Rośliny
Ciekawostki o oliwkach
"Gdzie oliwka nie chce rosnąć, tam kończy się świat śródziemnomorski"
Nie wiadomo dokładnie kiedy i gdzie wyrosło pierwsze drzewo oliwne, charakterystyczne dla rejonu śródziemnomorskiego. Paleobotanicy twierdzą, że dzikie oliwki rosły już 50 tysięcy lat temu ale hodować oliwki i produkować oliwę zaczęliśmy około 5 tysięcy lat temu. Oliwki zaczęto uprawiać najpierw na terenie Palestyny i Syrii, potem rozprzestrzeniły się na Turcję, Grecję, Włochy, Francję i Hiszpanię. Hipokrates polecał oliwę na wrzody, ból mięśni i cholerę. Dzisiaj nie wyobrażamy sobie życia bez oliwek i oliwy.
1
Oliwki są owocami oliwki europejskiej (Olea europaea). Są pestkowcami.
2
Owoce mają długość od 5-25 mm i średnicę 4-12 mm. Wygląd owocu różni się w zależności od podgatunku oliwki europejskiej.
3
Jadalna część owocu stanowi około 70-85% jej masy. Olej roślinny stanowi 14-40% masy owoców.
4
Dojrzałe owoce mają barwę fioletową, fioletowoczarną lub czarnobrązową, z odcieniem niebieskawym lub fioletowym. Są też oliwki w kolorze kości słoniowej.
5
Kolor oliwek zależy od terminu zbioru. Oliwki zielone zebrane są przed dojrzeniem i wybarwieniem ale po osiągnięciu właściwego rozmiaru. Oliwki zmieniające kolor zbierane są w trakcie dojrzewania a oliwki czarne zbiera się w momencie pełnej dojrzałości.
6
Owoce oliwki zawierają oleuropeinę, która nadaje im gorzki smak. Oleuropeina należy do pochodnych kumaryny. Jest obecna w każdej części rośliny, choć jej stężenie może znacznie różnić się między poszczególnymi jej częściami. Stężenie oleuropeiny w młodych owocach może wynosić nawet 140 mg/g. Oleuropeina działa na wirusy, bakterie, grzyby, pleśnie i pasożyty. Może też hamować agregację płytek krwi.
7
Drzewo oliwne uważane jest za jeden z najlepiej przystosowanych gatunków drzew do życia w półpustynnym środowisku. Dlatego od tysięcy lat uprawiane jest w suchym klimacie.
8
Zdolność przetrwania w tak trudnych warunkach klimatycznych a tym samym do pobierania wody związana jest z budową morfologiczną i anatomiczną liści. Liście posiadają warstwę włosków na powierzchni, dużą gęstość tkanek i gruby naskórek. Zwężenie aparatów szparkowych wpływa również na regulację gospodarki wodnej rośliny.
9
Liście oliwki są pojedyncze, grube i skórzaste, lancetowate lub odwrotnie jajowate. Długość liścia wynosi 30-50 a szerokość 10-15 mm. Górna powierzchnia liścia jest szarozielona, gładka i błyszcząca, dolna bledsza i omszona.
10
Owoce zbierane są z drzew 8-10 letnich. Obfite plony zbiera się zwykle co dwa lata.
11
Drzewa oliwne żyją około 800 lat a dobre plony zbiera się z nich przez 200-300.
12
Oliwki do produkcji oliwy zbiera się od połowy grudnia do marca.
13
Oliwki czarne zbierane są w grudniu.
14
Z jednego drzewa oliwkowego można zebrać 50-65 kg oliwek. Jeżeli drzewa są nawadniane, to w uprawie komercyjnej plon z jednego drzewa może dochodzić do 100 kg.
15
Światowa produkcja oliwek stołowych w sezonie 2016/2017 wynosiła 2 899 500 ton. Najwięcej produkuje się w krajach Unii Europejskiej, bo około 30%, następnie w Turcji i Egipcie.
16
W Europie w produkcji oliwek dominuje Hiszpania.
17
Największą sławę uzyskały oliwki dzięki tłoczonej z nich oliwie. Olej oliwkowy zwany oliwą wyciskany jest z dojrzałych, czarnych owoców. Oliwa wyciskana z pierwszego tłoczenia, bez podgrzewania i stosowania podwyższonego ciśnienia określana jest jako "extra virgine"i jest to najlepsza oliwa stołowa. Kolejne tłoczenie daje oliwę gorszej jakości - kuchenną. Trzecie tłoczenie, wiążące się z podgrzaniem owoców lub dodaniem do nich gorącej wody, daje oliwę najgorszej jakości, do celów niespożywczych.
18
W Biblii oliwa z oliwek występuje 140 razy.
19
Oliwa z oliwek to tłuszcz jednonienasycony. Pomaga obniżyć poziom lipoprotein o małej gęstości (LDL) zwanych potocznie "złym cholesterolem". Badania wykazały, że oliwa z oliwek podnosi poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL), które są dla organizmu pozytywne.
20
Oliwa bogata jest w witaminy A, E i D a także K. Wspaniale oczyszcza i reguluje procesy trawienia. Spowalnia procesy starzenia organizmu, zapobiega tworzeniu się wolnych rodników, asymiluje cukry i wyrównuje ich poziom we krwi. Jest produktem bezglutenowym.
21
Wartość kaloryczna 100 g oliwek wynosi 115 kcal. Oliwki są niskokaloryczne, wspomagają trawienie, łagodzą migrenę, zawierają wiele witamin oraz zdrowy tłuszcz.
