest to również najbardziej zaludniona wyspa Hiszpanii.
7
Jest najczęściej odwiedzaną wyspą archipelagu. Każdego roku odwiedza wyspę około 5 mln osób.
8
Wyspa jest jednym z najważniejszych ośrodków turystycznych w Hiszpanii i na świecie. Odbywa się tam jeden z największych karnawałów na świecie - Karnawał Santa Cruz de Tenerife. Odbywa się co roku w stolicy, w lutym i uważany jest za drugi najpopularniejszy i najbardziej znany na świecie karnawał, po karnawale w Rio de Janeiro. Częściowo z tego powodu Santa Cruz de Tenerife jest miastem partnerskim Rio de Janeiro. W 1980 roku karnawał został ogłoszony Międzynarodowym Festiwalem Turystycznym. Karnawał Santa Cruz de Tenerife aspiruje do roli światowego dziedzictwa UNESCO.
9
Największym miastem na wyspie i zarazem jej stolicą oraz stolicą prowincji jest Santa Cruz de Tenerife. Wspólnie z Las Palmas jest stolicą autonomii Wysp Kanaryjskich. Santa Cruz de Tenerife jest ośrodkiem turystyki masowej, jest też ważnym portem transatlantyckim. Symbolem miasta jest zaprojektowana i wybudowana przez Santiago Calatrava - Auditorio de Tenerife - budynek w stylu nowoczesnego ekspresjonizmu, który stanowi siedzibę Orkiestry Symfonicznej Teneryfy.
10
Drugim pod względem zaludnienia miastem na Teneryfie jest San Cristobal de La Laguna (La Laguna). Historia miasta sięga XV w. W okresie swojej największej świetności La Laguna była prężnie rozwijającym się miastem kupców, żołnierzy, biurokratów i dewotów. W 1701 roku powstał tam istniejący do dziś uniwersytet. La Laguna pełniła do 1833 roku rolę stolicy Wysp Kanaryjskich. Ze względu na ilość zabytków, w 1999 roku miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
11
Nazwa wyspy pochodzi od słów teni (góra) i ife (śnieg) w języku Guanche, używanym przez rdzenną ludność wyspy - Guanczów i oznacza dosłownie śnieżną górę. Język guanche jest obecnie językiem martwym, który używany był przez rdzenną ludność Wysp Kanaryjskich aż do XVI bądź XVII w. Wymarł po podboju Wysp, gdy grupa etniczna Guanczów została zasymilowana z dominującą kulturą hiszpańską. Po skolonizowaniu wyspy przez Hiszpanów pierwotna nazwa wyspy została zmodyfikowana przez dodanie litery "r", łączącej dwa słowa w jedno - Teneryfa.
12
Teneryfa była ostatnią podbitą wyspą Kanaryjską - jej zdobycie zajęło wojskom kastylijskim najwięcej czasu. Od pierwszej próby podbicia wyspy w 1464 roku do jej ostatecznego zdobycia w 1496 roku minęły 32 lata.
13
Teneryfa była świadkiem przybycia w czerwcu 1787 roku Pierwszej Floty - floty 11 statków przewożących pierwszych europejskich osadników do Australii, do Zatoki Botany w Sydney, w Nowej Południowej Walii. Flota ta wypłynęła 13 maja 1787 roku z Portsmouth w Anglii, aby założyć kolonię karną, która stała się pierwszą europejską osadą w Australii. Przewożono od 1000 do 1500 skazańców. 3 czerwca 1787 roku flota zakotwiczyła w Santa Cruz na Teneryfie.
14
Na Teneryfie przebywał w 1936 roku generał Francisco Franco przed dojściem do władzy. Został o wysłany na wyspę w marcu 1936 roku, gdzie zgodził się na współprace w wojskowym zamachu stanu, który doprowadził do hiszpańskiej wojny domowej.
15
Teneryfa była miejscem najbardziej śmiertelnego wypadku w lotnictwie komercyjnym. "Katastrofa na lotnisku na Teneryfie" miała miejsce 27 marca 1977 roku na lotnisku Los Rodeos (obecnie Tenerife North-Ciudad de La Laguna, mniejsze z dwóch międzynarodowych lotnisk na Teneryfie) na północy wyspy, kiedy dwa Boeingi 747 zderzyły się na pasie startowym w warunkach gęstej mgły, powodując śmierć 583 pasażerów i załogi.
16
Teneryfa jest wyspą pochodzenia wulkanicznego. Powstała w kilku etapach. Pierwszy szacuje się na około 30 mln lat temu w oligocenie, kiedy to z dna Atlantyku zaczęła wydobywać się lawa tworząc wzniesienia, z których powstały Wyspy Kanaryjskie. W kolejnych etapach teren kształtowany był przez erozję, a centralna część Teneryfy ukształtowała się przez liczne erupcje. Tak powstał najwyższy szczyt Teneryfy i jednocześnie Hiszpanii - Pico del Teide (3718 m n.p.m.).
17
Teide - najwyższy szczyt Teneryfy jest również trzecim co do wielkości wulkanem na świecie od podstawy na dnie morza (7500 m). Z tego powodu Teneryfa jest dziesiątą pod względem wysokości wyspą na świecie. Szczyt Teide jest ponad to najwyższym punktem Oceanu Atlantyckiego oraz 13 najwyższym szczytem Unii Europejskiej - najwyższym szczytem nie leżącym w Alpach.
18
Centralne położenie wulkanu, jego spore rozmiary, śnieżny krajobraz zimą nadają mu wyjątkowy charakter. Pierwotni osadnicy wyspy uważali Teide za boga, a obszar wokół niego za miejsce kultu.
19
Teneryfa charakteryzuje się ogólnie suchym, ciepłym klimatem. Wyspa leżąca na tej samej szerokości geograficznej co centralna Floryda, cieszy się ciepłym tropikalnym klimatem ze średnią temperaturą 18-20 stopni C zimą i 24-26 stopni C latem.
20
Teneryfa posiada zróżnicowaną florę i faunę, mimo niewielkiej powierzchni. Występuje tam około 1400 gatunków roślin, w tym ponad sto całkowicie endemicznych dla Teneryfy. Fauna obejmuje około 13 gatunków ssaków lądowych, kilka tysięcy gatunków bezkręgowców, 400 gatunków ryb, 56 gatunków ptaków, 5 gatunków gadów, dwa gatunki płazów. Występowanie flory i fauny na Teneryfie można podzielić na sześć głównych obszarów związanych z wysokością - od poziomu zerowego do ponad 2000 m n.p.m.
21
Prawie połowa wyspy (48,6%) znajduje się pod ochroną Red Canaria de Espacios Naturales Protegidos (Sieć Obszarów Chronionych Wysp Kanaryjskich). Spośród 146 obszarów chronionych znajdujących się pod kontrolą sieci na archipelagu Wysp Kanaryjskich, 43 znajdują się na Teneryfie - najbardziej chronionej wyspie w grupie. Wśród obszarów chronionych Teneryfy na uwagę zasługuje Park Narodowy Teide. Skupia się on wokół masywu Teide. W granice parku włączony jest też drugi co do wysokości wulkan Teneryfy - Pico Viejo (3135 m n.p.m.). Park ma powierzchnię 18 990 ha. W 2007 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest najczęściej odwiedzanym parkiem narodowym Hiszpanii i ósmym najczęściej odwiedzanym parkiem na świecie (około 3 mln rocznie).
